Kurzajki na stopach i dłoniach – jak się ich pozbyć raz na zawsze?

Ludzki wirus HPV atakuje komórki skóry oraz nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych. Kliniczne następstwo zakażenia wirusem HPV to także brodawki jamy ustnej, dróg oddechowych, odbytu, narządów płciowych i układu moczowego. Wirus brodawczaka ludzkiego to podstawowy czynnik etiologiczny raka szyjki macicy. Właśnie ten rak jest zaliczany do najczęstszych nowotworów narządów płciowych w Polsce. Rozwój komórek rakowych, w przypadku nabłonka szyjki, macicy ma charakter wieloetapowy i może trwać od 12 do 15 lat. Mimo wszystko możemy się przed nim zabezpieczyć szczepionką na HPV.

Odmiany i pochodzenie brodawek

Jak już wcześniej wspomniano, za powstawanie brodawek odpowiadają wirusy brodawczaka ludzkiego. HPV jest zaliczany do wirusów DNA i najczęściej posiada 8 genów, które kodują różnego rodzaju białka wirusowe, w tym także i te, które odpowiadają za wytwarzanie brodawek skórnych. Początkowo sądzono, że za wytwarzanie wszystkich typów brodawek odpowiada ten sam wirus brodawczaka ludzkiego. W latach 70. ubiegłego wieku okazało się jednak, że jest ich znacznie więcej. Za sprawą zastosowanych technik molekularnych udało się wyróżnić ponad 150 typów wirusów brodawczaka ludzkiego, łącznie z wirusami skórnymi i wieloma innymi.

HPV to wirus proliferacyjny, czyli taki, który się namnaża wyłącznie w komórkach proliferujących, a więc także i w komórkach nabłonka oraz naskórka. Poprzez zakażenie komórek doprowadza on do efektu cytopatycznego, czyli do przerostu nabłonka w łagodnej postaci. W taki właśnie sposób powstają zmiany takie jak brodawki zwykłe, brodawki płaskie, brodawki narządów płciowych i wiele innych.

Dla brodawek charakterystyczne jest to, że są zakaźne. Można się nimi zarazić w efekcie kontaktu z człowiekiem lub zwierzęciem, które już posiada zmiany spowodowane przez te wirusy.

Brodawki, które pojawiają się na skórze, są wytwarzane przez skórne typy wirusa HPV. Do najczęściej występujących zostały zaliczone brodawki zwykłe, brodawki płaskie oraz brodawki stóp.

Podstawowe rodzaje brodawek skórnych

W przypadku brodawek, które się pojawiają na skórze, wyodrębniono:

• Brodawki zwykłe – to szorstkie oraz twarde grudki, które mogą być brązowożółte, cieliste albo popielate. Są stosunkowo niewielkie, bo ich średnica to najwyżej jeden centymetr. Zazwyczaj występują pod płytką paznokcia albo na dłoniach.
• Brodawki podeszwowe – zazwyczaj są nieco większe od brodawek zwykłych. Wokół nich pojawia się zrogowaciały naskórek. Najczęściej wyrastają na podeszwach stóp. Z uwagi na lokalizację mogą utrudniać chodzenie. Na tym nie koniec, bo dolegliwości bólowe także są dla nich typowe.
• Brodawki płaskie – posiadają gładką powierzchnię i są cieliste. Zazwyczaj powstają na twarzy. Charakterystyczne dla nich jest to, że się umiejscawiają wzdłuż linii zadrapania.
• Brodawki mozaikowe – powstają wówczas, gdy brodawki podeszwowe są umiejscowione na tyle blisko względem siebie, że zaczynają się ze sobą łączyć.
• Kłykciny kończyste – to brodawki, które powstają w okolicy błon śluzowych. Pojawiają się pod postacią szarych albo zaróżowionych miękkich narośli o nieregularnym kształcie. Zazwyczaj wyrastają w rejonie narządów płciowych (u kobiet: pochwa, szyjka macicy oraz wargi sromowe; u mężczyzn: prącie, moszna, napletek oraz odbytu). Stosunek oralny może spowodować przetransportowanie zakażenia błony śluzowej w okolice gardła oraz jamy ustnej.

