Dysbioza jelitowa – przyczyny, objawy; Jak zbadać mikroflorę jelit?

Powrót

Zasiedlająca nasz układ pokarmowy mikroflora, w różnorodny sposób oddziałuje na nasz organizm. Najnowsze badania naukowe dowodzą, że ma ona wpływ nie tylko na funkcje naszego układu pokarmowego, takie jak wchłanianie i synteza witamin czy metabolizm niektórych leków, lecz także na funkcjonowanie układu immunologicznego oraz układu nerwowego. Z tego względu, możliwość pozyskania wiedzy na temat ilości i rodzaju bakterii, zasiedlających nasze jelita, jest niezwykle cenna w leczeniu wielu chorób.

Czym jest mikrobiom jelitowy?  

Przewód pokarmowy to naturalne siedlisko wielu mikroorganizmów: bakterii, archeonów czy grzybów. Można podzielić je na 3 grupy:  

  • pożyteczne (np. pałeczki bakterii z rodzaju Lactobacillus),  
  • oportunistyczne (np. pałeczki bakterii z rodzaju Bacteroides czy grzyby z rodzaju Candida),  
  • chorobotwórcze (np. bakterie z rodzaju Clostridium).  

Najwięcej, bo nawet miliardy mikroorganizmów, zasiedlają jelita, tworząc mikrobiom jelitowy i stanowiąc najliczniejszą grupę komórek w naszym organizmie. Wynika to nie tylko z korzystnych warunków środowiskowych, lecz także z łącznej powierzchni jelit. Ze względu na swoją rolę, mikroflora jelit często określana jest mianem „dodatkowego narządu systemowego”.  

Mikrobiota jelitowa – biliony różnorodnych mikroorganizmów, które naturalnie bytują w przewodzie pokarmowym, w tym, głównie w jelicie cienkim oraz jelicie grubym. Ich ilość i rodzaj ulegają zmianom pod wpływem różnorodnych czynników zewnętrznych.  

Bakterie, które dominują w jelicie cienkim to:  

  • Lactobacillus,  
  • Streptococcus,  
  • Bacteroides,  
  • Enterococcus,  
  • Clostridium,  
  • Enterobacteriaceae.  

Z kolei w jelicie grubym przeważają:  

  • Bifidobacterium,  
  • Bacteroides,  
  • Bacillus,  
  • Enterococcus,  
  • Clostridium,  
  • Streptococcus,  
  • Ruminococcus,  
  • Fusobacterium,  
  • Eubacterium.  

Mikroflora jelitowa zaczyna wykształcać się już od pierwszych dni życia, przy czym istotny wpływ na jej skład w początkowych miesiącach życia ma forma porodu:  

  • poród siłami natury sprzyja większej ilości bakterii Lactobacillus i Prevotella,  
  • poród przez cesarskie cięcie sprzyja zwiększonej obecności Staphylococcus i Propionibacterium.  

Na kompozycję mikroflory jelitowej wpływa również sposób żywienia niemowląt, w tym zwłaszcza karmienie piersią. Skład mikroflory jelitowej ulega licznym zmianom, a pełną dojrzałość osiąga około 3-4 roku życia człowieka. Później jest ona w miarę stabilna, a czynnikami, powodującymi zaburzenia mikrobioty jelitowej są głównie: nieprawidłowa dieta, stres, antybiotykoterapia czy przebyte choroby.  

Rola mikroflory jelitowej  

Stan i skład mikroflory jelitowej są niezwykle istotne dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organizmu. Do najważniejszych zadań, jakie pełni mikroflora jelit, należą:  

  • stymulacja układu odpornościowego,  
  • wspieranie procesów trawiennych,  
  • trawienie pokarmu,  
  • unieszkodliwianie toksyn,  
  • synteza witamin (głównie witaminy K oraz witamin z grupy B),  
  • ochrona błony śluzowej jelit przed szkodliwymi czynnikami chorobotwórczymi i patogenami,  
  • poprawa przyswajalności składników odżywczych,  
  • wspieranie działania leków,  
  • udział w wytwarzaniu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA),  
  • absorbcja niektórych składników mineralnych, w tym jonów wapnia, magnezu czy żelaza,  
  • zmniejszanie syntezy cytokin prozapalnych.  

Czym jest dysbioza jelitowa?  

