Zapalenie pęcherza moczowego – jak sobie z nim poradzić? 

Spis treści: 

1. Czym jest zapalenie pęcherza moczowego? 
2. Przyczyny zapalenia pęcherza
3. Objawy zapalenia pęcherza moczowego 
4. Na czym polega rozpoznanie zapalenia pęcherza moczowego? 
5. Leczenie zapalenia pęcherza moczowego 
6. Domowe sposoby na zapalenie pęcherza
7. Czym grozi nieleczone zapalenie pęcherza moczowego? 
8. Zapalenie pęcherza – działania profilaktyczne 

Czym jest zapalenie pęcherza moczowego? 

Zapalenie pęcherza moczowego, znane również jako cystitis, to powszechne występująca infekcja układu moczowego, która charakteryzuje się stanem zapalnym błony śluzowej pęcherza. Najczęstszą przyczyną zapalenia pęcherza moczowego jest infekcja bakteryjna, zwykle spowodowana bakterią Escherichia coli (E. coli), która jest naturalnie obecna w jelicie grubym. Najczęściej infekcja ta dotyka kobiet między drugim, a pięćdziesiątym rokiem życia, co związane jest z ich specyficzną anatomią. Krótka cewka moczowa oraz bliskość cewki, pochwy i odbytu u kobiet, stwarzają sprzyjające warunki dla kolonizacji tych obszarów przez drobnoustroje chorobotwórcze. 

Przyczyny zapalenia pęcherza moczowego 

Przyczyną zapalenia pęcherza moczowego jest wniknięcie, a następnie przyleganie bakterii do ścian pęcherza. U zdrowych osób drogi moczowe powyżej zwieracza pęcherza moczowego są wolne od mikroorganizmów. W pewnych sytuacjach może dochodzić jednak do przedostania się tych drobnoustrojów i ich namnażania się w obrębie układu moczowego, czego efektem jest stan zapalny. Kobiety, ze względu na anatomiczne uwarunkowania, są szczególnie narażone na tego typu infekcje. Bliskość odbytnicy w stosunku do zewnętrznego ujścia cewki moczowej oraz stosunkowo krótka długość cewki moczowej u kobiet, sprzyjają łatwiejszemu przenoszeniu bakterii. Szacuje się, że w 75–95% przypadków ostrego zapalenia pęcherza moczowego u kobiet, główną przyczyną jest bakteria Escherichia coli, a na drugim miejscu znajduje się bakteria Klebsiella. 

Do zapalenia pęcherza moczowego może dojść wskutek: 

• stosowania tamponów, 
• długotrwałego stosowania cewnika, 
• przyjmowania niektórych leków, używanych w chemioterapii, 
• podrażnienia w okolicach cewki moczowej, 
• powikłania cukrzycy czy innych chorób. 

Czynniki, zwiększające ryzyko infekcji układu moczowego 

Czynnikami ryzyka, związanymi z zapaleniem pęcherza moczowego, są: 

• otyłość, 
• brak odpowiedniej higieny miejsc intymnych, 
• anatomiczne wady układu moczowego, 
• kamica nerkowa, 
• stosowanie antykoncepcji dopochwowej, 
• cukrzyca, 
• przewlekłe stosowanie cewników, 
• długotrwałe przyjmowanie antybiotyków. 

Warto zauważyć, że ryzyko zachorowania na zapalenie pęcherza moczowego jest większe u osób, prowadzących aktywne życie seksualne. Męski narząd płciowy jest doskonałym źródłem patogenów, ponieważ pod napletkiem mogą gromadzić się mikroorganizmy, które infekują cewkę moczową i wywołują infekcje intymne. Ryzyko to wzrasta, szczególnie gdy dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej sromu. 

Objawy zapalenia pęcherza moczowego 

Do typowych objawów ostrego zapalenia pęcherza moczowego zalicza się ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, które towarzyszy częstemu lub nawet natychmiastowemu parciu na pęcherz. Dodatkowo: 

• pacjenci często odczuwają pobolewanie w dolnej części brzucha, 
• w niektórych przypadkach zabarwienie moczu może być czerwone lub ciemnobrunatne, co jest rezultatem obecności krwi w moczu, 
• jeśli infekcja dotknie nerki, poza wspomnianymi objawami, pacjent może doświadczać gorączki, która podnosi temperaturę ciała powyżej 38°C, 
• występuje nieprzyjemny zapach moczu, 
• pojawia się jednostronny lub obustronny ból w okolicy nerek, 
• mogą wystąpić nudności i wymioty. 

Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie i odpowiednie leczenie objawów zapalenia pęcherza moczowego. Dzięki temu można bowiem uniknąć ewentualnych powikłań. 