Z szacunkowych ustaleń wynika, że brodawki skórne pojawiają się u około 10% młodzieży oraz dzieci. Częściej wyrastają u dziewcząt, a wzrost częstotliwości ich występowania przypada na 12-16 rok życia.

Brodawki stóp oraz brodawki zwykłe

Brodawki stóp (HPV 1 i HPV 2)

Ich nazwa nie do końca zgadza się z miejscem ich występowania, ale o tym za chwilę. Tego typu brodawki  (HPV 1) głównie pojawiają się na podeszwach. Są to pojedyncze wykwity. Charakterystyczne dla nich jest to, że na całej swojej powierzchni są pokryte przez rodzaj blaszki. Gdy się ją usunie, wówczas uwidaczniają się punkcikowe krwawienia i na tej podstawie można je odróżnić od odcisków. Poza dłońmi tego rodzaju zmiany pojawiają się także wokół wałów paznokciowych.

Dzieci brodawkami stóp zakażają się zazwyczaj na basenie. W niektórych z przypadków ustępują one w sposób samoistny. Zazwyczaj nie dochodzi do nawrotów. Sposób, w jaki one ustępują, również jest charakterystyczny. Wygląda to w ten sposób, że w tym samym czasie zaczynają sinieć albo wręcz robią się całe czarne, a wynika to z tego, że pod skórą dochodzi wówczas do mikrowylewów i uszkodzeń naczyń krwionośnych. jeśli chodzi o brodawki mozaikowe stóp spowodowane przez HPV 2, to  nie są one bolesne, ale mają długotrwały przebieg. Oprócz tego charakterystyczne dla nich jest to, że często nawracają.

Brodawki zwykłe (HPV 2, HPV 4, HPV 7)

Zalicza się je do tych najczęściej występujących. Jak już wcześniej wspomniano, zazwyczaj pojawiają się na rękach, ale równie dobrze mogą się uwidocznić na błonach śluzowych albo na całej skórze. Mogą być bardzo małe i nieregularne albo znacznie większe. Wówczas występują pod postacią przerośniętych skupień. Ich barwa może być zbliżona do koloru skóry. Nie zawsze jednak tak jest – równie często zdarza się, że są one szarobrunatne. W niektórych z przypadków ustępują samoistnie. Równie dobrze jednak mogą występować pod postacią przewlekłą. Tym, co je wywołuje, jest HPV 2. Dla brodawek zwykłych charakterystyczne jest to, że mogą być niestandardowe pod względem morfologicznym. Zależnie od położenia określa się je jako: brodawki nitkowate (uszypułowane) na szyi, twarzy i w pobliżu pach, brodawki mozaikowe na stopach.

Brodawki, które powstają za sprawą HPV 4 to brodawki zwykłe albo zmiany endofityczne (to nieprawidłowy obszar tkanki, który wyrasta z powierzchni tkanki do tkanki poniżej albo do narządu), ulokowane głównie na części dłoniowej skóry. Jeśli chodzi o brodawki, które powstają w związku z zakażeniem HPV 7, to one występują przede wszystkim u osób, które mają kontakt z surowym mięsem (u rzeźników, sprzedawców). Zazwyczaj pojawiają się jako brodawki zwykłe. Miejsca, na których wyrastają to wyłącznie ręce.

Leczenie kurzajek

Zawsze wtedy, gdy zauważy się u siebie brodawki, należy poszukać profesjonalnej pomocy u specjalisty (np. dermatologa, urologa, ginekologa, lekarza rodzinnego). To on powinien ustalić, jaka jest to zmiana i jakie w danym przypadku powinno być leczenie.

