Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Zaburzenia odżywania to grupa chorób charakteryzujących się uporczywymi zaburzeniami zachowań związanych z jedzeniem. Mają one podłoże psychiczne. Dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Wpływają na funkcje psychologiczne, fizyczne oraz społeczne pacjentów. Zaburzenia odżywiania lub inaczej zaburzenia jedzenia dzieli się na specyficzne i niespecyficzne. Jak się je leczy?
Z tego artykułu dowiesz się:
Mianem zaburzeń odżywiania określa się stany behawioralne opierające się o uporczywe zaburzenia zachowań związanych z jedzeniem i piciem, połączone z zaburzeniami emocji i myśli. Charakteryzują się one brakiem równowagi w relacji między jedzeniem a ciałem. W znaczący sposób wpływają one na funkcjonowanie społeczne, fizyczne oraz psychiczne osoby chorej.
Problem zaburzeń odżywiania jest powszechny – prawie 70 milionów ludzi na całym świecie cierpi na tego typu dolegliwości. Szacuje się, że dotyczą one około 7 procent nastolatków i około 5 procent osób dorosłych. Najczęściej zachorowanie przypada na okres dorastania, ale może się pojawiać także później. Zaburzenia odżywiania kojarzone są przede wszystkim z dziewczynami i kobietami, jednak chorują również chłopcy i mężczyźni. Pomimo wzrastającej świadomości społeczeństwa w zakresie zaburzeń odżywiania, wciąż wiele ich symptomów jest wykrywanych zbyt późno.
Zaburzenia odżywiania są to jednostki chorobowe, charakteryzujące się zaburzeniami łaknienia na poziomie psychicznym.
Zaburzenia jedzenia dzieli się na dwie grupy:
Zaburzenia odżywiania nie mają jednoznacznej przyczyny. Mogą mieć związek z czynnikami biologicznymi, genetycznymi, społecznymi i emocjonalnymi. Zazwyczaj osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania:
U niektórych chorych te kwestie łączą się z genetyczną podatnością na zachorowanie, zaś u innych z zachwianą równowagą biochemiczną w mózgu.
Wśród czynników ryzyka zaburzeń odżywiania wymienia się m.in.:
Jeżeli chodzi o ogólne sygnały mogące świadczyć o tym, że bliska nam osoba zmaga się z zaburzeniami odżywiania, są to między innymi:
Objawy poszczególnych zaburzeń odżywiania są natomiast zależne od tego, o jakiej chorobie mówimy.
W przypadku anoreksji (określanej również jako jadłowstręt psychiczny) u chorych obserwuje się przede wszystkim:
Zazwyczaj anorektycy podejmują ciągłe, niejednokrotnie ekstremalne wysiłki prowadzące do zmniejszenia masy ciała nawet wtedy, gdy już mają niedowagę. W niektórych przypadkach jadłowstręt psychiczny może prowadzić do skrajnego wyniszczenia organizmu i zagłodzenia się na śmierć. W przypadku anoreksji dochodzi również do powikłań takich jak:
Bulimia nazywana również żarłocznością psychiczną to choroba, która objawia się z kolei napadami objadania się – chory zjada bardzo duże ilości jedzenia w krótkim czasie, a później prowokuje wymioty, żeby pozbyć się nadmiaru kalorii. Czasami bulimicy wykorzystują w tym celu również środki przeczyszczające. U pacjentów z bulimią obserwuje się uszkodzenia szkliwa spowodowane częstymi wymiotami, a także towarzyszące im poczucie braku kontroli nad jedzeniem. U osób z bulimią stwierdza się ponadto:
Wśród powikłań jakie może wywoływać żarłoczność psychiczna są:
Sygnały świadczące o bulimii:
Zespół przeżuwania (zespół ruminacji) to zaburzenie niespecyficzne. Pacjent z zespołem przeżuwania wielokrotnie, uporczywie zwraca pokarmy. Nie wiąże się to z anoreksją, bulimią czy innymi zaburzeniami odżywiania. Spożyty pokarm cofa się do ust bez uczucia mdłości i krztuszenia i może być ponownie żute i połykane lub wypluwane. W efekcie chory może być niedożywiony i mieć niedobory składników odżywczych. Z tego typu zaburzeniami odżywiania często spotkać można się u niemowląt lub osób z niepełnosprawnością umysłową.
Zespół nocnego jedzenia charakteryzuje się spożywaniem posiłków w godzinach nocnych. Pacjenci około 25 procent zapotrzebowania energetycznego przyjmują nocą – nie są w stanie ponownie zasnąć bez jedzenia. Zespół ten wiąże się z zaburzeniami snu i rytmu okołodobowego.
Z kolei Pica to zaburzenie odżywiania polegające na psychicznym przymuszeniu do jedzenia rzeczy powszechnie uznawanych za niejadalne, np. kredy, włosów, kamyków, mydła czy ziemi. Jest to o tyle niebezpieczne, że może prowadzić do zatruć, infekcji i urazów jelit. Najczęściej diagnozowane jest u dzieci, osób z niepełnosprawnością umysłową oraz kobiet w ciąży. Co ważne, spożywanie substancji niejadalnych nie może być częścią obrzędów religijnych, kulturowych czy zachowaniem powszechnie akceptowanym w społeczeństwie.
