Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych schorzeń oczu, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza okulisty — przyczyny jego rozwoju są różne, a sam problem początkowo może wydawać się niegroźny. Jednak wyraźnie należy podkreślić — nieleczone lub źle leczone zapalenie spojówek może prowadzić do naprawdę poważnych zaburzeń i powikłań. Czym jest zapalenie spojówek, jakie są jego rodzaje, przyczyny oraz metody leczenia?
Z tego artykułu dowiesz się:
Zapalenie spojówek to określenie na stan zapalny błony śluzowej, która pokrywa wewnętrzną powierzchnię powiek oraz część przednią gałki ocznej. Spojówka pełni funkcję ochronną — tworzy barierę przed drobnoustrojami oraz ciałami obcymi. Kiedy dochodzi do infekcji lub podrażnienia spojówki, pojawia się proces zapalny, który objawia się m.in. zaczerwienieniem, obrzękiem oraz łzawieniem oczu.
Występujące symptomy mogą przyjmować różny stopień nasilenia, w zależności od przyczyny zapalenia. Jeśli wystąpią u Ciebie problemy dotyczące zdrowia Twoich oczu, zawsze warto zgłosić się do lekarza. Okulista ocenia powód stanu zapalnego, stawia diagnozę i zaleca odpowiednie postępowanie.
Zapalenie spojówek jest jednym z najczęściej występujących schorzeń narządu wzroku. Szacuje się, że stan zapalny spojówki dotknie każdego z nas przynajmniej raz w życiu. Dane pochodzące ze Stanów Zjednoczonych wskazują, że 80% przypadków tego schorzenia diagnozowana jest przez internistów, pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu.
Zapalenie spojówek może dotyczyć osób w każdym wieku, a jego częstotliwość wzrasta w okresach zwiększonego narażenia na zakażenia dróg oddechowych, jak również w sezonie alergicznym.
Zapalenie spojówek dzieli się na kilka rodzajów w zależności od czynnika wywołującego proces zapalny. Każdy z tych typów ma swoje charakterystyczne objawy oraz wymaga innego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Wyróżniamy zapalenie spojówek infekcyjne (bakteryjne, wirusowe i grzybicze) oraz nieinfekcyjne (alergiczne i spowodowane przez uraz mechaniczny/ciało obce).
Bakteryjne zapalenie spojówek diagnozowane jest w 20% wszystkich stwierdzanych problemów o tym charakterze. Zazwyczaj obejmuje jedno oko, jednak może przenieść się na drugie. Wywołują je różne bakterie, m.in. paciorkowce, gronkowce oraz inne drobnoustroje chorobotwórcze.
W przypadku osób dorosłych przyczyną są najczęściej bakterie z rodzaju Staphylococcus (gronkowce), S. pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) oraz H. influenzae (pałeczka grypy). Jeśli chodzi o dzieci — również H. influenzae i S. pneumoniae, ale także S. aureus (gronkowiec złocisty) oraz S. epidermidis (gronkowiec skórny).
Charakterystycznym objawem jest ropna wydzielina, która pojawia się w worku spojówkowym. Często u pacjentów występują także obrzęki powiek i intensywne zaczerwienienie oka. W niektórych przypadkach może dojść do przekrwienia spojówki oraz powiększenia węzłów chłonnych.
Diagnostyka bakteryjnego zapalenia spojówek zazwyczaj opiera się na badaniu klinicznym. W przypadku nawracających lub przewlekłych zakażeń można wykonać badania bakteriologiczne, by możliwie skutecznie dostosować metody postępowania. Leczenie najczęściej polega na stosowaniu kropli do oczu zawierających antybiotyk, który działa bezpośrednio na bakterie wywołujące stan zapalny.
Warto pamiętać, że w przypadku zakażenia bakteryjnego higiena oczu jest bardzo ważną częścią procesu powrotu do zdrowia. Zawsze należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Najczęściej obejmuje to regularne przemywanie oczu, unikanie dotykania oczu brudnymi rękami oraz używanie osobnych ręczników z innymi domownikami. Wdrożone działania mogą pomóc zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.
Podłoże wirusowe odnotowuje się u ok. 70% pacjentów ze zdiagnozowanym zapaleniem spojówek. Często związane jest z infekcjami górnych dróg oddechowych. Ten rodzaj zapalenia spojówek najczęściej powodują adenowirusy, enterowirusy i koksakiwirusy.
Objawy wirusowego zapalenia spojówek pojawiają się nagle, mają charakter ostry i obejmują zaczerwienienie oka, łzawienie, swędzenie oraz przezroczystą wydzielinę. Podobnie jak w przypadku zakażenia bakteryjnego, spojówki mogą być przekrwione, a powieki obrzęknięte. U niektórych pacjentów wirusy mogą prowadzić do wystąpienia grudkowego zapalenia spojówek, w którym obserwuje się charakterystyczne zmiany od wewnętrznej strony, wzdłuż brzegów powiek.
Wirusowe zapalenie spojówek jest zakaźne i może łatwo rozprzestrzeniać się poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną z oka osoby chorej lub kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami (np. ręczniki, poduszki czy zużyte chusteczki).W przypadku podejrzenia wirusowego zapalenia spojówek pacjent powinien unikać kontaktu z innymi osobami oraz udać się do lekarza w celu potwierdzenia diagnozy i ustalenia leczenia.
Leczenie wirusowego zapalenia spojówek zazwyczaj polega na łagodzeniu objawów, ponieważ antybiotyki są nieskuteczne wobec wirusów.
