Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
W kontekście miesiączki pojawia się wiele pytań, które dotyczą m.in. czasu jej trwania, przebiegu czy objawów towarzyszących. Warto, aby każda kobieta obserwowała te kwestie z dużą uważnością, ponieważ nieraz są one odzwierciedleniem ogólnego stanu organizmu. Jakie zatem objawy mogą świadczyć o zaburzeniach w tym zakresie, co powinno zaniepokoić, a co można uznać za normę?
Spis treści:
Zapewne nie ma kobiety, która nigdy nie doświadczyłaby przesunięć cyklu miesiączkowego. Zdarza się, że okres przychodzi zbyt szybko lub za późno o kilka czy kilkanaście dni. Jeśli jest to sytuacja jednorazowa, najczęściej nie ma się czym martwić. O zaburzeniach miesiączkowania świadczą bowiem powtarzające się nieprawidłowości w tym zakresie. Przede wszystkim dotyczą one zaburzeń w funkcjonowaniu osi podwzgórze – przysadka – jajniki, która odpowiada za kluczowe dla cyklu miesiączkowego hormony.
Przyczyn tego typu zaburzeń może być jednak wiele. Wśród nich, wymienia się m.in.:
Chcąc przyjrzeć się bliżej ewentualnym zaburzeniom miesiączkowania, trzeba zacząć od tego, ile w ogóle powinien trwać cykl miesiączkowy. Wskazuje się, że normą jest 28 dni (+/- 5 dni). Jeśli zaś chodzi o samo krwawienie, zazwyczaj obejmuje ono pierwsze 3-5 dni cyklu (choć po nim często utrzymuje się jeszcze drobne plamienie). Pierwszy dzień wystąpienia miesiączki to jednocześnie pierwszy dzień cyklu miesiączkowego.
W ciągu całego cyklu miesiączkowego w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian. Zwykle jednak te, związane z przebiegiem menstruacji, są dość łatwo zauważalne – zdarza się bowiem, że silnie oddziałują na codzienne funkcjonowanie (jak np. bardzo intensywne krwawienie). Warto jednak pamiętać, że jeśli są to sytuacje jednostkowe, najczęściej nie stanowią powodu do obaw. Dodatkowo w cyklu miesiączkowym mogą wystąpić także różnego rodzaju przesunięcia, związane np. ze wzmożonym stresem w pracy czy y przejściem infekcji, zwłaszcza tej, której towarzyszyła gorączka. Jeśli jednak jakiekolwiek problemy z krwawieniem menstruacyjnym są zjawiskiem powtarzającym się, zdecydowanie wymaga to konsultacji lekarskiej (początkowo ginekologicznej, choć w dalszej kolejności mogą być konieczne konsultacje także np. endokrynologiczne czy urologiczne).
Jakie problemy, związane z przebiegiem miesiączki występują zatem najczęściej i co warto o nich wiedzieć?
Rzadkie miesiączkowanie określa się jako oligomenorrhoea – w takich przypadkach cykl trwa dłużej niż 35 dni. Zwykle dochodzi wtedy do zaburzenia równowagi pomiędzy hormonami, kluczowymi dla pierwszej połowy cyklu (czyli przede wszystkim estradiolem), a najważniejszym hormonem dla drugiej połowy cyklu – progesteronem. Dłuższe cykle nieraz związane są także np. z PCOS, któremu często towarzyszą również: nadmierne owłosienie typu męskiego, trądzik czy trudności z utrzymaniem masy ciała w normie Co ważne, dłuższe cykle miesiączkowe często dotyczą także dziewczynek, które dopiero rozpoczęły miesiączkowanie – w ich przypadku zwykle nie świadczy to żadnych nieprawidłowościach.
Za zbyt krótkie uznaje się cykle trwające mniej niż 22 dni – tego typu problem określa się jako polymenorrhoea. Warto pamiętać, że zbyt częste krwawienia mogą wiązać się ze zwiększoną utratą krwi, czego skutkiem może być niedokrwistość.
