Choroba zwyrodnieniowa stawów – co to?

Powrót

Definicja

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekłą niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej. Powstaje w wyniku zaburzeń równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. Wyróżniamy pierwotną – idiopatyczną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis idiopathica) i wtórną chorobę zwyrodnieniową stawów (artrhrosis secundaria), gdy znana jest choroba leżąca u podłoża zmian zwyrodnieniowych.

Epidemiologia

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najpowszechniejszą patologią dotyczącą stawów. Jest główną przyczyną bólu i niepełnosprawności osób starszych. Ogólna częstość występowania wynosi 2-3% populacji i wzrasta, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych, co związane jest ze starzeniem się społeczeństw oraz z siedzącym trybem życia i zaburzeniami odżywiania – otyłością. Szacuje się, że w społeczeństwie polskim, choroba zwyrodnieniowa stawów występuje u ok. 8 mln ludzi.

Obraz kliniczny

Przebieg choroby jest zazwyczaj wieloletni. Charakterystyczny jest ból okolicy stawów, początkowo tylko po większym wysiłku, następnie ciągły, nie ustępujący po odpoczynku i pojawiający się także w nocy. Ciągły ból utrudnia w stopniu znacznym poruszanie się i czynności dnia codziennego. Wraz z postępem choroby dochodzi do ograniczenia ruchu w stawie, stopniowo prowadząc do utrwalonego przykurczu. Pojawia się utykanie i trudności w chodzeniu. Chory wymaga stałej opieki osób trzecich.

Diagnostyka

Zdjęcie radiologiczne jest metodą z wyboru w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej stawów. Obserwuje się 4 podstawowe radiologiczne wykładniki choroby zwyrodnieniowej:

  1. zwężenie szpary stawowej, głównie w miejscu największego obciążenia – jest efektem destrukcji chrząstki stawowej
  2. podchrzęstna sklerotyzacja kości w miejscu największego obciążania oraz torbiele podchrzęstne
  3. wyrośla na granicy chrzęstno-kostnej (osteofity)
  4. deformacja nasad kości

Inne badania, takie jak scyntygrafia, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa są badaniami dodatkowymi i nie znalazły powszechnego zastosowania w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej.

Klinicznie najważniejszymi lokalizacjami są

  • staw biodrowy (koksartroza),
  • staw kolanowy (gonartroza),
  • kręgosłup (spondyloartroza).
  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza)

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to najczęstsza, po stawie kolanowym, lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Jeśli chodzi o zwyrodnienie stawu biodrowego objawy charakterystyczne to: ból pochodzący ze stawu podczas ruchu. Ból odczuwalny jest w pachwinie lub w okolicy krętarza większego promieniujący do stawu kolanowego. W badaniu przedmiotowym – ograniczenie ruchomości w stawie i ból przy skrajnych ruchach. Najwcześniej – rotacji wewnętrznej, odwiedzenia i wyprostu. Pojawia się utykanie.

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza)

Jest to najczęstsza lokalizacja choroby zwyrodnieniowej. Głównie osoby po 50 rż., zazwyczaj rozwija się obustronnie. Częściej występuje u kobiet, a nadwaga jest istotnym czynnikiem ryzyka. Ból zlokalizowany jest zazwyczaj w przedniej lub przyśrodkowej części stawu i promieniuje na przyśrodkową powierzchnię goleni. Występują okresy zaostrzenia z pojawieniem się wysięku w stawie i remisji objawów. Przy nasilonych zmianach dochodzi do zagięcia osi kończyny (zazwyczaj szpotawe zagięcie osi) oraz niestabilności stawu.

  1. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (spondyloartroza)

Pojęcie spondyloartrozy, choć używane często i w różnych konstrukcjach nazewniczych (spondyloza, spondylosis deformans, spondyloarthritis) pozostaje niejednoznaczne. Neurochirurdzy pod pojęciem spondylozy rozumieją zwykle wielopoziomową dyskopatię, lekarz ogólnie praktykujący – obecność osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych. Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgów są jednym z najczęstszych zjawisk w patologii ludzkiej, ale ich znaczenie w patomechanizmie bólu i dysfunkcji kręgosłupa jest kontrowersyjne. Bóle spondylogenne mają zwykle mechanizm złożony, najczęściej są związane z patologią krążków międzykręgowych, powstałą w wyniku niefizjologicznych naprężeń tkanek, ale ten proces patologiczny prowadzi zwykle do zmniejszenia przestrzeni międzytrzonowej i wtórnie do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych wokół trzonów kręgowych i w stawach właściwych (międzywyrostkowych) kręgosłupa. Starcze zmiany w krążkach międzykręgowych są również wyrazem zmian zwyrodnieniowych w składzie i strukturze molekularnej kolagenu i glikozaminoglikanów.