Warto podkreślić, że ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, choć często łączone z zapaleniem pęcherza moczowego, nie zawsze wskazują na to schorzenie. Mogą one być wynikiem innych infekcji lub stanów zapalnych. Przykładem jest zapalenie cewki moczowej, zazwyczaj spowodowane zakażeniem, przenoszonym drogą płciową, najczęściej przez dwoinki rzeżączki lub chlamydie. U kobiet, ból i pieczenie podczas oddawania moczu, mogą być również efektem grzybicy pochwy, której często towarzyszą objawy, takie jak upławy czy dyskomfort podczas stosunku płciowego. 

Rozpoznanie zapalenia pęcherza moczowego 

​​​​​Rozpoznanie zapalenia pęcherza moczowego opiera się przede wszystkim na wywiadzie, przeprowadzonym przez lekarza. Dodatkowo, specjalista może zalecić wykonanie różnych badań diagnostycznych, m.in. 

• badanie ogólne moczu, 
• posiew moczu. 

Co więcej, w celu oceny ewentualnych powikłań lub przyczyn, mogą być wykonywane badania obrazowe, takie jak: 

• ultrasonografia (USG), 
• urografia, 
• w bardziej skomplikowanych przypadkach tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.

Aby uzyskać bardziej szczegółową informację o stanie błony śluzowej pęcherza, lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu cystoskopii z pobraniem wycinków do badania mikroskopowego oraz badania urodynamicznego, które ocenia funkcję układu moczowego. Wszystkie te metody pomagają specjaliście w ustaleniu dokładnej diagnozy, a także opracowaniu odpowiedniego planu leczenia. 

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego 

Leczenie zapalenia pęcherza polega na zwalczaniu infekcji, wywołanej przez bakterie. W tym celu najczęściej stosuje się antybiotyki, które pomagają szybko pozbyć się mikroorganizmów chorobotwórczych z układu moczowego. Wybór odpowiedniego antybiotyku zależy od rodzaju bakterii, wywołującej infekcję oraz ewentualnej oporności na dany lek. W praktyce lekarze często przepisują leki, takie jak: 

• trymetoprym, samodzielnie lub w połączeniu z sulfametoksazolem, 
• nitrofurantoina, 
• cyprofloksacyna. 

Ważne jest, aby pacjent dokładnie przestrzegał zaleceń lekarza co do dawki i czasu trwania farmakoterapii, nawet jeśli objawy choroby ustępują wcześniej, co ma na celu uniknięcie nawrotów infekcji układu moczowego. W przypadku silnych dolegliwości bólowych można stosować leki przeciwbólowe, jednak zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza. W sytuacjach, gdy infekcja prowadzi do powikłań, np. zakażenia nerek, może być konieczne hospitalizowanie pacjenta i podawanie antybiotyków dożylnie. 

Domowe sposoby na zapalenie pęcherza moczowego 

W leczeniu zapalenia pęcherza moczowego, oprócz antybiotykoterapii, istnieją również skuteczne domowe sposoby, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów. Są to m.in.: 

• picie dużej ilości płynów (minimum 2 litry) – regularne spożywanie płynów zwiększa częstotliwość oddawania moczu, co pomaga w naturalnym wypłukiwaniu bakterii z dróg moczowych, 
• jak najszybsze udawanie się do toalety po odczuciu parcia na pęcherz – dzięki temu możliwe jest zapobieganie  zalegania moczu, 
• noszenie przewiewnej bielizny – zapewnia ona odpowiednie warunki w okolicach intymnych, 
• ​​p​owstrzymanie się od stosunku płciowego do czasu, gdy ustąpią wszystkie objawy, 
• przestrzeganie zasad higieny intymnej, poprzez ​​używanie środków myjących bez substancji zapachowych – to szczególnie istotne dla kobiet, ale również mężczyźni powinni wybierać odpowiednie środki pielęgnacyjne.  

Czym grozi nieleczone zapalenie pęcherza moczowego?  Nieleczone zapalenie pęcherza moczowego niesie ze sobą poważne ryzyko powikłań, które mogą zagrażać zdrowiu pacjenta. Jednym z nich jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, które następuje, kiedy bakterie z pęcherza moczowego przedostają się do nerek i stopniowo prowadzą do uszkodzenia tego ważnego narządu. W takich przypadkach konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna, która pozwoli na zahamowanie tego procesu i uniknięcie trwałych uszkodzeń nerek.

Zapalenie pęcherza moczowego – działania profilaktyczne 

Zapobieganie zakażeniom układu moczowego odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia – zwłaszcza u kobiet, u których występują nawracające infekcje. Istnieją pewne kroki, które można podjąć w życiu codziennym, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie pęcherza moczowego. Są to m.in.: 

• niezwłoczne oddawanie moczu po odczuciu takiej potrzeby – zapobiega to zaleganiu moczu, a tym samym rozwojowi infekcji, 
• picie odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia, 
• mycie miejsc intymnych w kierunku od przodu do tyłu, aby uniknąć przenoszenia bakterii z okolicy odbytu do okolic ujścia cewki moczowej, 
• picie soku z żurawiny lub zażywanie tabletek, zawierających wyciąg z owoców żurawiny – zapobiegają one przyleganiu bakterii do błony śluzowej dróg moczowych.