Co stoi za skróceniem cyklu miesiączkowego? Może być to np. zbyt niskie stężenie progesteronu w drugiej fazie cyklu. To zaś może wynikać np. ze zbyt wysokiego stężenia prolaktyny lub braku owulacji (choć niskie stężenie progesteronu równie dobrze może skutkować brakiem krwawień lub plamieniami – do każdego przypadku zawsze należy podchodzić indywidualnie).
Hypomenorrhoea to zaś określenie miesiączek, które trwają krótko, a w ich trakcie następuje mała utrata krwi. Często opisuje się je jako plamienia. Przyczynami takiego stanu mogą być m.in.: hipoplazja jajników, pierwotna niewydolność jajników, wtórna czynnościowa niewydolność podwzgórza, hiperprolaktynemia [2].
Jeśli utrata krwi wynosi więcej niż 100 ml, mówi się o problemie, określanym jako hypermenorrhoea. Jeżeli zaś dochodzi do krwotocznej miesiączki, nazywa się ją menorrhagią. Kolejnym problemem z tej grupy jest przedłużająca się miesiączka krwotoczna (menometrorrhagia), kiedy to krwawienie jest bardzo nasilone, a dodatkowo ulega przedłużeniu [2]. Co ważne, w takim przypadku konieczne jest sprawdzenie parametrów żelaza oraz ferrytyny, które wskażą, czy nie doszło do anemii.
Co może być przyczyną takiego stanu rzeczy? Obfite krwawienia mogą świadczyć np. o procesach rozrostowych w drogach rodnych kobiety. Mogą być to zmiany łagodne, jak i choroby nowotworowe (przykładowo jest to jeden z pierwszych symptomów, jakie daje rak trzonu macicy). Inną przyczyną mogą być również infekcje, które zazwyczaj można szybko i skutecznie wyleczyć pod okiem specjalisty. Wskazana jest także diagnostyka w kierunku endometriozy. Należy bowiem pamiętać, że obfite, bolesne i trwające długo miesiączki nie są normą – nie można takiego stanu bagatelizować.
Amenorrhoea secundaria to określenie wtórnego braku miesiączki, kiedy to przerwa w krwawieniu wynosi ponad 3 cykle [2]. Przyczyn może być wiele – od tych, związanych ze zbyt restrykcyjnymi dietami, przez nadmierny wysiłek fizyczny, zbyt wysoki poziom wydzielanej prolaktyny (skutkiem mogą być zarówno skracające się cykle, jak i właśnie wtórny zanik miesiączki), po zrosty w jamie macicy, które są niezależne od stężenia poszczególnych hormonów.
Jak zatem widać, zarówno samych zaburzeń w zakresie miesiączkowania, jak i ich przyczyn, jest bardzo dużo. Do każdego przypadku należy zatem podejść indywidualnie, przeprowadzając dokładną diagnostykę, zarówno z wykorzystaniem badań obrazowych, jak i laboratoryjnych.
Niektóre dane wskazują, że zespół bolesnego miesiączkowania (ZBM) dotyczy nawet ponad połowy kobiet. Co ważne, wyróżnia się ZBM pierwotny oraz wtórny. ZBM wtórny wiąże się z innymi nieprawidłowościami, do jakich dochodzi w miednicy mniejszej (np. stanami zapalnymi, mięśniakami macicy, polipami, nieprawidłowościami anatomicznymi czy endometriozą).
Bolesne miesiączkowanie o charakterze pierwotnym jest zaś wynikiem nadmiernej czynności skurczowej macicy, czemu nie towarzyszą inne zmiany narządowe. Najczęściej pojawia się w młodym wieku i nieraz towarzyszy już pierwszej miesiączce (choć częściej jednak występuje około 1-3 lata później). Nieprzyjemny ból dotyczy kobiet z cyklami owulacyjnymi, a nadmierna reakcja skurczowo-bólowa wynika np. z działania wazopresyny i oksytocyny. Inną istotną przyczyną może być zbyt nasilona produkcja i wydzielanie prostaglandyn (niektórych rodzajów). Są to hormony, które poprzez silne stymulowanie skurczu macicy, a co za tym idzie, powodowanie jej napięcia, mogą prowadzić do ograniczenia przepływu krwi, czego skutkiem jest niedotlenienie oraz bolesność (co więcej, konsekwencją nadmiernego ograniczenia wspomnianego przepływu krwi może być nawet zakrzepica). Co równie istotne, w wyniku działania prostaglandyn dochodzi też do nadwrażliwości nerwów i stąd właśnie biorą się wzmożone dolegliwości bólowe [3,4].
