Ostre zapalenie oskrzeli – czym jest, jakie są jego objawy i jak je leczyć?

Powrót

Zapalenie oskrzeli jest jednym z najczęstszych schorzeń układu oddechowego, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Choroba ta charakteryzuje się stanem zapalnym błony śluzowej oskrzeli, co prowadzi do obrzęku i zwężenia dróg oddechowych. W wyniku tego pacjenci mogą doświadczać szeregu uciążliwych objawów, takich jak kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej oraz wydzielanie plwociny. Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do wystąpienia zapalenia oskrzeli, w tym infekcje wirusowe i bakteryjne, palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza oraz alergie. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia oskrzeli? Na czym polega leczenie tej choroby? Odpowiadamy!

Spis treści:

  1. Czym jest zapalenie oskrzeli?
  2. Rodzaje zapalenia oskrzeli
  3. Przyczyny zapalenia oskrzeli
  4. Objawy zapalenia oskrzeli
  5. Zapalenie oskrzeli — jak rozpoznać?
  6. Leczenie zapalenia oskrzeli
  7. Jak wspomóc leczenie zapalenia oskrzeli?
  8. Profilaktyka zapalenia oskrzeli
  9. Powikłania zapalenia oskrzeli

Czym jest zapalenie oskrzeli?

Zapalenie oskrzeli to choroba układu oddechowego, która charakteryzuje się stanem zapalnym błony śluzowej oskrzeli. Oskrzele to cienkie, elastyczne rurki, które łączą tchawicę z pęcherzykami płucnymi, umożliwiając przepływ powietrza do i z płuc. W przypadku zapalenia oskrzeli błona śluzowa oskrzeli staje się podrażniona i obrzęknięta, co prowadzi do zwężenia dróg oddechowych. Choroba ta może być spowodowana przez różne czynniki, w tym infekcje bakteryjne, wirusowe, alergie, palenie papierosów czy zanieczyszczenie powietrza.

Rodzaje zapalenia oskrzeli

Zapalenie oskrzeli można podzielić na różne kategorie, zależnie od długości jego trwania. Wyróżnia się trzy stadia tej choroby.

Ostre zapalenie oskrzeli

Utrzymuje się przez okres krótszy niż 3 tygodnie, najczęściej ma swoje źródło w zakażeniu wirusowym.

Podostre zapalenie oskrzeli

Trwające od 3 do 8 tygodni, może być spowodowane nadreaktywnością oskrzeli po przebytej infekcji lub infekcją krztuścem.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Rozciąga się na ponad 8 tygodni, głównym czynnikiem wywołującym jest szkodliwe oddziaływanie środowiskowe, najczęściej związane z paleniem tytoniu.

Przyczyny zapalenia oskrzeli

Jakie są przyczyny zapalenia oskrzeli? Ostre infekcyjne zapalenie oskrzeli jest wywoływane najczęściej przez wirusy (adenowirusy, wirusy grypy, wirusy paragrypy, wirusy RS, ludzkie metapneumowirusy, rhinowirusy, koronawirusy), zdecydowanie rzadziej przez bakterie (pałeczki krztuśca, Mycoplasma pneumoniae).

Częstość występowania zapalenia oskrzeli wzrasta w okresie jesienno-zimowym, kiedy to zwiększa się rozprzestrzenianie infekcji drogą kropelkową. Oprócz infekcji innymi czynnikami predysponującymi do zapalenia oskrzeli mogą być:

  • palenie tytoniu;
  • zanieczyszczenie powietrza;
  • kontakt z alergenami;
  • kontakt drażniącymi substancjami chemicznymi.

Objawy zapalenia oskrzeli

Zazwyczaj zapalenie oskrzeli jest poprzedzone zapaleniem górnych dróg oddechowych, objawiającym się katarem i bólem gardła. Kilka dni potem pojawia się męczący, suchy kaszel, który następnie zmienia się w wilgotny. Może wystąpić krótkotrwałe podwyższenie temperatury ciała. Starsze dzieci odkrztuszają wydzielinę, niemowlęta i młodsze dzieci połykają odkrztuszoną wydzielinę, co może być przyczyną wymiotów.

Zakażenie wirusowe powoduje martwicę nabłonka dróg oddechowych. Przekrwienie i obrzęk błony śluzowej oskrzeli wraz ze złuszczonym nabłonkiem, zwiększoną ilością wydzieliny i skurczem mięśni gładkich powodują zwężenie światła oskrzeli. Odbudowa nabłonka oddechowego rozpoczyna się po tygodniu choroby. Skuteczny transport śluzu i pełna wydolność nabłonka powracają po około 3 miesiącach. Tak długi proces regeneracji nabłonka oddechowego tłumaczy występowanie u niektórych dzieci kaszlu poinfekcyjnego, będącego objawem niepełnowartościowości tego nabłonka po jego uszkodzeniu.

