Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
W kontekście miesiączki pojawia się wiele pytań, które dotyczą m.in. czasu jej trwania, przebiegu czy objawów towarzyszących. Warto, aby każda kobieta obserwowała te kwestie z dużą uważnością, ponieważ nieraz są one odzwierciedleniem ogólnego stanu organizmu. Jakie zatem objawy mogą świadczyć o zaburzeniach w tym zakresie, co powinno zaniepokoić, a co można uznać za normę?
Zapewne nie ma kobiety, która nigdy nie doświadczyłaby przesunięć cyklu miesiączkowego. Zdarza się, że okres przychodzi zbyt szybko lub za późno o kilka czy kilkanaście dni. Jeśli jest to sytuacja jednorazowa, najczęściej nie ma się czym martwić. O zaburzeniach miesiączkowania świadczą bowiem powtarzające się nieprawidłowości w tym zakresie. Przede wszystkim dotyczą one zaburzeń w funkcjonowaniu osi podwzgórze – przysadka – jajniki, która odpowiada za kluczowe dla cyklu miesiączkowego hormony.
Przyczyn tego typu zaburzeń może być jednak wiele. Wśród nich, wymienia się m.in.:
W ciągu całego cyklu miesiączkowego w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian. Zwykle jednak te, związane z przebiegiem menstruacji, są dość łatwo zauważalne – zdarza się bowiem, że silnie oddziałują na codzienne funkcjonowanie (jak np. bardzo intensywne krwawienie). Warto jednak pamiętać, że jeśli są to sytuacje jednostkowe, najczęściej nie stanowią powodu do obaw. Dodatkowo w cyklu miesiączkowym mogą wystąpić także różnego rodzaju przesunięcia, związane np. ze wzmożonym stresem w pracy czy przejściem infekcji, zwłaszcza tej, której towarzyszyła gorączka. Jeśli jednak jakiekolwiek problemy z krwawieniem menstruacyjnym są zjawiskiem powtarzającym się, zdecydowanie wymaga to konsultacji lekarskiej (początkowo ginekologicznej, choć w dalszej kolejności mogą być konieczne dodatkowe konsultacje, np. z endokrynologiem lub urologiem).
Jakie problemy, związane z przebiegiem miesiączki występują zatem najczęściej i co warto o nich wiedzieć?
Rzadkie miesiączkowanie określa się jako oligomenorrhoea – w takich przypadkach cykl trwa dłużej niż 35 dni. Zwykle dochodzi wtedy do zaburzenia równowagi pomiędzy hormonami kluczowymi dla pierwszej połowy cyklu (czyli przede wszystkim estradiolem), a najważniejszym hormonem dla drugiej połowy cyklu – progesteronem. Dłuższe cykle nieraz związane są także np. z PCOS, któremu często towarzyszą również: nadmierne owłosienie typu męskiego, trądzik czy trudności z utrzymaniem masy ciała w normie Co ważne, dłuższe cykle miesiączkowe często dotyczą także dziewczynek, które dopiero rozpoczęły miesiączkowanie – w ich przypadku zwykle nie świadczy to żadnych nieprawidłowościach.
Za zbyt krótkie uznaje się cykle trwające mniej niż 22 dni – tego typu problem określa się jako polymenorrhoea. Warto pamiętać, że zbyt częste krwawienia mogą wiązać się ze zwiększoną utratą krwi, czego skutkiem może być niedokrwistość.
Co stoi za skróceniem cyklu miesiączkowego? Może być to np. zbyt niskie stężenie progesteronu w drugiej fazie cyklu. To zaś może wynikać np. ze zbyt wysokiego stężenia prolaktyny lub braku owulacji (choć niskie stężenie progesteronu równie dobrze może skutkować brakiem krwawień lub plamieniami – do każdego przypadku zawsze należy podchodzić indywidualnie).
