Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę. Niewłaściwe ciśnienie w oku zaburza równowagę między wytwarzaniem cieczy wodnistej, czyli zawartości przedniej komory oka i jej odpływem. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe może prowadzić do neuropatii jaskrowej.
Nadciśnieniem ocznym nazywamy stan podwyższonego ciśnienia w oku.
Stwierdza się je, gdy:
Podstawową funkcją ciśnienia w oku jest utrzymanie jego kulistego kształtu. Podwyższone ciśnienie może oznaczać, że w organizmie rozwija się choroba. Do najpoważniejszych, jakich może dotyczyć, należy jaskra, prowadząca do stopniowego pogorszenia widzenia, a nawet do całkowitej utraty wzroku.
Prawidłowe ciśnienie w oku zależy od stosunku produkcji cieczy wodnistej do jej wchłaniania.
Ciecz wodnista odpływa do zatoki żylnej twardówki, zwanej kanałem Schlemma, później do żył wodnych w rąbku rogówki, a ostatecznie do splotu naczyń żylnych. W taki sposób odpływa 90% cieczy wodnistej, natomiast pozostałe 10% przez tęczówkę i ciało rzęskowe do przestrzeni nadtwardówkowej. Pojawiające się utrudnienia w odpływie cieczy wodnistej mają wpływ na wzrost ciśnienia w gałce ocznej.
U osób zdrowych prawidłowe ciśnienie oczne wynosi pomiędzy 10 a 21 mm Hg. W przypadku wartości ciśnienia zbyt niskiej, wynik badania jest mniejszy niż 10 mm Hg, natomiast przy zbyt wysokim ciśnieniu — wyższy niż 21 mm Hg.
Najczęściej ciśnienie w oku wynosi ok. 15-16 mm Hg, jednak w ciągu dnia wartości ciśnienia mogą się zmieniać i różnić nawet o 5 mm Hg. Ciśnienie w oku jest zazwyczaj wyższe rano, a w ciągu dnia stopniowo spada.
Podwyższone ciśnienie w oku, które przekracza 24 mm Hg, jest wskazaniem do skierowania chorego do dalszej diagnostyki. U osób w starszym wieku, szczególnie kobiet, norma ciśnienia w oku jest wyższa. Ponadto, odchylenie standardowe jest u nich większe niż u osób w młodszym wieku. Dlatego też prawidłowe ciśnienie gałki ocznej u starszych kobiet może wynosić nawet 24 mm Hg.
Pacjenci z podwyższonym ciśnieniem w oku często skarżą się na bóle głowy lub oka, a także ból umiejscowiony „za okiem”.
Z kolei w sytuacji, gdy następuje gwałtowny wzrost ciśnienia w oku, często u chorego występują zaburzenia widzenia i mroczki pojawiające się np. przy nagłym pochyleniu się lub kichnięciu, a także ograniczenie pola widzenia, nudności i wymioty oraz intensywne poty. Objawy wysokiego ciśnienia w oku to też rozmazane widzenie i inne zaburzenia widzenia, które mogą pojawiać się jedynie okresowo.
Jeżeli jednak ciśnienie jest podwyższone tylko nieznacznie, może nie dawać ono żadnych objawów. Pacjenci z nadciśnieniem ocznym niekiedy skarżą się jednak na uczucie napięcia gałki ocznej, bóle głowy, nieostre widzenie, czy niemożność doboru korekcji okularowej. Dlatego bardzo istotne jest, aby jak najczęściej wykonywać pełne badanie okulistyczne.
Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju nadciśnienia wewnątrz gałki ocznej należą:
Nadciśnienie oczne może jednak rozwinąć się u osób, których nie dotyczą powyższe czynniki.
Do orientacyjnej oceny podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego stosuje się badanie palpacyjne. Podczas badania pacjent patrzy w dół, nie zamykając powiek, a lekarz układa palce wskazujące na powiece górnej, opierając palce środkowe obu rąk na czole badanego. Wywiera on palcami delikatny ucisk na oko, badając jego napięcie i dokonując porównawczej oceny napięcia obu gałek ocznych.