Objawy zapalenia oskrzeli:

  • bóle mięśni;
  • katar;
  • ból gardła;
  • zapalenie górnych dróg oddechowych;
  • początkowo męczący kaszel suchy;
  • uporczywy kaszel mokry;
  • rzadko świszczący oddech;
  • odkrztuszanie śluzowej wydzieliny;
  • refluks przełyku.

Zapalenie oskrzeli — jak rozpoznać?

U autorów starszych podręczników kryterium rozpoznania zapalenia oskrzeli stanowi obecność zmian osłuchowych: furczeń, rzężeń średnio- i grubobańkowych oraz świstów. Współcześnie warunkiem koniecznym do rozpoznania zapalenia oskrzeli jest kaszel, zazwyczaj z towarzyszącymi objawami zakażenia górnych dróg oddechowych, natomiast pozostałe elementy obrazu klinicznego występują lub nie – w zależności od rodzaju produkowanej wydzieliny i obecności obturacji oskrzeli. Zmiany osłuchowe natomiast, jeśli występują, mogą całkowicie ustępować po odkrztuszeniu.

Autorzy popularnego amerykańskiego podręcznika chorób zakaźnych u dzieci zauważają przy tym trafnie, że dla wielu zapracowanych lekarzy termin zapalenie oskrzeli może być czymś w rodzaju „kosza na śmieci”, do którego wrzuca się wszystkie dzieci ‘za bardzo chore, żeby rozpoznać przeziębienie, a za mało chore, żeby rozpoznać zapalenie płuc.

Leczenie zapalenia oskrzeli

Jak leczyć zapalenie oskrzeli? W opinii rodziców zapalenie oskrzeli jest równoznaczne z ciężką chorobą, która wymaga podania antybiotyku. Tymczasem w przypadku jego rozpoznania leczenie jest czysto objawowe, mające na celu łagodzenie dolegliwości, ale nie wyeliminowanie przyczyny, jaką jest zakażenie wirusowe. W leczeniu zapalenia oskrzeli mają zastosowanie mukolityki, leki o działaniu wykrztuśnym, w szczególnych przypadkach leki przeciwkaszlowe, w razie skurczu oskrzeli leki rozszerzające oskrzela podawane wziewnie, ponadto nawilżanie otoczenia, oklepywanie. W ostrym zapaleniu oskrzeli nie zaleca się rutynowego stosowania antybiotyku. Przy kaszlu przedłużającym się >14 dni może być wskazane zastosowanie antybiotyku makrolidowego, szczególnie w przypadku podejrzenia krztuśca i jest to jedyne wskazanie do zastosowania antybiotyku.

Jak wspomóc leczenie zapalenia oskrzeli?

Wspomaganie leczenia zapalenia oskrzeli jest istotne w celu przyspieszenia powrotu do zdrowia i złagodzenia objawów. Jak tego dokonać? Warto pamiętać o kilku skutecznych sposobach, które mogą pomóc w procesie leczenia:

  • Odpoczynek — organizm potrzebuje czasu na walkę z infekcją i regenerację. Dlatego w okresie choroby należy poświęcić czas na odpoczynek i unikać nadmiernego wysiłku fizycznego;
  • Unikanie drażniących czynników — w miarę możliwości należy unikać kontaktu z dymem tytoniowym, substancjami chemicznymi czy alergenami, które mogą nasilać objawy zapalenia oskrzeli;
  • Nawadnianie organizmu — picie odpowiedniej ilości płynów, zwłaszcza ciepłych napojów ziołowych lub herbaty, może pomóc w rozrzedzeniu śluzu i ułatwić odkrztuszanie;
  • Inhalacje za pomocą nebulizatora — z solą fizjologiczną lub olejkami eterycznymi mogą pomóc nawilżyć i złagodzić podrażnione drogi oddechowe;
  • Wspomaganie układu odpornościowego — w okresie choroby ważne jest dbanie o wzmocnienie układu odpornościowego poprzez zdrową i zrównoważoną dietę bogatą w witaminy i minerały.

Profilaktyka zapalenia oskrzeli

Zapalenie oskrzeli to choroba zakaźna, która ma tendencję do łatwego rozprzestrzeniania się. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, warto pamiętać o kilku kluczowych zaleceniach:

  • Unikaniu kontaktu z osobami chorymi;
  • Zachowywaniu dokładnej higieny poprzez częste mycie rąk, by ograniczyć rozprzestrzenianie się drobnoustrojów;
  • Unikaniu narażenia na dym papierosowy oraz innych toksycznych substancji znajdujących się w powietrzu — często przyczyniają się one do przewlekłego zapalenia oskrzeli;
  • Szczepieniach przeciw grypie, ponieważ wirusy grypy są częstą przyczyną zapalenia oskrzeli.Szczepionka przeciw grypie zmniejsza ryzyko zachorowania i łagodzi przebieg infekcji, gdyby doszło do zakażenia.

