Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Bakterie towarzyszą nam na co dzień. Jak podaje literatura, obecnie udało się opisać tylko niewielką liczbę spośród wszystkich gatunków, jakie zamieszkują Ziemię. Część z nich nie wywiera żadnego wpływu na zdrowie człowieka, a część odgrywa ogromną rolę w jego wspieraniu (m.in. bakterie, wchodzące w skład mikrobioty człowieka). Nie można jednak zapominać o bakteriach chorobotwórczych, które odpowiadają za wywoływanie groźnych dla nas chorób. Do tej grupy należą m.in. bakterie z rzędu Chlamydiales. Artykuł ten pozwoli bliżej przyjrzeć się tym organizmom, a także wskazać jakie stanowią zagrożenie dla człowieka.
Chlamydiozy to grupa chorób zakaźnych, wywołanych przez bakterie z rzędu Chlamydiales. Gatunkami chorobotwórczymi są Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae i Chlamydia psittaci. Bakterie te bytują jedynie wewnątrzkomórkowo, a poszczególne gatunki wywołują inne choroby. Najczęściej występującym gatunkiem jest Chlamydia trachomatis, która przenoszona jest drogą płciową.
Chlamydiozy występują na całym świecie. Trudno jest jednak dokładnie stwierdzić, jaka jest częstotliwość występowania chorób – wiele zakażeń przebiega całkowicie bezobjawowo. Szacuje się, że około 40% Polaków było zakażonych jednym z gatunków bakterii, wywołujących chlamydiozy. Chlamydioza jest także najczęściej występującą bakteryjną chorobą w USA.
Jak podaje literatura naukowa, chlamydioza, wywoływana przez bakterię Chlamydia trachomatis, to najczęstsza choroba przenoszona drogą płciową. Co więcej, zakażenia tą bakterią występują najczęściej u kobiet poniżej 25. roku życia, a także u nieródek. Dodatkowo, warto zaznaczyć, że ze względu na to, iż Ch. trachomatis przenoszona jest drogą płciową, na zakażenie tym drobnoustrojem narażone są szczególnie osoby, które często zmieniają partnerów seksualnych.
Wśród gatunku Ch. trachomatis wyróżnia się kilka serotypów, z czego serotypy oznaczone literami od D do K odpowiedzialne są za zakażenia okołoporodowe oraz infekcje dróg moczowo – płciowych. Ziarnica weneryczna pachwin jest natomiast wywoływana przez serotypy L1, L2, L2a oraz L3. Co więcej, zakażenie Ch. trachomatis może przebiegać bezobjawowo. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, bowiem nawet taki przebieg zakażenia może skutkować poważnymi powikłaniami. Warto podkreślić również, że jeśli dana osoba przechodzi zakażenie Ch. trachomatis właśnie w sposób, niedający żadnych objawów, to nadal może ona zakażać swoich partnerów seksualnych.
Zakażenie Chlamydia trachomatis u kobiet może powodować:
Należy zaznaczyć, że zapalenie pochwy bardzo często nie daje zupełnie żadnych objawów, które mogłyby zaniepokoić pacjentkę. Niekiedy występują jedynie objawy niespecyficzne, takie jak np. upławy. Zapalenie szyjki macicy objawia się natomiast poprzez śluzową wydzielinę oraz obrzęk i przekrwienie błony śluzowej (co jednak może być zauważone dopiero podczas konsultacji lekarskiej). Zapalenie cewki moczowej powoduje natomiast takie objawy, jak ból w dolnej części pleców, częstomocz i dysurię (problemy z oddawaniem moczu). W badaniach laboratoryjnych moczu stwierdza się także leukocyturię. Nie sposób jednak nie zauważyć, że objawy te nie są specyficzne.
Jeśli u kobiety wystąpi natomiast zapalenie narządów miednicy mniejszej, to pojawić mogą się takie objawy, jak bóle podbrzusza, krwawienia międzymiesiączkowe, bolesna menstruacja, bardzo obfite krwawienia miesięczne oraz stany podgorączkowe.
Chlamydia trachomatis u mężczyzn wywołuje najczęściej nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. Jak wskazują dane statystyczne, praktycznie w 50% przypadków zapalenie to przebiega bez widocznych objawów. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja, bowiem brak objawów, a zatem brak konsultacji lekarskiej i leczenia może skutkować poważnymi powikłaniami.