Leczenie farmakologiczne kurzajek może się opierać na stosowaniu środków bez recepty (one bardzo często mają w swoim składzie kwas salicylowy) albo na receptę. Czas trwania takiej kuracji uzależniony jest od zaawansowania danego rodzaju zmian i od tego, jak szybko uzyskiwany jest oczekiwany efekt. Niestety farmakologiczne leczenie miejscowe często nie jest skuteczne, zwłaszcza w przypadkach dużych brodawek.

Jak usunąć kurzajkę?

Usuwanie kurzajek nie jest bolesne. Choćby i tego względu warto jak najszybciej zdecydować się na optymalny w danym przypadku zabieg. Do usuwania kurzajek najczęściej wykorzystywane są metody takie jak:

Krioterapia – istota tej metody to wymrażanie kurzajek. Do tego celu służy ciekły azot, który jest podawany na brodawkę z wykorzystaniem specjalnego aplikatora. Po jego zastosowaniu zazwyczaj uwidacznia się zmiana, która wygląda jak pęcherz. Usuwanie brodawki przy zastosowaniu tej metody wiąże się zazwyczaj z koniecznością odbycia kilku sesji.

Laseroterapia – laser ablacyjny może bardzo szybko zniszczyć brodawkę (zazwyczaj trwa to kilkanaście sekund). Działa on w ten sposób, że uszkadza te wszystkie z naczyń krwionośnych, które odżywiają danego rodzaj skórną zmianę. Najczęściej jest tak, że tego rodzaju zabieg nie musi być powtarzany.

Elektrokoagulacja – ta metoda usuwania kurzajek wykorzystuje do tego celu prąd elektryczny. Przy użyciu właściwie dobranego urządzenia brodawka zostaje wypalona. W miejscu podjętych działań może powstać niewielka blizna.

Metoda chirurgiczna – do takich metod zaliczane jest np. łyżeczkowanie. Wówczas lekarz chirurg wycina, przy użyciu odpowiednio dopasowanego chirurgicznego narzędzia, poszczególne warstwy brodawki. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym.

Oprócz tego terapia może mieć charakter:

fotodynamiczny – wówczas jest stosowany preparat o działaniu fotouczulającym, a oprócz tego na miejsce z brodawką działa się także laserem,

immunomodulacyjny – wtedy nadrzędny cel to zwiększenie odporności nabytej oraz wrodzonej; w tym celu pacjentowi jest wstrzykiwany np. imikwimod,

cytostatyczny – wówczas podawana jest bleomecyna albo 5-fluorouracyl (te substancje zaburzają cykl komórkowy brodawek i tym samym uniemożliwiają ich dalszy rozwój oraz podziały).

Domowe sposoby na kurzajki – dlaczego są ryzykowne?

Glistnik jaskółcze ziele (albo potocznie jaskółcze ziele) to roślina, która już od wieków była stosowana właśnie w tym celu, żeby usunąć kurzajki. Smarowanie kurzajek sokiem glistnika nie zawsze przynosi jednak zadowalające rezultaty. Pomimo tego, że preparaty z wyciągiem tej rośliny można bez problemu kupić w aptece albo w sklepie zielarskim, lepiej nie działać na własną rękę, bo to przykład rośliny, która może silnie uczulać.

Nieskuteczne, a przy tym i niebezpieczne, może być także samodzielne usuwanie kurzajek przy użyciu: lakieru do paznokci, pumeksu, czosnku. Zamiast na sobie eksperymentować i narażać się na różnego rodzaju powikłania, należy udać się po fachową pomoc do specjalisty.

Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED

Bibliografia

• Jabłońska S., Majewski S., Obałek S. Brodawki skóry – korelacje kliniczne, histologiczne i immunologiczne, „Przegląd Dermatologiczny” 1998, Nr 3-4.
• Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2005.
• Jabłońska S, Majewski S., Wirusy brodawczaka – od lekceważonych brodawek do złośliwych nowotworów skóry i błon śluzowych, „Przegląd Dermatologiczny” 1998, Nr 3-4.