Choroba zwyrodnieniowa stawów – co to?

Powrót

Definicja

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekłą niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej. Powstaje w wyniku zaburzeń równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. Wyróżniamy pierwotną – idiopatyczną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis idiopathica) i wtórną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis secundaria), gdy znana jest choroba leżąca u podłoża zmian zwyrodnieniowych.

Epidemiologia

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najpowszechniejszą patologią dotyczącą stawów. Jest główną przyczyną bólu i niepełnosprawności osób starszych. Ogólna częstość występowania wynosi 2-3% populacji i wzrasta, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych, co związane jest ze starzeniem się społeczeństw oraz z siedzącym trybem życia i zaburzeniami odżywiania – otyłością. Szacuje się, że w społeczeństwie polskim, choroba zwyrodnieniowa stawów występuje u ok. 8 mln ludzi.

Obraz kliniczny

Przebieg choroby jest zazwyczaj wieloletni. Charakterystyczny jest ból okolicy stawów, początkowo tylko po większym wysiłku, następnie ciągły, nie ustępujący po odpoczynku i pojawiający się także w nocy. Ciągły ból utrudnia w stopniu znacznym poruszanie się i czynności dnia codziennego. Wraz z postępem choroby dochodzi do ograniczenia ruchu w stawie, stopniowo prowadząc do utrwalonego przykurczu. Pojawia się utykanie i trudności w chodzeniu. Chory wymaga stałej opieki osób trzecich.

Diagnostyka

Zdjęcie radiologiczne jest metodą z wyboru w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej stawów. Obserwuje się 4 podstawowe radiologiczne wykładniki choroby zwyrodnieniowej:

  1. zwężenie szpary stawowej, głównie w miejscu największego obciążenia – jest efektem destrukcji chrząstki stawowej
  2. podchrzęstna sklerotyzacja kości w miejscu największego obciążania oraz torbiele podchrzęstne
  3. wyrośla na granicy chrzęstno-kostnej (osteofity)
  4. deformacja nasad kości

Inne badania, takie jak scyntygrafia, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa są badaniami dodatkowymi i nie znalazły powszechnego zastosowania w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej.

Klinicznie najważniejszymi lokalizacjami są

  • staw biodrowy (koksartroza),
  • staw kolanowy (gonartroza),
  • kręgosłup (spondyloartroza).
  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza)

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to najczęstsza, po stawie kolanowym, lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Jeśli chodzi o zwyrodnienie stawu biodrowego objawy charakterystyczne to: ból pochodzący ze stawu podczas ruchu. Ból odczuwalny jest w pachwinie lub w okolicy krętarza większego promieniujący do stawu kolanowego. W badaniu przedmiotowym – ograniczenie ruchomości w stawie i ból przy skrajnych ruchach. Najwcześniej – rotacji wewnętrznej, odwiedzenia i wyprostu. Pojawia się utykanie.

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza)

Jest to najczęstsza lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Głównie osoby po 50 rż., zazwyczaj rozwija się obustronnie. Częściej występuje u kobiet, a nadwaga jest istotnym czynnikiem ryzyka. Ból zlokalizowany jest zazwyczaj w przedniej lub przyśrodkowej części stawu i promieniuje na przyśrodkową powierzchnię goleni. Występują okresy zaostrzenia z pojawieniem się wysięku w stawie i remisji objawów. Przy nasilonych zmianach dochodzi do zagięcia osi kończyny (zazwyczaj szpotawe zagięcie osi) oraz niestabilności stawu.

  1. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (spondyloartroza)

Pojęcie spondyloartrozy, choć używane często i w różnych konstrukcjach nazewniczych (spondyloza, spondylosis deformans, spondyloarthritis) pozostaje niejednoznaczne. Neurochirurdzy pod pojęciem spondylozy rozumieją zwykle wielopoziomową dyskopatię, lekarz ogólnie praktykujący – obecność osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych. Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgów są jednym z najczęstszych zjawisk w patologii ludzkiej, ale ich znaczenie w patomechanizmie bólu i dysfunkcji kręgosłupa jest kontrowersyjne. Bóle spondylogenne mają zwykle mechanizm złożony, najczęściej są związane z patologią krążków międzykręgowych, powstałą w wyniku niefizjologicznych naprężeń tkanek, ale ten proces patologiczny prowadzi zwykle do zmniejszenia przestrzeni międzytrzonowej i wtórnie do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych wokół trzonów kręgowych i w stawach właściwych (międzywyrostkowych) kręgosłupa. Starcze zmiany w krążkach międzykręgowych są również wyrazem zmian zwyrodnieniowych w składzie i strukturze molekularnej kolagenu i glikozaminoglikanów.

Leczenie nieoperacyjne choroby zwyrodnieniowej stawów

Brak jest leczenia przyczynowego. Konieczna jest profilaktyka i działania w zakresie promocji zdrowia:

  1. Edukacja chorego i jego najbliższego otoczenia o istocie choroby i znaczeniu przestrzegania programu profilaktyki i leczenia.

