Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Zespół jelita drażliwego jest chorobą przewlekłą, która dotyka więcej niż co dziesiątą dorosłą osobę. Jakie są objawy oraz jak wygląda dieta i leczenie IBS? Sprawdź.
Zespół jelita drażliwego to choroba czynnościowa jelita cienkiego i grubego o podłożu idiopatycznym. Nie jest uwarunkowana zmianami organicznymi (na przykład guzami czy uszkodzeniami jelit) ani problemami biochemicznymi. Po raz pierwszy została opisana już pod koniec XIX wieku.
Zespół jelita drażliwego zwany jest także IBS – Irritable Bowel Syndrome lub zespołem jelita nadwrażliwego. Do jego diagnozy stosuje się specjalne wytyczne, zwane Kryteriami Rzymskimi. Dodatkowo, do potwierdzenia tego zespołu konieczne jest również wykluczenie innych schorzeń dających podobne objawy.
Występowanie zespołu jelita drażliwego sięga od 10 do 20% dorosłej populacji różnych krajów. W Polsce odsetek ten wynosi około 13%. Na wystąpienie IBS najbardziej narażone są osoby pomiędzy 30. a 40. rokiem życia. Około 2/3 chorych stanowią kobiety.
Objawy różnią się w zależności od postaci zespołu jelita drażliwego. Można wyróżnić trzy główne postacie – biegunkową, zaparciową oraz mieszaną. Jednak bez względu na odmianę, objawy mają charakter nawracający.
Pierwsze objawy i dolegliwości bólowe są niespecyficzne. Do głównych, powtarzających się objawów IBS związanych z układem pokarmowym należą:
Wśród objawów pozajelitowych można wyróżnić takie, których możemy początkowo nie skojarzyć z przewlekłą chorobą jelita cienkiego czy grubego. Są to m.in. bóle głowy, uczucie zmęczenia, nieregularne miesiączkowanie, a także częstomocz. Nie są to objawy specyficzne dla zespołu jelita drażliwego – mogą stanowić elementy ogólnoustrojowych zaburzeń psychosomatycznych.
Nie istnieje jedna przyczyna zespołu jelita drażliwego. Za główne przyczyny uznaje się kilka połączonych czynników. Ryzyko stwierdzenia zespołu zwiększa się w niektórych warunkach. Są to m.in. następujące przypadki:
Stwierdza się również poinfekcyjny zespół jelita drażliwego, gdy objawy jelitowe utrzymują się po wyleczeniu infekcji. Najczęściej wynika ze stosowania antybiotyków.
Zaburzenia motoryczne jelit mogą być podłożem objawów związanych z biegunkami i zaparciami. Powodują rozluźnienie stolca i częstsze wypróżnianie lub odwrotnie, zaleganie mas kałowych.
Mikrobiota jelit ma wpływ zarówno na wystąpienie, jak i przebieg IBS. W zespole jelita drażliwego często (nawet u ponad 80% pacjentów) stwierdza się zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (Small Intestinal Bacterial Overgrowth – SIBO) lub dysbiozę jelita grubego. To prowadzi do mikrozapaleń w obrębie jelita, zwiększonej produkcji cytokin, a następnie do zakłóceń czucia trzewnego oraz motoryki jelit.
Objawy IBS mają tendencję do pojawiania się lub nasilania pod wpływem sytuacji stresowych. Okazuje się także, że nawet u 70-90% osób chorujących na IBS, występują zaburzenia osobowości, niepokój lub depresja.
Ryzyko wystąpienia choroby jest większe wtedy, gdy wystąpiła u innych członków rodziny. Jednak to głównie styl życia powoduje zaostrzenie objawów i wpływa na przebieg choroby. Zespół jelita drażliwego częściej stwierdza się u osób, które na co dzień stosują dietę zbyt ubogą w błonnik pokarmowy, warzywa i owoce.
W diagnostyce IBS stosuje się liczne badania, w tym laboratoryjne. Wynika to z faktu, że prawidłowe rozpoznanie zespołu jelita drażliwego wymaga pogłębionej diagnostyki. Wcześniej należy wykluczyć wiele innych schorzeń i organiczne przyczyny dolegliwości.