W przypadku tego typu zaburzeń odżywiania chory regularnie spożywa zbyt duże ilości jedzenia, tracą nad tym kontrolę. Zjadane porcje są zdecydowanie większe od zamierzonych, a jedzenie jest kontynuowane nawet gdy chory odczuwa uczucie przejedzenia się. Poza napadami objadania pacjent odczuwa wstyd i poczucie winy z powodu swojego zachowania, jednak nie próbuje go kompensować ćwiczeniami czy wymiotami, jak ma to miejsce przy typowych zaburzeniach odżywiania. Napady kompulsywnego objadania się mają miejsce zwykle minimum raz w tygodniu i niejednokrotnie przebiegają w samotności, by ukryć przed bliskimi obżarstwo.
Osoby cierpiące z powodu zaburzeń odżywiania obejmujących nadmierne spożywanie pokarmów zawierających duże ilości tłuszczu i cukru narażone są na:
Zalicza się do nich między innymi zaburzenia odżywiania polegające na ograniczaniu przyjmowania pokarmów z powodów innych niż obawa przed przytyciem. Wśród najczęstszych przyczyn ograniczenia spożywania pokarmu jest brak zainteresowania jedzenie, niektóre jego cechy sensoryczne (smak, zapach, konsystencja, kolor itp) czy obawa przez konsekwencjami spożycia posiłku (np. zadławieniem się). U pacjentów z tego typu zaburzeniami odżywiania obserwuje się często niedobory żywieniowe i znaczną utratę masy ciała. Są one groźne zwłaszcza w przypadku osób najmłodszych.
Istotnym w kontekście zaburzeń odżywiania przypadkiem jest także ortoreksja. To zaburzenie odżywiania polegające na obsesyjnym skupianiu się na zdrowym odżywianiu. Chory świadomie odrzuca całe grupy żywności, w obawie przed ich niezdrowym wpływem na organizm, co niejednokrotnie zakłóca jego codzienne funkcjonowanie. Takie działania prowadzą między innymi do zwiększenia stresu emocjonalnego, niedożywienia, utraty wagi, a nawet unikaniu spotkań z bliskimi, w obawie przed jedzeniem poza domem.
Symptomy ortoreksji:
Jak leczy się zaburzenia odżywiania? W ich przypadku najważniejszą rolę odgrywa dobrze dobrana do potrzeb pacjenta terapia psychologiczna, czasem wspomagana lekami psychotropowymi. Niestety, wiele chorych z zaburzeniami odżywiania nie chce przyznać się do problemu i twierdzi, że nie potrzebują leczenia. Warto wtedy wspierać bliską nam osobę i dążyć do tego, by chciała jednak porozmawiać z psychiatrą.
Jeżeli chodzi o anoreksję, zazwyczaj stosuje się terapię indywidualną i rodzinną mającą na celu powrót do normalnej wagi. Oprócz tego czasami wprowadza się leki przeciwdepresyjne. W wielu przypadkach dla bezpieczeństwa pacjenta konieczna jest hospitalizacja. Niestety, mimo wysiłków choroba może nawracać.
U osób z bulimią przeprowadza się terapię indywidualną i, podobnie jak w anoreksji, podaje leki przeciwdepresyjne zmniejszające łaknienie. Bulimicy rzadko wymagają leczenia szpitalnego.
W innych zaburzeniach zazwyczaj zaleca się psychoterapię pozwalającą zidentyfikować czynniki, które wywołują np. epizody objadania się i uczącą chorego, jak radzić sobie z niepohamowaną chęcią jedzenia.
Bez względu na to na jakie zaburzenia odżywiania cierpimy, terapia ma charakter długofalowy i może trwać nawet kilka lat, a jej powodzenie w dużej mierze zależy od wytrwałości samego pacjenta. Istotną rolę w leczeniu zaburzeń odżywiania odgrywa także wsparcie ze strony najbliższych. Zrozumienie przez nich przyczyn i mechanizmów towarzyszących zaburzeniom odżywiania pomaga w monitorowaniu chorego i szybkim reagowaniu w razie wystąpienia nieprawidłowych zachowań.
Pamiętajmy, że zaburzenia odżywiania to nie rodzaj diety. To choroby psychiczne, które mogą być śmiertelne, dlatego nie należy ich bagatelizować.
Bibliografia:
Współczesne uzależnienia obserwowane wśród dzieci i młodzieży to nie tylko uzależnienia od alkoholu, narkotyków i nikotyny, lecz także od internetu – w tym social mediów, komputera lub telefonu. Posłużmy się statystykami. Szacuje się, że aż 13 procent młodszych dzieci i około 15 procent młodzieży w Polsce wykazuje cechy uzależnienia od mediów społecznościowych. Zaś około 6 procent wszystkich światowych użytkowników internetu jest od niego uzależnionych. To coraz powszechniejszy problem, który tak jak inne uzależnienia wpływa na rozwój i zdrowie młodych ludzi.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