W pozostałych przypadkach objawy zapalenia cewki moczowej to m.in.:
Warto dodać, że zakażenie bakterią Ch. trachomatis u mężczyzn powodować może także zapalenie gruczołu krokowego (choroba ta występuje u połowy panów po 50. roku życia). Wśród objawów możemy wymienić:
Mimo, iż Ch. trachomatis to patogen, przenoszony drogą płciową, to wywołuje on nie tylko zapalenia układu moczowo-płciowego. Zakażenie Chlamydią może powodować również takie choroby, jak:
Dodatkowo, w przebiegu zakażenia układu moczowo–płciowego często obserwuje się także objawy w okolicy odbytu. Może to być jedynie sam dyskomfort, a niekiedy pojawia się również wydzielina.
Zakażenia Chlamydia trachomatis są niezwykle groźne nie tylko dla dorosłych, którzy jak już wiadomo mogą zarazić się przez kontakty płciowe, ale także dla noworodków oraz niemowląt. Do zakażenia dziecka może dojść zarówno podczas porodu siłami natury, jak i podczas cesarskiego cięcia. Niestety, zakażenia tą bakterią są bardzo groźne dla dzieci. Czym mogą one skutkować?
Zakażenie Ch. trachomatis u dzieci przyczynia się do rozwoju takich chorób jak:
Warto tutaj zaznaczyć, że w przypadku zakażenia noworodków Ch. trachomatis, najczęściej występuje zapalenie spojówek. Pierwsze objawy pojawiają się w czasie dwóch tygodni po porodzie. Wśród objawów tych wyróżnia się:
Dodatkowo, dzieci, u których doszło do zakażenia Ch. trachomatis narażone są także na rozwinięcie się chorób, takich jak zapalnie ucha środkowego oraz zapalenie błony śluzowej nosa. Niezwykle ważne jest zatem dokładne obserwowanie dziecka, wczesna diagnostyka i podjęcie leczenia. Powikłaniem nieleczonego zakażenia Ch. trachomatis (jeśli w jego wyniku doszło do zapalenia spojówek) może być m.in. ich bliznowacenie.
Nieco później, bo od 2. do 16. tygodnia życia, rozwija się druga co do częstości występowania choroba u noworodków, która wywoływana jest przez zakażenie bakterią Ch. trachomatis. Mowa tutaj o śródmiąższowym zapaleniu płuc. Zapalenie to przebiega zazwyczaj bez gorączki i bez pogorszenia ogólnego stanu zdrowia dziecka. Obserwuje się jednak suchy kaszel i duszności. Diagnostyka śródmiąższowego zapalenia płuc opiera się na ocenie zdjęcia RTG, na którym widać rozdęcia płuc, a także nacieki na płucach.
Chlamydia trachomatis wywołuje także ziarnicę weneryczną pachwin – jest to jedna z chorób, przenoszonych drogą płciową. Jak wspomniano już wcześniej, odpowiedzialne za nią są typy L1, L2, L2a oraz L3. Na zachorowanie narażone są osoby obu płci, jednak u kobiet zakażenie bardzo często przebiega bezobjawowo. Warto także dodać, że ziarnica weneryczna pachwin to choroba, występująca w rejonach zwrotnikowych oraz podzwrotnikowych.
Ziarnica weneryczna pachwin ma kilkuetapowy przebieg. Na samym początku, w miejscu, w którym doszło do wniknięcia drobnoustrojów, pojawia się owrzodzenie. Zmiana ta znika po pewnym czasie, bez względu na to, czy zostało podjęte leczenie, czy też nie. Owrzodzenie powstaje najczęściej na wargach sromowych, szyjce macicy, żołędzi, napletku lub trzonie prącia. Jeśli do zakażenia doszło w wyniku stosunku analnego, zmiana ta pojawi się w okolicach odbytu, a jeśli podczas seksu oralnego – w gardle lub jamie ustnej.
Następnie pojawia się bolesność oraz znaczne powiększenie węzłów chłonnych (najczęściej pachwinowych). Objawy są na tyle uciążliwe, że chory z trudem się porusza. Po pewnym czasie dochodzi do pęknięcia skóry nad węzłami, a dodatkowo pojawia się żółtozielona wydzielina z węzłów chłonnych. Najczęściej zmiany te ustępują samodzielnie, jednak pozostawiają po sobie blizny. Kolejna faza choroby obejmuje powikłania, które wymienione zostaną w jednym z kolejnych podrozdziałów.