Dysbioza jelitowa to zaburzenie funkcjonowania jelit, które polega na zmianie profilu flory bakteryjnej jelit. Zmiana ta może mieć charakter:  

  • jakościowy – polegający na zmniejszeniu różnorodności gatunków mikroorganizmów, zasiedlających jelita,  
  • ilościowy – polegający na zmniejszeniu liczby dobroczynnych bakterii; w ich miejsce pojawiają się bakterie chorobotwórcze, które mogą wywoływać liczne objawy niepożądane.  

Dysbioza jelitowa – zaburzenie funkcjonowania jelit, wywołane zmianami jakościowymi lub ilościowymi mikrobioty jelitowej.  W wyniku dysbiozy jelitowej obserwuje się obniżenie funkcji, które spełnia mikroflora jelitowa.

Co powoduje zaburzenia mikroflory jelitowej?  

Czynniki, zwiększające ryzyko wystąpienia zaburzeń mikroflory jelitowej, to przede wszystkim:  

  • antybiotykoterapia,  
  • niewłaściwa dieta:  
  • z małą ilością błonnika pokarmowego,  
  • bogata w produkty wysokoprzetworzone,  
  • z dużą ilością czerwonego mięsa,  
  • obfitująca w produkty, zawierające konserwanty i sztuczne barwniki,  
  • picie alkoholu,  
  • palenie papierosów,  
  • przewlekły, silny stres,  
  • zanieczyszczenia środowiska,  
  • brak aktywności fizycznej,  
  • alergie,  
  • choroby autoimmunologiczne.  

Czynnikami, powodującymi zaburzenia mikrobioty, są również długotrwale przyjmowane leki, wśród których wymienia się zwłaszcza inhibitory pompy protonowej oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Niekorzystnie wpływają na nią również choroby przewlekłe. Mogą to być m.in. otyłość czy cukrzyca typu 2.  

Dysbioza jelitowa – objawy  

Dysbioza jelitowa najczęściej powoduje mało swoiste objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak:  

  • biegunki, w tym biegunki tłuszczowe,  
  • wzdęcia,  
  • nadmierne oddawanie gazów,  
  • zaparcia,  
  • nudności,  
  • wymioty,  
  • brak apetytu,  
  • zgaga,  
  • bóle brzucha,  
  • obecność krwi w stolcu.  

Oprócz tego, u osób, u których doszło do dysbiozy jelitowej, pojawić mogą się:  

  • utrata wagi,  
  • utrata odporności,  
  • zahamowanie wzrostu (w przypadku dzieci),  
  • częste infekcje.  

Powikłania dysbiozy jelitowej  

Nieleczona dysbioza jelitowa może prowadzić do rozwoju znacznie poważniejszych schorzeń. Wśród najczęściej diagnozowanych powikłań zaburzeń flory bakteryjnej jelit wymienia się:  

  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego,  
  • chorobę Leśniowskiego-Crohna,  
  • zespół jelita drażliwego (IBS),  
  • nieswoiste zapalenia jelit,  
  • zaburzenia nastroju,  
  • grzybice,  
  • zaburzenia pracy wątroby,  
  • zaburzenia funkcjonowania nerek.  

Najnowsze badania dowodzą również, że nieleczona dysbioza jelitowa może zwiększać ryzyko zachorowalności na:  

Badanie mikroflory jelitowej – wskazania do wykonania  

Nieprawidłowe funkcjonowanie jelit niesie za sobą nie tylko uciążliwe dolegliwości ze strony układu pokarmowego, lecz także szereg różnorodnych powikłań. Z tego względu, badanie mikroflory jelitowej warto wykonać nie tylko u osób, u których występują niepożądane objawy. Jest ono polecane także wszystkim, którzy obawiają się, że w ich organizmie mogło dojść do dysbiozy jelitowej i chcą ten stan potwierdzić lub wykluczyć.  

Badanie mikroflory bakteryjnej jelit jest jednak wskazane przede wszystkim u osób z uzasadnionym podejrzeniem nieprawidłowości, w tym u pacjentów, borykających się z:  

  • dolegliwościami ze stronu układu pokarmowego (zaparcia, wzdęcia, biegunki itp.), 
  • częstymi infekcjami (bakteryjnymi, grzybiczymi, wirusowymi),  
  • zaburzeniami nastroju,  
  • problemami z koncentracją,  
  • problemami ze snem,  
  • objawami nietolerancji pokarmowych,  
  • objawami chorób autoimmunologicznych.

Na czym polega badanie mikroflory jelitowej?  