Hypomenorrhoea to zaś określenie miesiączek, które trwają krótko, a w ich trakcie następuje mała utrata krwi. Często opisuje się je jako plamienia. Przyczynami takiego stanu mogą być m.in.: hipoplazja jajników, pierwotna niewydolność jajników, wtórna czynnościowa niewydolność podwzgórza, hiperprolaktynemia [2].
Jeśli utrata krwi wynosi więcej niż 100 ml, mówi się o problemie, określanym jako hypermenorrhoea. Jeżeli zaś dochodzi do krwotocznej miesiączki, nazywa się ją menorrhagią. Kolejnym problemem z tej grupy jest przedłużająca się miesiączka krwotoczna (menometrorrhagia), kiedy to krwawienie jest bardzo nasilone, a dodatkowo ulega przedłużeniu [2]. Co ważne, w takim przypadku konieczne jest sprawdzenie parametrów żelaza oraz ferrytyny, które wskażą, czy nie doszło do anemii.
Co może być przyczyną takiego stanu rzeczy? Obfite krwawienia mogą świadczyć np. o procesach rozrostowych w drogach rodnych kobiety. Mogą być to zmiany łagodne, jak i choroby nowotworowe (przykładowo jest to jeden z pierwszych symptomów, jakie daje rak trzonu macicy). Inną przyczyną mogą być również infekcje, które zazwyczaj można szybko i skutecznie wyleczyć pod okiem specjalisty. Wskazana jest także diagnostyka w kierunku endometriozy. Należy bowiem pamiętać, że obfite, bolesne i trwające długo miesiączki nie są normą – nie można takiego stanu bagatelizować.
Amenorrhoea secundaria to określenie wtórnego braku miesiączki, kiedy to przerwa w krwawieniu wynosi ponad 3 cykle [2]. Przyczyn może być wiele – od tych, związanych ze zbyt restrykcyjnymi dietami, przez nadmierny wysiłek fizyczny, zbyt wysoki poziom wydzielanej prolaktyny (skutkiem mogą być zarówno skracające się cykle, jak i właśnie wtórny zanik miesiączki), po zrosty w jamie macicy, które są niezależne od stężenia poszczególnych hormonów.
Jak zatem widać, zarówno samych zaburzeń w zakresie miesiączkowania, jak i ich przyczyn, jest bardzo dużo. Do każdego przypadku należy zatem podejść indywidualnie, przeprowadzając dokładną diagnostykę, zarówno z wykorzystaniem badań obrazowych, jak i laboratoryjnych.
Niektóre dane wskazują, że zespół bolesnego miesiączkowania (ZBM) dotyczy nawet ponad połowy kobiet. Co ważne, wyróżnia się ZBM pierwotny oraz wtórny. ZBM wtórny wiąże się z innymi nieprawidłowościami, do jakich dochodzi w miednicy mniejszej (np. stanami zapalnymi, mięśniakami macicy, polipami, nieprawidłowościami anatomicznymi czy endometriozą).
Bolesne miesiączkowanie o charakterze pierwotnym jest zaś wynikiem nadmiernej czynności skurczowej macicy, czemu nie towarzyszą inne zmiany narządowe. Najczęściej pojawia się w młodym wieku i nieraz towarzyszy już pierwszej miesiączce (choć częściej jednak występuje około 1-3 lata później). Nieprzyjemny ból dotyczy kobiet z cyklami owulacyjnymi, a nadmierna reakcja skurczowo-bólowa wynika np. z działania wazopresyny i oksytocyny.
Inną istotną przyczyną może być nasilona produkcja i wydzielanie prostaglandyn (niektórych rodzajów). Są to hormony, które poprzez silne stymulowanie skurczu macicy, a co za tym idzie, powodowanie jej napięcia, mogą prowadzić do ograniczenia przepływu krwi, czego skutkiem jest niedotlenienie oraz bolesność (co więcej, konsekwencją nadmiernego ograniczenia wspomnianego przepływu krwi może być nawet zakrzepica). Co równie istotne, w wyniku działania prostaglandyn dochodzi też do nadwrażliwości nerwów i stąd właśnie biorą się wzmożone dolegliwości bólowe [3,4].