Badanie palpacyjne umożliwia potwierdzenie albo wykluczenie ataku ostrej jaskry powodującego gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Taki stan ten wymaga natychmiastowej pomocy okulisty.
Ciśnienie w oku bada się też za pomocą tonometrii. Jedną z jej rodzajów jest tonometria aplanacyjna. Badanie to polega na przyłożeniu tonometru do rogówki, spłaszczeniu jej i obejrzeniu jej obrazu w lampie szczelinowej.
Pozostałe metody wykorzystywane do badania ciśnienia w oku to:
Przesiewowe badanie okulistyczne w kierunku jaskry obejmuje również:
Podwyższone ciśnienie oczne wewnątrzgałkowe podzielić możemy na dwa rodzaje. Konkretny typ schorzenia wynika natomiast z odmiennych czynników, wywołujących omawianą dolegliwość. Zgodnie z tym kryterium, wskazać można podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe z zamkniętym lub otwartym kątem przesączania.
Wysokie ciśnienie z zamkniętym kątem przesączania wynikać może z urazu lub stanu zapalnego oka (wywołuje on gwałtowny wyciek barwnika z tęczówki). Omawiany rodzaj podwyższonego ciśnienia powodować mogą także niektóre leki, skutkujące rozszerzeniem się źrenic.
Wysokie ciśnienie z otwartym kątem przesączania wiąże się natomiast z nadmierną produkcją cieczy wodnistej. Za taki stan rzeczy odpowiada z kolei nadciśnienie tętnicze lub przyjmowanie wybranych leków.
Podwyższone ciśnie wewnątrzgałkowe to stan, który doprowadzić może do wystąpienia choroby, jaką jest jaskra. Schorzenie to może pojawić się zarówno w przypadku otwartego, jak i zamkniętego kąta przesączania. Co więcej, jaskra może wystąpić również u osób z prawidłowym ciśnieniem w oku.
Wzrost ciśnienia w gałce ocznej stymulują problemy z odpływem cieczy wodnistej, które często pojawiają się u chorych na jaskrę. Często przyczyną podwyższonego ciśnienia w oku są również zmiany w budowie tkankowej układu odprowadzającego, rzadziej wtórne zwężenie drogi odpływu, na ogół wiążące się z obecnością przeszkody mechanicznej.
Przy występowaniu jaskry z zamkniętym kątem przesączania odpływ cieczy wodnistej zostaje mechanicznie zablokowany za sprawą znacznego zmniejszenia się przestrzeni między tęczówką, a rogówką. W przebiegu jaskry o otwartym kącie przesączania niedrożność kanału odpływu cieczy wodnistej wywołuje m.in. odkładanie się złogów barwnika w układzie beleczkowania.
Nadciśnienie oczne może być też spowodowane stosowaniem różnego rodzaju substancji psychoaktywnych.
Obniżone ciśnienie w oku nazywa się także hipotonią gałki ocznej. Jego objawem jest z reguły ból oka i zaburzenia widzenia. Osoba, u której występuje niskie ciśnienie w oku, widzi jak przez mgłę. Przy nieznacznie obniżonym ciśnieniu w oku objawy mogą w ogóle nie wystąpić.
Do przyczyn niskiego ciśnienia w oku należą:
Niekiedy niskie ciśnienie w oku to efekt niskiego ciśnienia krwi, ponieważ w gałce ocznej wytwarzana jest wówczas za mała ilość cieczy wodnistej.
Wzrastające nagle ciśnienie w gałce ocznej może być bardzo niebezpieczne i stanowić zagrożenie dla wzroku pacjenta. Wysokie ciśnienie w oku bardzo często może być jednym z pierwszych objawów jaskry, która nieleczona prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w konsekwencji do utraty widzenia. Z tego powodu nie wolno lekceważyć żadnych objawów choroby. Regularne badania okulistyczne, w tym również pomiar ciśnienia w oczach powinno się wykonywać się systematycznie, szczególnie u osób, które ukończyły czterdziesty rok życia. Szybka diagnoza pozwala bowiem na wyeliminowanie ryzyka wystąpienia dalszych zagrożeń.