Bardzo niebezpieczne jest także zakażenie bakterią Ch. trachomatis w czasie ciąży. Jeśli zakażenie takie nie będzie dawać żadnych objawów, a co za tym idzie – nie będzie odpowiednio zdiagnozowane oraz leczone, ciężarna kobieta oraz jej dziecko będą narażone na poronienie, zapalenie błon płodowych, przedwczesne pęknięcie błon płodowych, niską wagę urodzeniową dziecka oraz obumarcie płodu. W wyniku zakażenia Ch. trachomatis może dojść także do przedwczesnego porodu. Dodatkowo, jak wspomniano już wcześniej, bakteria ta może zostać przeniesiona na dziecko w czasie porodu i wywołać u niego niebezpieczne choroby.
Drugim gatunkiem bakterii, który jest zdolny do wywoływania chorób u człowieka, jest Chlamydia pneumoniae. Ten gatunek bakterii odpowiedzialny jest za choroby dolnych oraz górnych dróg oddechowych. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a więc podczas kichania czy też kaszlu. Co więcej, przejście infekcji, wywołanej przez Ch. pneumoniae, nie powoduje nabycia odporności na ten patogen, a zatem możliwe jest ponownie zachorowanie, w wyniku zakażenia tą samą bakterią. Przebieg choroby, wywołanej przez Ch. pneumoniae, zależy od ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz od tego, czy cierpi on na choroby towarzyszące. Zakażenie Ch. pneumoniae może powodować rozwój takich chorób, jak:
Warto jednak zaznaczyć, że zdecydowana większość zakażeń Ch. pneumoniae (dotyczy to nawet 90% z nich) przebiega całkowicie bezobjawowo lub też daje tylko bardzo łagodne objawy. Jednak w niektórych przypadkach, przebieg zapalenia płuc, które rozwinęło się na skutek zakażenia Ch. pneumoniae, jest bardzo ciężki, a nawet zagraża życiu. Taka sytuacja ma jednak miejsce najczęściej w przypadku osób z chorobami współistniejącymi lub też w przypadku starszych pacjentów.
Jednym z gatunków opisywanej bakterii, który również jest dość niebezpieczny dla człowieka, jest Chlamydia psittaci. Patogen ten odpowiedzialny jest za wywoływanie ornitozy, czyli choroby odzwierzęcej, przenoszonej przez ptaki. Jak wskazują liczne badania, wszystkie gatunki ptaków mogą być nosicielami tego gatunku choroby. Oczywiście najczęściej do zakażenia Ch. psittaci dochodzi u osób, które mają intensywny kontakt z ptakami – np. pracownicy ZOO, hodowcy gołębi, kur, indyków. Do zakażenia tym patogenem dochodzi w wyniku wdychania aerozolu, w którym zawieszone są wydzieliny i odchody ptaków, zawierające bakterię lub też bezpośrednio w wyniku dotykania zakażonych zwierząt lub dziobnięcia przez nie. Niestety, Ch. psittaci może także przenosić się z człowieka na człowieka, za pośrednictwem drogi kropelkowej, a co więcej, to właśnie ten sposób zakażenia charakteryzuje się najcięższym przebiegiem choroby.
Warto wiedzieć, że objawy zakażenia Ch. psittaci są bardzo niespecyficzne. W przebiegu zakażenia występują między innymi:
Ponadto, w kolejnych etapach choroby, u osoby zakażonej może pojawić się krwioplucie, suchy kaszel i ból w klatce piersiowej.
Od momentu zakażenia bakterią Ch. psittaci, do momentu wystąpienia pierwszych objawów choroby, może minąć od 5. do 15. dni. Natomiast sam czas trwania choroby to nawet trzy tygodnie, a pacjent może odczuwać osłabienie spowodowane chorobą jeszcze przez okres dziewięciu tygodni.
W diagnostyce chlamydioz niezbędne jest wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych. O ile same objawy chorób, wywoływanych przez bakterie z rzędu Chlamydiales, są na tyle niespecyficzne, że niemożliwe jest postawienie diagnozy wyłącznie na ich podstawie, to są one wskazówką dla specjalisty, na jakie badania należy się zdecydować, aby wykryć patogen, wywołujący chorobę, a co za tym idzie – wdrożyć odpowiednie leczenie.
Aby zdiagnozować zakażenie, wywołane Ch. psittaci, konieczne jest wykonanie badań serologicznych. Potwierdzeniem zakażenia są różnice w przeciwciałach klasy IgG i IgM w surowicy pobranej w okresie trwania ostrej fazy choroby, w stosunku do surowicy, pobranej od rekonwalescenta. Co ważne, pierwszą próbkę należy pobrać maksymalnie w siódmym dniu, licząc od dnia wystąpienia pierwszych objawów. Natomiast próbkę drugą pobieramy w czasie od dwóch do czterech tygodni od wystąpienia objawów.