Powikłania zapalenia oskrzeli

Często objawy zapalenia oskrzeli mogą być bardzo nasilone i męczące, jednak zazwyczaj nie wiążą się z poważnymi powikłaniami. Ostre zapalenie oskrzeli zwykle samoistnie ustępuje i nie przechodzi w postać przewlekłą. Najczęstszym powikłaniem jest przedłużający się kaszel, który może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni po wyzdrowieniu. Nadkażenia bakteryjne są rzadkością, ale u dzieci mogą wystąpić w postaci zapalenia ucha. Warto natomiast pamiętać, że u osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego może dojść do zaostrzenia choroby podstawowej oraz większego ryzyka infekcji bakteryjnych. W rzadszych przypadkach może dojść do rozwoju zapalenia płuc.

Podsumowując, zapalenie oskrzeli jest częstym schorzeniem układu oddechowego, spowodowanym infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi. W większości przypadków przebieg choroby jest łagodny — jej leczenie opiera się na minimalizowaniu objawów i wspieraniu organizmu w procesie zdrowienia. W przypadku wystąpienia symptomów wskazujących na zapalenie oskrzeli należy skonsultować się z lekarzem w celu zapewnienia odpowiedniej diagnostyki i terapii.


Bibliografia:

  1. Bulanda M., Mejza F., Zapalenie oskrzeli: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/68742,zapalenie-oskrzeli [dostęp online: 25.07.2023]
  2. Dzierżanowska D., Zapalenie płuc i oskrzeli – aktualne zalecenia antybiotykoterapii, https://podyplomie.pl/medycyna/16306,zapalenie-pluc-i-oskrzeli-aktualne-zalecenia-antybiotykoterapii [dostęp online: 25.07.2023]
  3. Schubert, N., Kühlein, T. & Burggraf, L. The conceptualization of acute bronchitis in general practice – a fuzzy problem with consequences? A qualitative study in primary care. BMC Prim. Care 24, 92 (2023). https://bmcprimcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12875-023-02039-z#citeas [dostęp online: 25.07.2023]
  4. Widysanto A, Mathew G. Chronic Bronchitis. [Updated 2022 Nov 28]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482437/ [dostęp online: 25.07.2023]

Dodano: 27/11/2018
Autor
lek. med. Jędrzej Szulc
Specjalista pediatrii
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Profilaktyka, Choroby
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


31/05/2023
Choroby
Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Ciśnienie ​ oczne​, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkow, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę


11/04/2023
Choroby
Przepuklina kręgosłupa szyjnego – sprawdź jej przyczyny i jakie może dawać objawy

Przepuklina kręgosłupa szyjnego to jedna z chorób, na którą cierpi spory odsetek naszego społeczeństwa. Co gorsze, problem ten dotyka coraz więcej młodych osób, co związane jest m.in. z siedzącym trybem życia czy wielogodzinną pracą przy komputerze w nieodpowiedniej pozycji. Jakie jeszcze mogą być przyczyny bólów szyjnego odcinka kręgosłupa? Jakie nietypowe objawy mogą być związane z przepukliną w tym obszarze kręgosłupa? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja przepukliny kręgosłupa szyjnego? Czy można jej zapobiec? 


Zapoznaj się z nasza ofertą
Zapytaj o dostępność
badanie
Testy wymazowe na koronawirusa
Testy genetyczne RT-PCR potwierdzają aktywne zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 .
Jeśli potrzebujesz więcej niż jeden test ZADZWOŃ 58 355 77 44
Badania dla firm: [email protected]

od 249 zł
Zapytaj o dostępność
badanie
Test na przeciwciała koronawirusa
Testy serologiczne to testy wykrywające w organizmie człowieka obecność i rodzaj przeciwciał wytworzonych przez układ immunologiczny człowieka zakażonego koronawirusem SARS-CoV-2. Pokazują też nabytą odporność po przechorowaniu COVID-19 lub po szczepieniu. Jeśli potrzebujesz więcej niż jeden test: ZADZWOŃ 58 355 77 44.
Badania dla firm: [email protected]

od 110 zł
badanie
Pakiet badań dla ozdrowieńców - powikłania COVID-19
Wiesz lub podejrzewasz, że przebyłeś zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2? Gorzej tolerujesz wysiłek lub odczuwasz inne nietypowe dolegliwości? Masz gorszą kondycję psychiczną? Sprawdź, czy nie jest to skutek powikłań po przebytej chorobie. Skorzystaj z pakietu badań dla ozdrowieńców COVID-19.

od 299 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się