Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekłą niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej. Powstaje w wyniku zaburzeń równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. Wyróżniamy pierwotną – idiopatyczną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis idiopathica) i wtórną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis secundaria), gdy znana jest choroba leżąca u podłoża zmian zwyrodnieniowych.
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najpowszechniejszą patologią dotyczącą stawów. Jest główną przyczyną bólu i niepełnosprawności osób starszych. Ogólna częstość występowania wynosi 2-3% populacji i wzrasta, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych, co związane jest ze starzeniem się społeczeństw oraz z siedzącym trybem życia i zaburzeniami odżywiania – otyłością. Szacuje się, że w społeczeństwie polskim, choroba zwyrodnieniowa stawów występuje u ok. 8 mln ludzi.
Przebieg choroby jest zazwyczaj wieloletni. Charakterystyczny jest ból okolicy stawów, początkowo tylko po większym wysiłku, następnie ciągły, nie ustępujący po odpoczynku i pojawiający się także w nocy. Ciągły ból utrudnia w stopniu znacznym poruszanie się i czynności dnia codziennego. Wraz z postępem choroby dochodzi do ograniczenia ruchu w stawie, stopniowo prowadząc do utrwalonego przykurczu. Pojawia się utykanie i trudności w chodzeniu. Chory wymaga stałej opieki osób trzecich.
Zdjęcie radiologiczne jest metodą z wyboru w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej stawów. Obserwuje się 4 podstawowe radiologiczne wykładniki choroby zwyrodnieniowej:
Inne badania, takie jak scyntygrafia, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa są badaniami dodatkowymi i nie znalazły powszechnego zastosowania w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej.
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to najczęstsza, po stawie kolanowym, lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Jeśli chodzi o zwyrodnienie stawu biodrowego objawy charakterystyczne to: ból pochodzący ze stawu podczas ruchu. Ból odczuwalny jest w pachwinie lub w okolicy krętarza większego promieniujący do stawu kolanowego. W badaniu przedmiotowym – ograniczenie ruchomości w stawie i ból przy skrajnych ruchach. Najwcześniej – rotacji wewnętrznej, odwiedzenia i wyprostu. Pojawia się utykanie.
Jest to najczęstsza lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Głównie osoby po 50 rż., zazwyczaj rozwija się obustronnie. Częściej występuje u kobiet, a nadwaga jest istotnym czynnikiem ryzyka. Ból zlokalizowany jest zazwyczaj w przedniej lub przyśrodkowej części stawu i promieniuje na przyśrodkową powierzchnię goleni. Występują okresy zaostrzenia z pojawieniem się wysięku w stawie i remisji objawów. Przy nasilonych zmianach dochodzi do zagięcia osi kończyny (zazwyczaj szpotawe zagięcie osi) oraz niestabilności stawu.
Pojęcie spondyloartrozy, choć używane często i w różnych konstrukcjach nazewniczych (spondyloza, spondylosis deformans, spondyloarthritis) pozostaje niejednoznaczne. Neurochirurdzy pod pojęciem spondylozy rozumieją zwykle wielopoziomową dyskopatię, lekarz ogólnie praktykujący – obecność osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych. Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgów są jednym z najczęstszych zjawisk w patologii ludzkiej, ale ich znaczenie w patomechanizmie bólu i dysfunkcji kręgosłupa jest kontrowersyjne. Bóle spondylogenne mają zwykle mechanizm złożony, najczęściej są związane z patologią krążków międzykręgowych, powstałą w wyniku niefizjologicznych naprężeń tkanek, ale ten proces patologiczny prowadzi zwykle do zmniejszenia przestrzeni międzytrzonowej i wtórnie do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych wokół trzonów kręgowych i w stawach właściwych (międzywyrostkowych) kręgosłupa. Starcze zmiany w krążkach międzykręgowych są również wyrazem zmian zwyrodnieniowych w składzie i strukturze molekularnej kolagenu i glikozaminoglikanów.
Brak jest leczenia przyczynowego. Konieczna jest profilaktyka i działania w zakresie promocji zdrowia:
Wartości lecznicze środków tej grupy są wysoce prawdopodobne, ale niepewne, dlatego leczenia nimi nie można uważać za obowiązujący standard postępowania.
Należy stosować leki z grupy niesterydowych przeciwzapalnych, jeśli przyjmowane są przewlekle, osłonowo należy stosować inhibitor pompy protonowej. Należy rozpocząć leczenie od małych dawek leku zwiększając je systematycznie zależnie od progresu choroby.
Szczególnie w przypadku występowania wysiękowych odczynów można podać odstawowo steryd, np. Diprophos bądź Depo-Medrol pamiętając, że cykl 5 iniekcji można powtórzyć po roku a 3 iniekcji po 6 miesiącach.
Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego znacznie lepiej poddają się leczeniu zachowawczemu niż zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych lub w stawach kręgosłupa.
Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:
W niezbyt zaawansowanych zmianach dobre efekty zapewnia wysoka osteotomia podkolanowa z korekcją osi. Plastyka wymienna wskazana jest u chorych ze znaczną postępującą destrukcją stawu. Przy zmianach organicznych do pierwszego przedziału alternatywą dla osteotomii jest zastosowanie endoprotezy jednoprzedziałowej.
Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:
Metodą z wyboru u pacjentów starszych, szczególnie po 60 r.ż., a także młodszych przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych jest całkowita endoprotezoplastyka stawu.