Zakażenie Ch. pneumoniae również diagnozuje się na podstawie badań serologicznych. Dodatkowo, lekarz może zalecić wykonanie RTG klatki piersiowej lub posiew plwociny.
Z uwagi na to, że Chlamydia trachomatis wywołuje choroby układu moczowo–płciowego, diagnostyka opiera się przede wszystkim na wykrywaniu bakterii w wymazach z cewki moczowej lub szyjki macicy. Przydatne może być także badanie moczu.
Podobnie jak diagnostyka oraz profilaktyka, leczenie chlamydioz uzależnione jest od gatunku bakterii, która jest źródłem zakażenia. I tak w przypadku Ch. trachomatis, stosowane jest leczenie antybiotykami z grupy tetracyklin, chinolonów, makrolidów i ß-laktamów. W przypadku Ch. psittaci, stosowane są antybiotyki z tetracykliną i leki na kaszel, które w swoim składzie mają kodeinę. Ch. pneumoniae dobrze reaguje natomiast na erytromycynę. Dodatkowo, stosowane są także środki, uśmierzające objawy współistniejące. Czas leczenia, w zależności od źródła zakażenia, wynosi od jednego do nawet czterech tygodni.
W przypadku wszystkich zakażeń zalecany jest także odpoczynek, odpowiednia dieta i nawodnienie. Warto zaznaczyć, że w przypadku Ch. trachomatis, leczona powinna być nie tylko osoba, u której wystąpiły objawy, lecz także jej partner lub partnerka, a w czasie leczenia należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych.
W przypadku zakażenia Ch. trachomatis, możliwe powikłania, podobnie jak same skutki, zależą od płci osoby zakażonej. I tak u kobiet, u których w wyniku zakażenia Ch. trachomatis doszło do zapalenia szyjki macicy, powikłaniem może być zapalenie gruczołu przedsionkowego większego oraz zespół zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID). Co więcej, PID może prowadzić do kolejnego powikłania, jakim jest zapalenie jajników. Ten stan może skutkować z kolei wtórnym brakiem miesiączki, a w konsekwencji, powodować niepłodność. Warto także zaznaczyć, że zakażenie Ch. trachomatis zwiększa ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej.
Powikłania zakażeniem Ch. trachomatis u kobiet to także:
U mężczyzn zakażenie Ch. trachomatis może prowadzić natomiast do takich powikłań, jak:
Warto zaznaczyć, że dwa ostatnie powikłania mogą prowadzić do problemów z płodnością.
W przypadku pozostałych dwóch gatunków opisywanej bakterii, powikłaniami mogą być między innymi:
Jak widać, każdy gatunek bakterii z rzędu Chlamydiales odpowiada za patogenezę zupełnie innych chorób. Wniosek jest zatem prosty – profilaktyka zakażeń tymi drobnoustrojami będzie różna. Jak zatem uniknąć zakażenia? W przypadku Chlamydia pneumoniae, będzie to unikanie dużych skupisk ludzkich, utrzymywanie zasad higieny – zasłanianie ust i nosa podczas kaszlu i kichania, częste i dokładne mycie rąk czy unikanie kontaktu z osobami, u których występują objawy choroby. Jeśli mówimy o profilaktyce zakażeń Ch. trachomatis, to jest to przede wszystkim unikanie przygodnych stosunków seksualnych, ograniczenie liczby partnerów seksualnych i stosowanie zabezpieczenia w postaci prezerwatyw. Natomiast profilaktyka przeciw chorobom, wywoływanym przez Chlamydia psittaci, to przede wszystkim unikanie kontaktu z odchodami, piórami czy pyłem z piór ptaków.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Informacja:
Artykuły, opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Każda porada medyczna musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta na podstawie wywiadu i/lub badania lekarskiego. Nigdy nie próbuj samoleczenia, bazując wyłącznie na materiałach informacyjno-edukacyjnych. Zawsze korzystaj z konsultacji lub teleporady medycznej, świadczonej przez lekarza. W sytuacji pojawienia się objawów choroby lub pogorszenia stanu zdrowia, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji, zawartych na stronie bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Zaćma to jedna z najgroźniejszych i najczęściej diagnozowanych chorób oka. Nieleczona, może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Choć znacząco obniża jakość życia, a jej rozpoznanie nie jest trudne, wciąż wiele osób zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy zmiany w soczewce są już bardzo zaawansowane. Jakie objawy daje zaćma, jak wygląda diagnostyka i czy można skutecznie ją leczyć?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