W zakresie łagodzenia bólu miesiączkowego stosuje się wiele metod – od behawioralnych, przez alternatywne, po farmakologiczne (nie wspominając o metodach operacyjnych, które bywają konieczne np. w endometriozie – w tym przypadku są one jednak odpowiedzią na samą chorobę, a efekt ograniczenia bólu jest niejako dodatkowym zyskiem z leczenia) [5].
W wielu przypadkach sposobem na bolesne miesiączki jest zmiana stylu życia – odpowiednie odżywianie, redukcja stresu, prawidłowa długość snu, aktywność fizyczna. Zwykle – jeśli powyższe sposoby nie pomagają – sięga się po dostępne bez recepty leki przeciwbólowe. Farmaceutykami z wyboru są tu niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które można łączyć np. z lekami rozkurczowymi. Najpopularniejszą substancją należącą do grupy NLPZ jest ibuprofen.
Dlaczego to właśnie o nich mowa? Ponieważ NLPZ są inhibitorami syntezy prostaglandyn, czyli zmniejszają szybkość oraz natężenie syntetyzowania opisanych już wcześniej prostaglandyn. Co ważne, niektóre osoby sięgają w takich sytuacjach także po paracetamol, lecz nie jest to zalecane – biorąc pod uwagę mechanizm powstawania bólu menstruacyjnego, jest to lek nieskuteczny (nie ma bowiem właściwości, jakie posiadają substancje z grupy NLPZ właśnie względem prostaglandyn) [3,4].
Jeśli chodzi o inne formy farmakoterapii, wskazane może okazać się stosowanie leków hormonalnych. W celu łagodzenia bólu miesiączkowego, niektórym kobietom przypisuje się m.in. doustne środki antykoncepcyjne. Pozwalają one zredukować poziom wydzielanych prostaglandyn, a także mogą współuczestniczyć w mechanizmie bloku wydzielania enzymów stanu zapalnego [4].
Coraz częściej mówi się także o metodach alternatywnych, przykładowo elektroterapii. Wskazuje się przede wszystkim na przezskórną elektryczną stymulację nerwów TENS (ang. transcutaneous electrical nerve stimulation). Emitowane przez odpowiednie urządzenie prądy oddziałują na aktywność nerwów, co umożliwia zniesienie odczuć bólowych. Dodatkowo, prądy TENS o niskiej częstotliwości pobudzają wydzielanie beta-endorfin – ciało produkuje je w naturalny sposób, a ich działanie wpływa na niwelowanie nieprzyjemnych doznań. Warto jednak pamiętać, że stosowanie tego typu metod należy omówić z ginekologiem.
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Menstruacja, miesiączka, okres – wszystkie te określenia dotyczą jednej z faz kobiecego cyklu. To właśnie wtedy występuje krwawienie z dróg rodnych, co świadczy o złuszczaniu się endometrium (śluzówki macicy).
Alkohol często towarzyszy dobrej zabawie. Mało kto pamięta jednak, że picie napojów alkoholowych jest dla organizmu ogromnym wyzwaniem, które następnego dnia może skończyć się tzw. kacem alkoholowym.
Seksualność to bardzo ważny aspekt naszego życia. Intymność zbliża do siebie ludzi, dzięki czemu mogą oni budować trwałe relacje, oparte o wzajemną troskę i rozumienie swoich potrzeb.
Ustalanie, czy też raczej obliczanie dni płodnych sprawia, że kobieta może w sposób świadomy planować swoje macierzyństwo. Jak można obliczyć dzień owulacji oraz dni płodne? Istnieje kilka metod, np. kalkulator dni płodnych, test owulacyjny albo codzienne mierzenie temperatury ciała. Tym, co je od siebie odróżnia, jest przede wszystkim dokładność uzyskiwanych informacji.
