Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Większość z nas co najmniej raz w życiu doświadczyła lub doświadczy nagłego, przejmującego bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, niejednokrotnie promieniującego do nóg i utrudniającego nam codzienne funkcjonowanie. Brzmi znajomo? Nie każdy wie, że tak właśnie objawia się rwa kulszowa. Czym właściwie jest i skąd się bierze rwa kulszowa? Jak sobie z nią poradzić i czy da się skutecznie, raz na zawsze wyleczyć tą dolegliwość? Jak chronić nasz kręgosłup? Na te i inne pytania dotyczące rwy kulszowej znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Zgodnie z nomenklaturą medyczną rwa kulszowa (ischialgia, atak korzonków nerwowych) to zespół objawów występujących w wyniku ucisku nerwu kulszowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Nerw kulszowy to najdłuższy nerw obwodowy w naszym ciele, biegnący od pleców przez tylną część uda i goleń. Składa się z pięciu korzeni z każdej strony: dwóch na wysokości odcinka lędźwiowego i trzech na wysokości kości krzyżowej. Korzenie nerwu kulszowego łączą się następnie w prawy i lewy nerw kulszowy, który pod kolanem przechodzi w nerwy: piszczelowy oraz strzałkowy wspólny, sięgając aż do palców u nóg.
Przez pacjentów rwa kulszowa określana jest najczęściej jako piekący, ostry ból, który pojawia się nagle w okolicy lędźwi. Niejednokrotnie dodatkowo towarzyszy mu drętwienie innych odcinków kręgosłupa czy osłabienie mięśni kończyny dolnej. Statystyki pokazują, że rwa kulszowa to schorzenie powszechne, które dotyka nawet 40% naszego społeczeństwa.
Dolegliwości odczuwane ze strony nerwu kulszowego mogą być spowodowane jego uciskiem, uszkodzeniem mechanicznym, podrażnieniem jak również stanem zapalnym. Przyczyny rwy kulszowej to najczęściej:
Oprócz bezpośrednich przyczyn rwy kulszowej warto również znać czynniki, które mogą zwiększać ryzyko jej wystąpienia, a co za tym idzie warto ich w miarę możliwości unikać. Są to przede wszystkim:
Oczywiście nie wszystkich czynników można uniknąć, jednak ograniczenie ich działania do minimum w znaczący sposób zmniejsza ryzyko rozwoju rwy kulszowej, nawet gdy w zaawansowanym wieku, gdy intensywnie zachodzą w naszym organizmie naturalne procesy starzenia.
Objawy rwy kulszowej mogą pojawiać się nagle lub narastać stopniowo. Czasami wystarczy jeden nieprzemyślany, gwałtowny ruch by pojawił się silny ból pleców. Typowym objawem rwy kulszowej jest jednostronny, rwący, a nawet piekący czy kłujący ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do kończyny dolnej, niejednokrotnie aż do samej stopy.
Zasięg i nasilenie dolegliwości bólowych w znacznym stopniu zależne są od tego, która część nerwu kulszowego jest uciskana. Może on rozszerzać się także na odcinek krzyżowy i inne partie pleców. Typowe dla rwy kulszowej jest jednak ich nasilenie przy kichaniu, śmiechu czy kaszlu, a także intensywnym ruchu. Co ciekawe, ból kręgosłupa promieniujący do kończyny dolnej może mieć charakter ciągły lub okresowy i nasilają się zwłaszcza gdy długo przebywamy w pozycji stojącej lub siedzącej.
Charakterystyczne objawy rwy kulszowej to oprócz silnego bólu pleców także:
Nie da się jednoznacznie stwierdzić jak długo może trwać atak rwy kulszowej. Jest to cecha bardzo indywidualna, zależna nie tylko od przyczyny ataku, ale również indywidualnych predyspozycji pacjenta. Co więcej, każdorazowo atak rwy kulszowej może przebiegać inaczej, w zależności od tego, który fragment nerwu kulszowego i w jakim stopniu jest uciskany.
Czas trwania pojedynczego ataku zależy również od zastosowanych metod leczenia. Przy ich szybkim wdrożeniu ból zazwyczaj łagodnieje po kilku dniach, ale nie należy do wyjątków, że niepowikłany ból trwa nawet kilka tygodni. Rekonwalescencja, czyli powrót do pełnej sprawności po ataku trwać może nawet 6 tygodni.
Może się jednak zdarzyć, że dolegliwości bólowe będą w tym czasie nawracać, jednak za każdym razem ich nasilenie jest słabsze. Pamiętajmy jednak, że rwa kulszowa to schorzenie o charakterze przewlekłym i nawrotowym, dlatego tak istotną rolę w jej leczeniu odgrywa nie tylko doraźna terapia, ale również odpowiednia profilaktyka.
Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy odczuwany przez nas dokuczliwy ból spowodowany jest rwą kulszową, najlepiej skonsultować się z lekarzem.
Lekarz ortopeda, do postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia zbiera nie tylko wnikliwy wywiad lekarski (obejmujący podstawowe informacje odnośnie lokalizacji, nasilenia i czasu wystąpienia bólu, ale również naszego trybu życia i innych czynników mogących pomóc określić źródło bólu), ale przeprowadza również badanie fizykalne oceniające między innymi prawidłowość odruchów i siłę mięśniową.
Konieczne może być także przeprowadzenie badań obrazowych. Najczęściej wykonywane są:
Pozwalają one dokładnie zobrazować zarówno elementy kostne jak i korzenie nerwowe, a co za tym idzie określić dokładnie co powoduje rwę kulszową (przyczynę ucisku nerwu).