Szczególnie silny i powtarzający się ból miesiączkowy może oznaczać endometriozę, którą nieraz określa się wręcz „chorobą bólu” – potrafi ona niezwykle silnie oddziaływać na całe życie kobiety. Jej przyczyną jest występowanie endometrium, czyli błony śluzowej trzonu macicy, poza pierwotną lokalizacją. Najczęściej jest to zatoka Douglasa, załamek pęcherzowo-maciczny, więzadła krzyżowo-maciczne, jajniki, jajowody czy przegroda odbytniczo-pochwowa. Choć nie tylko – zdarza się, że endometrium lokalizuje się w jelitach, płucach czy nawet mózgu. Miejsce lokalizacji determinuje zaś objawy.
Owszem, zdarza się, że opisywana tu choroba nie daje żadnych symptomów, lecz w większości przypadków wiąże się z dużym bólem, który odczuwa się przede wszystkim w czasie miesiączki. Dodatkowo, u wielu kobiet pojawia się także np. dyspareunia, czyli bolesne współżycia, jak również trudności z zajściem w ciążę. Dane wskazują, że wśród kobiet, zmagających się z niepłodnością, na endometriozę cierpi aż 50-60 proc. pań [6]. Co ważne, wyróżnia się cztery stopnie endometriozy – w kontekście starań o dziecko, stopnie III i IV są bezpośrednim wskazaniem do zapłodnienia metodą in vitro.
Dotychczas diagnostyka endometriozy opierała się na wywiadzie lekarskim, badaniu palpacyjnym oraz badaniach obrazowych. Wykorzystuje się m.in. USG przezpochwowe z kontrastem, USG jamy brzusznej, rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową. Jednak kilka miesięcy temu pojawił się innowacyjny test EndoRNA, polskiego start-upu Diagendo, który jest przełomem w diagnostyce endometriozy. W teście Endo-RNA oznaczany jest poziom ekspresji genu kodującego białko fukozylotransferazę 4 (FUT4) – wysoki wynik koreluje z endometriozą. Pobranie materiału do badania możliwe jest w gabinecie ginekologicznym i trwa zaledwie kilka minut. Samo pobranie jest mało inwazyjne, nie wymaga podania pacjentce znieczulenia, a zaraz po nim kobieta może wrócić do normalnej aktywności. Ważne jest, aby pobranie materiału do badania miało miejsce w drugiej połowie cyklu miesiączkowego. Przeszkodą w jego szerokim stosowanieu może być dość wysoka cena. Za test Endo-RNA trzeba obecnie zapłacić około 2500 zł.
Jak zatem widać, diagnostyka endometriozy nie jest prosta. Za „złoty standard” w diagnostyce opisywanej tu choroby jeszcze do niedawna uważało się laparoskopię, która pozwala na pobranie materiału do badan histopatologicznych lub nawet przeprowadzenia niezbędnego zabiegu. Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Rozrodu Człowieka i Embriologii, laparoskopia wskazana jest u tych pacjentek, u których obecne są objawy endometriozy, ale przeprowadzona do tej pory diagnostyka nie pozwala na zdiagnozowanie choroby.
W zakresie łagodzenia bólu miesiączkowego stosuje się wiele metod – od behawioralnych, przez alternatywne, po farmakologiczne (nie wspominając o metodach operacyjnych, które bywają konieczne np. w endometriozie – w tym przypadku są one jednak odpowiedzią na samą chorobę, a efekt ograniczenia bólu jest niejako dodatkowym zyskiem z leczenia) [5].