Należy pamiętać, że tak samo wysokie, jak i niskie ciśnienie oczne wymaga leczenia. Chociaż u 4 do 7 proc. procent osób będących w wieku powyżej 40 lat wartości ciśnienia w oku mogą być wyższe niż 21 mm Hg, to tylko u zaledwie 1 proc. osób chorych na nadciśnienie oczne pojawia się jaskra. Nie można jednak przewidzieć, u kogo się ona rozwinie.
Jak się okazuje, stres może mieć wpływ na ciśnienie w oku. Przepływ krwi w krążeniu siatkówkowym i naczyniówkowym jest bowiem regulowany. Na poziomie układowym, kiedy organizm jest w sytuacji walki i zagrożenia może następować pobudzenie układu sympatycznego.
Z kolei podczas trawienia i odpoczynku dochodzi w organizmie do pobudzenia układu parasympatycznego. Dobrze wyregulowane napięcie naczyniowe umożliwia prawidłowe ciśnienie hydrostatyczne wewnątrz naczyń, które dostarcza właściwą ilość płynów i składników odżywczych do tkanek tak, aby nie wywoływać obrzęku.
Za pomocą autonomicznej części, hormonów i mechanizmów autoregulacyjnych układ nerwowy wpływa na regulację przepływu krwi. Natomiast oko pod działaniem układu wegetatywnego jest w pewnym stopniu podporządkowane naszym emocjom oraz umysłowi, stąd przewlekły stres może powodować podwyższenie ciśnienia w oku, a także być przyczyną obniżenia przepływu naczyniowego w gałce ocznej.
Badania wykazują, że stymulacja nerwów współczulnych wpływa na rozszerzenie źrenicy oraz wzrost ciśnienia śródgałkowego, a z kolei pobudzenie zakończeń parasympatycznych działa zmniejszająco na wydzielanie śródgałkowe i powoduje zwężenie źrenicy.
Do metod leczenia nadciśnienia ocznego należy:
Leczenie skupia się na tym, aby obniżyć ciśnienie w oku do tzw. poziomu docelowego, czyli takiego, przy którym choroba nie postępuje. Jeśli badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego wskazuje podwyższona wartość, niezbędna jest farmakoterapia, na ogół w postaci kropli do oczu, które pomagają obniżyć ciśnienie. Krople te wpływają na zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej oraz poprawiają jej wchłanianie.
Jeśli farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów, wykonuje się zabiegi operacyjne. Należy pamiętać o zasadzie, że raz rozpoczęte leczenie trwa do końca życia i niesie ryzyko wystąpienia istotnych działań niepożądanych.
Najważniejszymi elementami leczenia nadciśnienia ocznego są:
Po ocenie wielu parametrów pacjent kwalifikowany jest do grupy niskiego, umiarkowanego bądź wysokiego ryzyka rozwoju jaskry. Wytyczne dotyczące włączenia leczenia są ustalane osobno dla każdego pacjenta. Wdrożenie leczenia zależy m.in. od wartości ciśnień i obecności innych czynników ryzyka. Dlatego też część pacjentów będzie wymagała niezwłocznego leczenia, a inni zostaną poddani jedynie monitorowaniu ciśnienia podczas kontroli okulistycznych.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
BIBLIOGRAFIA:
1. Przegląd Okulistyczny” 2009, nr 3-4 (30),
2. Podwyższone ciśnienie w oku. Jakie są jego przyczyny, objawy i dostępne metody leczenia.
3. Leczenie jaskry,
Owsica jest jedną z chorób pasożytniczych. Schorzenie to dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym. Jak im zapobiegać? Na czym polega leczenie?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Przepuklina kręgosłupa szyjnego to jedna z chorób, na którą cierpi spory odsetek naszego społeczeństwa. Co gorsze, problem ten dotyka coraz więcej młodych osób, co związane jest m.in. z siedzącym trybem życia czy wielogodzinną pracą przy komputerze w nieodpowiedniej pozycji. Jakie jeszcze mogą być przyczyny bólów szyjnego odcinka kręgosłupa? Jakie nietypowe objawy mogą być związane z przepukliną w tym obszarze kręgosłupa? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja przepukliny kręgosłupa szyjnego? Czy można jej zapobiec?