Do badań często zlecanych przez lekarzy przy podejrzeniu zespołu jelita drażliwego należą:
W razie konieczności lekarz może zlecić kolejne badania, na przykład ultrasonografię jamy brzusznej, tomografię komputerową brzucha czy badania radiologiczne dolnego i górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Obecnie za standard diagnostyczny uznaje się tzw. Kryteria Rzymskie IV z 2016 roku, które zastąpiły wytyczne z roku 2006. Kryteria te obejmują czynniki prowadzące do rozpoznania IBS.
Wyróżnia się wśród nich:
Do schorzeń, które należy wykluczyć przed stwierdzeniem zespołu jelita drażliwego, należą przede wszystkim:
Terapia farmakologiczna IBS koncentruje się głównie na łagodzeniu objawów choroby. Ze względu na znaczne różnice w przebiegu zespołu jelita drażliwego u pacjentów, powinna być indywidualnie dostosowana do każdego przypadku. Leczenie zespołu jelita drażliwego powinno obejmować również modyfikacje diety i stylu życia oraz profilaktykę, aby unikać zaostrzenia choroby.
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG), zmiana diety powinna być przede wszystkim dostosowana do indywidualnych objawów. Podstawą jest:
Pomocne może okazać się również stosowanie diety LOW FODMAP, czyli diety z ograniczeniem łatwo fermentujących węglowodanów i polioli. Wyróżnić można wśród nich fruktozę, laktozę czy ksylitol. PTG zaleca korzystanie z diety LOW FODMAP przez czas nie dłuższy niż 8 tygodni i zwraca uwagę na ograniczone dowody jej długoterminowej skuteczności.
W terapii IBS stosuje się kilka głównych grup leków, które mają na celu wspieranie leczenia. Do najczęściej stosowanych środków farmakologicznych należą:
Czynniki psychologiczne mają wpływ na przebieg choroby, stąd poleca się konsultację z psychologiem lub psychoterapię. W niektórych sytuacjach wskazana jest również konsultacja psychiatryczna.
Stosowanie probiotyków jest kluczowe – odbudowanie mikroflory jelit może zająć nawet kilka miesięcy. Korzystne może okazać się również wyrównanie niedoborów, szczególnie witaminy D i żelaza. Niedobór witaminy D jest powszechny w populacji, jednak może nasilać zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Uzupełnienie żelaza jest kluczowe przy wystąpieniu niedokrwistości. Wpływa na redukowanie objawów zmęczenia.
Objawy IBS są zazwyczaj stosunkowo łagodne i nie prowadzą do wyniszczenia organizmu, chociaż mogą być uciążliwe dla pacjentów. Kluczowe jest obserwowanie organizmu i stosowanie się do zaleceń lekarskich, a najlepsze efekty leczenia daje połączenie różnych terapii.
Często polecanymi ćwiczeniami jest joga, spacery, pływanie, nordic walking, pilates oraz ćwiczenia ogólnorozwojowe, bez nadmiernego obciążania mięśni brzucha. Warto pamiętać, że ruch wzmaga perystaltykę jelit, co może być pomocne szczególnie przy zaparciach.
Unikanie sytuacji stresowych i stosowanie technik relaksacyjnych to działania, które pozwalają na zmniejszenie ilości symptomów i zaostrzeń choroby. Warto wybrać techniki korzystne dla siebie, na przykład połączyć relaks z aktywnością fizyczną.
Zespół jelita drażliwego to choroba czynnościowa jelita cienkiego i grubego o podłożu idiopatycznym. Na wystąpienie IBS najbardziej narażone są osoby pomiędzy 30. a 40. rokiem życia.
Bardzo ważne jest obserwowanie, co nasila objawy, a co prowadzi do ich złagodzenia. Połączenie kilku metod leczenia, w tym odpowiednio dobranej diety, daje najlepsze rezultaty, pozwala wyeliminować objawy i poprawić jakość życia.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Syndrom DDA to określenie na specyficzny zespół cech, wykorzystywane w kontekście osób dorastających w rodzinach, gdzie jedno lub oboje rodziców miało problem z alkoholem. Co wiąże się z traumatycznym dzieciństwem, w którym pojawiał się alkohol i jego konsekwencje? Sprawdź.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