Rwa kulszowa to wyjątkowo bolesna dolegliwość, dlatego w jej leczeniu stosowane są głównie leki o działaniu:
Jeżeli doraźnie stosowane doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe (np. paracetamol, ibuprofen, diklofenak) nie przynoszą rezultatu, konieczne może być zastosowanie iniekcji domięśniowych lub podanie silnych leków przeciwbólowych z grupy opioidów. Co ciekawe, niekiedy farmakologiczne leczenie rwy kulszowej obejmuje również leki uspokajające i przeciwdepresyjne. Środki farmakologiczne to nie jedyne stosowane w tym przypadku leczenie. Rwa kulszowa jest bowiem schorzeniem, które z powodzeniem można leczyć za pomocą masaży lub zabiegów rehabilitacyjnych, w tym ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty. Pomocne może być także stosowanie gorsetu, który usztywnia odcinki kręgosłupa, które dotknęła rwa kulszowa.
Zabiegi fizjoterapeutyczne mają na celu nie tylko zmniejszenie dolegliwości bólowych, ale przede wszystkim zlikwidowanie nacisku na nerw kulszowy. Fizjoterapeuta każdorazowo układa indywidualny plan ćwiczeń i zabiegów, dostosowany do możliwości pacjenta i rodzaju rwy kulszowej (rwa kulszowa lędźwiowa, krzyżowo-lędźwiowa, ramienna). Terapia fizjoterapeutyczna obejmuje zwykle:
Jeżeli chodzi o ćwiczenia, rwa kulszowa dobrze reaguje na ćwiczenia aeorobowe (np. pływanie, spacery) jak również ćwiczenia wzmacniające i uelastyczniające mięśnie pleców, nóg i brzucha (tzw. core). Ich regularne wykonywanie pozwala nie tylko zmniejszyć ból, ale również zapobiegać nawrotom rwy.
W skrajnych przypadkach, gdy powszechnie dostępne i nieinwazyjne metody leczenia rwy kulszowej zawiodą, konieczne może być operacyjne usunięcie przyczyny ucisku na nerw kulszowy lub korzonki nerwowe. Zabieg taki wykonany jest w szpitalu, przez doświadczonego w tym zakresie neurochirurga. Ze względu na ryzyko powikłań i długą rekonwalescencję metoda ta traktowana jest jednak jako ostateczność. Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia włókien nerwowych przez uciskający je dysk lub wyjątkowo oporne na leczenie farmakologiczne dolegliwości bólowe utrudniające normalne funkcjonowane. Należy jednak pamiętać, że dyskopatii często towarzyszą wielomiejscowe zmiany zwyrodnieniowe, które nie podlegają leczeniu operacyjnemu.
Ataki rwy kulszowej można łagodzić również domowymi sposobami. Zwłaszcza w początkowej fazie zaleca się leżenie przez pierwsze kilka dni w pozycji embrionalnej na boku, z poduszką między kolanami. Innym rozwiązaniem jest odpoczynek na plecach, w pozycji krzesełkowej, również z wykorzystaniem poduszek do podparcia kolan. Pamiętajmy jednak, że wbrew pozorom długie leżenie nie sprzyja powrotowi do pełnej sprawności. Walcząc z rwą kulszową należy pomimo odczuwanego bólu wstać i ruszać się, zachowując oczywiście ostrożność i unikając gwałtownych ruchów. Zarówno zbyt długie przebywanie w pozycji leżącej, jak i siedzącej, prowadzi w konsekwencji do nasilenia dolegliwości.
Niektórym pacjentom ulgę przynosi z kolei stosowanie kilka razy dziennie chłodnych okładów z lodu. Po kilku dniach promieniujący ból pleców łagodzić można okładami z termoforu, plastrami rozgrzewającymi czy też za pomocą specjalnej poduszki elektrycznej.
Jeżeli po kilku dniach zarówno stosowanie domowych sposobów jak i leków dostępnych bez recepty nie przynosi oczekiwanej ulgi lub rwa kulszowa nasila się, konieczna jest konsultacja z lekarzem i fizjoterapeutą, a następnie wdrożenie bardziej zaawansowanych metod leczenia.
Rwę kulszową warto leczyć, ponieważ zignorowanie jej ataków może prowadzić do poważnych powikłań. Wynikają one z trwałego i znacznego uszkodzenia nerwu kulszowego, co może powodować między innymi:
Rwa kulszowa zazwyczaj pojawia się nagle, dlatego jej profilaktyka obejmuje przede wszystkim troskę o ergonomiczny tryb życia i zdrowie kręgosłupa. Chodzi między innymi o:
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Brodawki (ich potoczna nazwa to kurzajki) pojawiają się na skórze (np. na rękach, stopach albo na szyi i w okolicy narządów płciowych). Za ich powstawanie odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papilloma Virus), który posiada wiele odmian, a każda z nich odpowiada za wytwarzanie innego rodzaju brodawek (np. brodawki stóp i rąk, brodawki zwykłe, brodawki płaskie). Czy tego rodzaju nieestetycznych zmian na skórze można się szybko i definitywnie pozbyć?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba przewodu pokarmowego. Jej najczęstsze objawy to bóle brzucha i zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Z ustaleń badaczy wynika, że przyczyny zespołu jelita drażliwego mogą mieć podłoże genetyczne. Jak rozpoznać tę coraz częstszą chorobę i czy można jej w sposób efektywny przeciwdziałać?
Kleszcze to pajęczaki, których ugryzienie może skończyć się dla nas bardzo nieprzyjemnie.
Drastycznie rośnie liczba osób, które zachorowały na kleszczowe zapalenie mózgu. Dlatego warto już teraz zabezpieczyć siebie i swoją rodzinę przeciwko tej niebezpiecznej chorobie. Możliwa jest skuteczna profilaktyka w postaci szczepień ochronnych, które niemal w 100% chronią przed zachorowaniem na kleszczowe zapalenie mózgu.