Leczenie nieoperacyjne choroby zwyrodnieniowej stawów

Brak jest leczenia przyczynowego. Konieczna jest profilaktyka i działania w zakresie promocji zdrowia:

  1. Edukacja chorego i jego najbliższego otoczenia o istocie choroby i znaczeniu przestrzegania programu profilaktyki i leczenia.

  2. Zmniejszenie przyparcia powierzchni stawowych poprzez:
  • redukcję masy ciała (u otyłych)
  • używanie do przemieszczania się roweru (szczególnie w koksartrozie)
  • używanie kuli łokciowej
  • wkładki do obuwia zmniejszające wadliwe ustawienie osi kończyny
  1. Ćwiczenia zwiększające masę mięśniową.

  2. Ćwiczenia w podwieszeniu lub wyciąg, poprawiające ruchomość w stawie.

  3. Tutor (w gonartrozie z niestabilnością stawu).

  4. Fizykoterapia.

  5. Balneoterapia.

  6. Stosowanie środków wpływających korzystnie na strukturę chrząstki stawowej. Nie istnieją preparaty farmakologiczne, których stosowanie może szybko i skutecznie poprawić strukturę i zwiększyć masę chrząstki stawowej. W użyciu jest jednak kilka preparatów, których korzystny wpływ na spowolnienie procesu destrukcji stawu został wykazany przynajmniej w części z przeprowadzonych dotychczas badań eksperymentalnych i klinicznych:
  • Siarczan glukozaminy w saszetkach do stosowania doustnego.

  • Kwas hialuronowy do podawania dostawowego (głównie do kolan), w seriach od 3 do 5 iniekcji w odstępach tygodniowych, podawanych co roku.

  • Wyciągi z owoców awokado i soi, zawierające nieulegające zmydleniom kwasy, które mają stymulować syntezę macierzy chrząstki.

  • Wyciągi z chrząstek rekina.

Wartości lecznicze środków tej grupy są wysoce prawdopodobne, ale niepewne, dlatego leczenia nimi nie można uważać za obowiązujący standard postępowania.

Postępowanie farmakologiczne

Należy stosować leki z grupy niesterydowych przeciwzapalnych, jeśli przyjmowane są przewlekle, osłonowo należy stosować inhibitor pompy protonowej. Należy rozpocząć leczenie od małych dawek leku zwiększając je systematycznie zależnie od progresu choroby.

Szczególnie w przypadku występowania wysiękowych odczynów można podać odstawowo steryd, np. Diprophos bądź Depo-Medrol pamiętając, że cykl 5 iniekcji można powtórzyć po roku a 3 iniekcji po 6 miesiącach.

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego znacznie lepiej poddają się leczeniu zachowawczemu niż zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych lub w stawach kręgosłupa.

Leczenie operacyjne choroby zwyrodnieniowej stawów

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego:

Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:

  • trwały ból nie reagujący na leczenie zachowawcze
  • postępująca deformacja kości
  • niestabilność stawu

W niezbyt zaawansowanych zmianach dobre efekty zapewnia wysoka osteotomia podkolanowa z korekcją osi. Plastyka wymienna wskazana jest u chorych ze znaczną postępującą destrukcją stawu. Przy zmianach organicznych do pierwszego przedziału alternatywą dla osteotomii jest zastosowanie endoprotezy jednoprzedziałowej.

  1. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego:

Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:

  • trwały ból niereagujący na leczenie zachowawcze
  • postępująca deformacja w sposób znaczny ograniczająca ruchomość

Metodą z wyboru u pacjentów starszych, szczególnie po 60 r.ż., a także młodszych przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych jest całkowita endoprotezoplastyka stawu.


Dodano: 30/10/2018
Autor
Agnieszka Jackiewicz
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby, Profilaktyka
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


31/05/2023
Choroby
Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Ciśnienie ​ oczne​, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.


Zapoznaj się z nasza ofertą
Nowość! Kup online!
badania
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne

od 450 zł
badanie
Diagnostyka celiakii
Sprawdź czy cierpisz na nietolerancję glutenu.

od 210 zł
badanie
Diagnostyka chorób tarczycy
Choroby tarczycy mogą być przyczyną wielu dolegliwości.

od 52 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się