Badanie mikroflory jelitowej to ilościowa i jakościowa ocena poszczególnych szczepów bakterii i grzybów, zasiedlających jelita człowieka. Warto zaznaczyć, że badanie mikroflory nie sprawdza wszystkich szczepów, bytujących w jelicie, ale jedynie mikroorganizmy wskaźnikowe, których obecność lub brak mogą być kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Stanowi ono istotny element postępowania diagnostycznego w leczeniu różnorodnych zespołów chorobowych.  

Przedmiotem badania są zarówno mikroorganizmy pożyteczne, takie jak:  

  • bakterie immunostymulujące,  
  • bakterie ochronne,  
  • bakterie, odżywiające nabłonek jelita,  
  • bakterie proteolityczne (odpowiadają za procesy gnilne),  

jak również potencjalne patogeny, których obecność może być przyczyną niektórych chorób, w tym grzyby pleśniowe czy drożdżopodobne.  

Badanie mikroflory jelitowej to jakościowa i ilościowa analiza składu kału, który dostarczany jest przez pacjenta do dedykowanego laboratorium. Próbkę pacjent pobiera samodzielnie w warunkach domowych, pamiętając o przestrzeganiu zaleceń, zawartych w instrukcji dołączonej do zestawu do pobrania. Podstawowe badanie mikroflory jelitowej polega na wykonaniu szeregu posiewów mikrobiologicznych oraz na przeprowadzeniu analizy genetycznej bakterii i grzybów, występujących w dostarczonej przez pacjenta próbce kału.  

Badanie mikroflory jelitowej – to badanie nieinwazyjne, obejmujące jakościową i ilościową analizę dostarczonej przez pacjenta próbki kału, pod kątem obecności mikroorganizmów (bakterii i grzybów) wskaźnikowych.  

Ile kosztuje badanie mikroflory jelitowej? Wszystko zależy od oferowanego przez dane laboratorium zakresu danych, poddawanych analizie. W większości przypadków cena za kompleksowe badanie mikroflory bakteryjnej i grzybiczej jelit waha się jednak od 400, do nawet 1000 złotych. Co więcej, badania mikroflory jelitowej nie są poddawane refundacji w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.  

Test wodorowo-metanowy – diagnostyka SIBO  

Szczególnym przypadkiem dysbiozy jelitowej jest SIBO, czyli zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. W ten sposób określa się stan, w którym w jelicie cienkim dochodzi do zaburzenia mikroflory jelitowej i pojawienia się nadmiernej ilości bakterii, naturalnie bytujących w jelicie grubym, takich jak Klebsiella, Shigella, Escherichia czy Pseudomonas. Choć nie są to typowe mikroorganizmy patogenne, gdy pojawiają się w nieodpowiednim odcinku przewodu pokarmowego, mogą wywoływać wiele objawów niepożądanych.  

Jak poprawić mikrobiom w jelitach?  

Badanie mikroflory, zasiedlającej jelita, dostarcza informacji, które pozwalają określić przyczynę występowania wielu różnych dolegliwości. Są one również pomocne w opracowaniu indywidualnego schematu probiotykoterapii, która może w krótkim czasie pozwolić na poprawę składu mikrobioty jelitowej. Ważne by oprócz tego, zadbać również o odpowiednio zróżnicowaną dietę, uwzględniającą obecność składników pokarmowych, mających wpływ na skład mikroflory jelitowej. Warto sięgać po produkty, które zawierają naturalne:  

  • prebiotyki – takie jak inulinę, laktulozę czy fruktooligosacharydy,  
  • błonnik pokarmowy,  
  • probiotyki,  
  • polifenole.  

Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED


Bibliografia:  

Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.


Dodano: 29/09/2023
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


19/03/2024
Choroby
Krztusiec – objawy, diagnostyka oraz leczenie; szczepienie na krztusiec 

Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym. 


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


Zapoznaj się z nasza ofertą:
badania na choroby weneryczne polmed
Kup online!
Pakiet badań
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne! Kup nasz pakiet diagnostyki chorób wenerycznych.

od 450 zł
diagnostyka prostaty polmed
Kup online!
Pakiet badań
Diagnostyka chorób prostaty
Wykonując badania zawarte w tym pakiecie sprawdzisz funkcjonowanie swoich nerek, wchodzących w skład układu moczowo-płciowego oraz prostaty. Umów wizytę w POLMED!

od 95 zł
test na endometriozę polmed
Kup online!
Badania
Test EndoRNA na endometriozę
Test umożliwiający szybką diagnostykę endometriozy. Umów badanie w POLMED!

2400 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się