  2. Zmniejszenie przyparcia powierzchni stawowych poprzez:
  • redukcję masy ciała (u otyłych)
  • używanie do przemieszczania się roweru (szczególnie w koksartrozie)
  • używanie kuli łokciowej
  • wkładki do obuwia zmniejszające wadliwe ustawienie osi kończyny
  1. Ćwiczenia zwiększające masę mięśniową.

  2. Ćwiczenia w podwieszeniu lub wyciąg, poprawiające ruchomość w stawie.

  3. Tutor (w gonartrozie z niestabilnością stawu).

  4. Fizykoterapia.

  5. Balneoterapia.

  6. Stosowanie środków wpływających korzystnie na strukturę chrząstki stawowej. Nie istnieją preparaty farmakologiczne, których stosowanie może szybko i skutecznie poprawić strukturę i zwiększyć masę chrząstki stawowej. W użyciu jest jednak kilka preparatów, których korzystny wpływ na spowolnienie procesu destrukcji stawu został wykazany przynajmniej w części z przeprowadzonych dotychczas badań eksperymentalnych i klinicznych:
  • Siarczan glukozaminy w saszetkach do stosowania doustnego.

  • Kwas hialuronowy do podawania dostawowego (głównie do kolan), w seriach od 3 do 5 iniekcji w odstępach tygodniowych, podawanych co roku.

  • Wyciągi z owoców awokado i soi, zawierające nieulegające zmydleniom kwasy, które mają stymulować syntezę macierzy chrząstki.

  • Wyciągi z chrząstek rekina.

Wartości lecznicze środków tej grupy są wysoce prawdopodobne, ale niepewne, dlatego leczenia nimi nie można uważać za obowiązujący standard postępowania.

Postępowanie farmakologiczne

Należy stosować leki z grupy niesterydowych przeciwzapalnych, jeśli przyjmowane są przewlekle, osłonowo należy stosować inhibitor pompy protonowej. Należy rozpocząć leczenie od małych dawek leku zwiększając je systematycznie zależnie od progresu choroby.

Szczególnie w przypadku występowania wysiękowych odczynów można podać odstawowo steryd, np. Diprophos bądź Depo-Medrol pamiętając, że cykl 5 iniekcji można powtórzyć po roku a 3 iniekcji po 6 miesiącach.

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego znacznie lepiej poddają się leczeniu zachowawczemu niż zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych lub w stawach kręgosłupa.

Leczenie operacyjne choroby zwyrodnieniowej stawów

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego:

Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:

  • trwały ból nie reagujący na leczenie zachowawcze
  • postępująca deformacja kości
  • niestabilność stawu

W niezbyt zaawansowanych zmianach dobre efekty zapewnia wysoka osteotomia podkolanowa z korekcją osi. Plastyka wymienna wskazana jest u chorych ze znaczną postępującą destrukcją stawu. Przy zmianach organicznych do pierwszego przedziału alternatywą dla osteotomii jest zastosowanie endoprotezy jednoprzedziałowej.

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego:

Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:

  • trwały ból niereagujący na leczenie zachowawcze
  • postępująca deformacja w sposób znaczny ograniczająca ruchomość

Metodą z wyboru u pacjentów starszych, szczególnie po 60 r.ż., a także młodszych przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych jest całkowita endoprotezoplastyka stawu.


Dodano: 30/10/2018
Autor
Agnieszka Jackiewicz
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
01/07/2021
Aktualności, Choroby
Telekonsultacja lekarska (teleporada) podczas urlopu

15/02/2021
Profilaktyka, Choroby
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

05/07/2021
Choroby, Terapie
Zasady realizacji e-recepty za granicą

Zapoznaj się z nasza ofertą
badanie
Testy wymazowe na koronawirusa
Testy genetyczne RT-PCR potwierdzają aktywne zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 .
Jeśli potrzebujesz więcej niż jeden test ZADZWOŃ 58 355 77 44
Badania dla firm: koronawirustest@polmed.pl

od 290 zł
badanie
Testy na przeciwciała koronawirusa
Testy serologiczne to testy wykrywające w organizmie człowieka obecność i rodzaj przeciwciał wytworzonych przez układ immunologiczny człowieka zakażonego koronawirusem SARS-CoV-2. Pokazują też nabytą odporność po przechorowaniu COVID-19 lub po szczepieniu. Jeśli potrzebujesz więcej niż jeden test: ZADZWOŃ 58 355 77 44.
Badania dla firm: koronawirustest@polmed.pl

od 110 zł
badanie
Pakiet badań dla ozdrowieńców - powikłania COVID-19
Wiesz lub podejrzewasz, że przebyłeś zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2? Gorzej tolerujesz wysiłek lub odczuwasz inne nietypowe dolegliwości? Masz gorszą kondycję psychiczną? Sprawdź, czy nie jest to skutek powikłań po przebytej chorobie. Skorzystaj z pakietu badań dla ozdrowieńców COVID-19.

od 299 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się