W wielu przypadkach sposobem na bolesne miesiączki są zmiany stylu życia – odpowiednie odżywianie, redukcja stresu, prawidłowa długość snu, aktywność fizyczna. Zwykle – jeśli powyższe sposoby nie pomagają – sięga się po dostępne bez recepty leki przeciwbólowe. Farmaceutykami z wyboru są tu niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które można łączyć np. z lekami rozkurczowymi. Najpopularniejszą substancją należącą do grupy NLPZ jest ibuprofen. Dlaczego to właśnie o nich mowa? Ponieważ NLPZ są inhibitorami syntezy prostaglandyn, czyli zmniejszają szybkość oraz natężenie syntetyzowania opisanych już wcześniej prostaglandyn. Co ważne, niektóre osoby sięgają w takich sytuacjach także po paracetamol, lecz nie jest to zalecane – biorąc pod uwagę mechanizm powstawania bólu menstruacyjnego, jest to lek nieskuteczny (nie ma bowiem właściwości, jakie posiadają substancje z grupy NLPZ właśnie względem prostaglandyn) [3,4].
Jeśli chodzi o inne formy farmakoterapii, wskazane może okazać się stosowanie leków hormonalnych. W celu łagodzenia bólu miesiączkowego, niektórym kobietom przypisuje się m.in. doustne środki antykoncepcyjne. Pozwalają one zredukować poziom wydzielanych prostaglandyn, a także mogą współuczestniczyć w mechanizmie bloku wydzielania enzymów stanu zapalnego [4].
Coraz częściej mówi się także o metodach alternatywnych, przykładowo elektroterapii. Wskazuje się przede wszystkim na przezskórną elektryczną stymulację nerwów TENS (ang. transcutaneous electrical nerve stimulation). Emitowane przez odpowiednie urządzenie prądy oddziałują na aktywność nerwów, co umożliwia zniesienie odczuć bólowych. Dodatkowo, prądy TENS o niskiej częstotliwości pobudzają wydzielanie beta-endorfin – ciało produkuje je w naturalny sposób, a ich działanie wpływa na niwelowanie nieprzyjemnych doznań. Warto jednak pamiętać, że stosowanie tego typu metod należy omówić z lekarzem.
Źródła:
Informacja:
Artykuły, opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Każda porada medyczna musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta na podstawie wywiadu i/lub badania lekarskiego. Nigdy nie próbuj samoleczenia, bazując wyłącznie na materiałach informacyjno-edukacyjnych. Zawsze korzystaj z konsultacji lub teleporady medycznej, świadczonej przez lekarza. W sytuacji pojawienia się objawów choroby lub pogorszenia stanu zdrowia, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji, zawartych na stronie bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Menstruacja, miesiączka, okres – wszystkie te określenia dotyczą jednej z faz kobiecego cyklu. To właśnie wtedy występuje krwawienie z dróg rodnych, co świadczy o złuszczaniu się endometrium (śluzówki macicy).
Szacunki podają, że około połowa Polaków odczuwa skutki przesilenia wiosennego. Syndrom zmęczenia wiosennego, bo tak nazywane jest to, co dzieje się z organizmem w trakcie przesilenia, objawia się m.in. obniżonym poziomem energii, ospałością, trudnością z koncentracją, a jednocześnie wiąże się ze spadkiem odporności. Jak można sobie z tym poradzić?
Większość z nas co najmniej raz w życiu doświadczyła lub doświadczy nagłego, przejmującego bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, niejednokrotnie promieniującego do nóg i utrudniającego nam codzienne funkcjonowanie. Brzmi znajomo? Nie każdy wie, że tak właśnie objawia się rwa kulszowa. Czym właściwie jest i skąd się bierze rwa kulszowa? Jak sobie z nią poradzić i czy da się skutecznie, raz na zawsze wyleczyć tą dolegliwość? Jak chronić nasz kręgosłup? Na te i inne pytania dotyczące rwy kulszowej znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
