Jak rozpoznać wczesne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów RZS?

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) nazywane dawniej artretyzmem, gośćcem lub gośćcem przewlekłym postępującym zaliczane jest do przewlekłych chorób zapalnych tkanki łącznej – kolagenoz. Zazwyczaj początkowo rozwija się w stawach, ale z czasem może obejmować inne narządy, ponieważ proces chorobowy toczy się w tkance łącznej całego organizmu. Nieleczone RZS prowadzi do zniszczenia stawów, niepełnosprawności lub inwalidztwa, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Stąd tak ważne jest wczesne rozpoznanie schorzenia i wdrożenie odpowiedniej farmakoterapii.

Szacuje się, że w krajach rozwiniętych na reumatoidalne zapalenie stawów cierpi około 1 na 100 osób. Choroba częściej atakuje kobiety niż mężczyzn. Pierwsze objawy pojawiają się przeważnie między 30. a 50. rokiem życia, ale nie jest to zasadą – schorzenie może się ujawnić wcześniej lub później.

Przyczyny RZS

Jakie są przyczyny RZS? Dotychczas nie poznano w pełni przyczyn ani mechanizmów rozwoju choroby. Wiadomo, że proces zapalny rozpoczyna się wewnątrz stawu lub stawów. Czynnik, którego do tej pory nie określono, stymuluje błonę maziową do wytwarzania odpowiedzi zapalnej. W efekcie błona powiększa się, a jednocześnie dochodzi do niszczenia innych struktur stawowych – chrząstki, więzadeł, ścięgien i kości. Chory zaczyna odczuwać ból oraz zauważać obrzęk zajętego stawu. Jeżeli nie rozpocznie leczenia, może się to skończyć nieodwracalnymi zmianami w stawie i utratą jego ruchomości.

Wśród czynników przyczyniających się do rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów wymienia się m.in.

• obciążenia dziedziczne – dzieci, których rodzice chorują na RZS, są kilkakrotnie bardziej narażone na wystąpienie choroby niż pozostali;
• problemy z układem odpornościowym sprawiające, że organizm rozpoznaje swoje tkanki jako wrogie;
• płeć – częściej RZS diagnozuje się u kobiet niż u mężczyzn;
• przebyte zakażenia – prawdopodobnie niektóre drobnoustroje wywołują proces zapalny;
• palenie papierosów
• silny stres towarzyszący trudnym doświadczeniom życiowym.

Wczesne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów

Wczesne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów przypominają przeziębienie. Chorzy skarżą się na bóle mięśni, osłabienie, zmęczenie, stany podgorączkowe, obniżenie apetytu, a także niewielki spadek masy ciała. Jeżeli chodzi o symptomy związane bezpośrednio ze stawami, u pacjentów występuje ból, obrzęk, tkliwość oraz sztywność stawu pojawiająca się zwłaszcza po dłuższym okresie bezruchu, np. rano. RZS przeważnie początkowo atakuje mniejsze stawy stóp i dłoni – te same jednocześnie po obu stronach ciała, ale zdarza się, że choroba zaczyna się od zapalenia jednego dużego stawu, np. kolana czy łokcia, lub wędrujących dolegliwości bólowych różnych stawów.

Inne symptomy choroby

Po pewnym czasie reumatoidalne zapalenie stawów powoduje deformacje stawów, ograniczenie ich ruchomości oraz powstawanie zmian w innych narządach i układach. Chorujący na RZS są narażeni na szybszy rozwój miażdżycy w porównaniu do osób zdrowych, a także na wystąpienie: zapalenia osierdzia, kardiomiopatii, uszkodzenia zastawek, nadciśnienia płucnego, zapalenia naczyń, osteoporozy, zapalenia opłucnej, śródmiąższowego zapalenia płuc, suchości spojówek, zespołu kanału nadgarstka, zaburzeń funkcji nerek, zaburzeń hematologicznych oraz powstawanie guzków reumatoidalnych.

Rozpoznanie choroby

Jak diagnozuje się RZS? Rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie charakterystycznych objawów i wyników badań laboratoryjnych. U pacjentów sprawdza się morfologię, poziom OB, CRP, RF, czyli czynnika reumatoidalnego, a także anty-CCP – przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi występujących praktycznie tylko w RZS. Dodatkowo zlecane są badania obrazowe – RTG, USG lub rezonans magnetyczny wybranych stawów.