Alergiczne zapalenie spojówek jest wynikiem reakcji na alergeny — pyłki, kurz czy sierść zwierząt. Objawy to przede wszystkim zaczerwienienie, swędzenie, obrzęk powiek oraz wodnista wydzielina. W przeciwieństwie do bakteryjnego zapalenia spojówek, w tym przypadku wydzielina jest zazwyczaj wodnista i bezbarwna.
Leczenie alergicznego zapalenia spojówek opiera się na unikaniu kontaktu z alergenami oraz stosowaniu leków antyhistaminowych w postaci kropli do oczu lub doustnych preparatów. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie kropli do oczu zawierających kortykosteroidy, aby zmniejszyć stan zapalny.
Przyczyny zapalenia spojówek obejmują infekcje bakteryjne, wirusowe, reakcje alergiczne oraz podrażnienia chemiczne czy mechaniczne. Bakterie i wirusy mogą wywoływać zakażenia w wyniku bezpośredniego kontaktu z zainfekowanymi przedmiotami lub drogą kropelkową. Alergeny natomiast powodują reakcję immunologiczną organizmu, która prowadzi do procesu zapalnego w spojówkach.
Do innych przyczyn zalicza się także obecność ciała obcego w oku, co mechanicznie uszkadza błonę śluzową. Powodem problemów może być także narażenie na substancje drażniące (dym, pyły czy substancje chemiczne) — w tych przypadkach u pacjentów można obserwować przewlekłe zapalenie spojówek, które może wynikać np. z warunków, w jakich na co dzień pracują.
Tak — zapalenie spojówek o etiologii bakteryjnej i wirusowej jest zakaźne. Drobnoustroje odpowiedzialne za zakażenie mogą rozprzestrzeniać się poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną z oka osoby chorej lub pośrednio, np. przez dotykanie oczu po wcześniejszym kontakcie z zanieczyszczonymi powierzchniami.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie spojówek, należy przede wszystkim przestrzegać zasad higieny osobistej. W przypadku noszenia soczewek kontaktowych ważne jest ich odpowiednie czyszczenie i przechowywanie zgodnie z zaleceniami producenta.
Osoby podatne na alergie powinny unikać kontaktu z czynnikami wywołującymi objawy, a w sezonie pylenia stosować odpowiednie preparaty zapobiegawcze — w tym przypadku warto zgłosić się do lekarza, aby otrzymać konkretne zalecenia, które będą dostosowane do rodzaju występującej alergii.
Jakie są objawy zapalenia spojówek? Do symptomów choroby należą:
Zapalenie spojówek u najmłodszych jest powszechnym problemem, często związanym z infekcjami górnych dróg układu oddechowego. Może także towarzyszyć zwykłemu przeziębieniu.
Objawy u dzieci są podobne jak u dorosłych, jednak mogą być bardziej nasilone i trudniejsze w leczeniu z powodu częstego dotykania oczu oraz trudności w utrzymaniu higieny. Szczególnie narażone są na nie dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli, gdzie kontakt z innymi dziećmi i przedmiotami wspólnego użytku zwiększa ryzyko zakażenia.
W przypadku niemowląt istnieje szczególne zagrożenie związane z noworodkowym zapaleniem spojówek (opthalmia neonatorum). Choroba może zostać wywołana obecnością bakterii przeniesionych podczas porodu (poza wcześniej wspomnianymi drobnoustrojami, w literaturze w tym kontekście wymienia się także bakterie Ch. trachomatis oraz N. gonorrhoeae). Zakażenie spojówek u noworodków wymaga wdrożenia natychmiastowego leczenia, ponieważ może prowadzić do poważnych komplikacji — uszkodzenia rogówki i trwałego pogorszenia wzroku.
Sposób leczenia zapalenia spojówek zależy od jego przyczyny.
W trakcie leczenia należy przestrzegać zaleceń okulisty, który podczas konsultacji dokładnie wyjaśni, jakie preparaty i z jaką częstotliwością stosować.
W większości przypadków zapalenie spojówek można całkowicie wyleczyć, jednak pod warunkiem prawidłowego rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i przebycie pełnej terapii — nawet jeżeli objawy ustąpią szybciej.
W przypadku nawracających problemów lub wystąpienia innych objawów pomimo wdrożenia postępowania należy umówić się na ponowną konsultację do specjalisty w celu poszerzenia diagnostyki, lub zmodyfikowania dobranych metod terapii.
Warto zadbać o higienę oczu, aby zapobiec nawrotom choroby. Należy regularnie wymieniać ręczniki, dbać o czystość soczewek kontaktowych oraz unikać pocierania oczu. Zaleca się także stosowanie nawilżających kropli, aby wspomóc regenerację błony śluzowej.
Zapalenie spojówek to schorzenie, które może przytrafić się każdemu, niezależnie od wieku.Choć początkowo może nie dawać mocno uciążliwych objawów (a przez to wydawać się błahe) to nie warto go bagatelizować.
Czerwone, łzawiące oczy, swędzenie i dyskomfort potrafią skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie, a nieleczone zapalenie może prowadzić do poważniejszych problemów, których leczenie jest bardziej skomplikowane. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby umieć rozpoznawać objawy i wiedzieć, jakie kroki należy podjąć, zanim problem się pogłębi.
Warto być świadomym i przygotowanym, aby w razie potrzeby szybko i skutecznie zareagować. Zdrowe oczy to przecież nie tylko kwestia komfortu, ale również jakości naszego życia.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?