Refluks przełyku – przyczyny, objawy, diagnostyka; jak leczyć refluks?

Spis treści:

1. Czym jest choroba refluksowa przełyku?
2. Przyczyny refluksu
3. Objawy refluksu przełyku
4. Refluks żołądkowo przełykowy — jak zdiagnozować?
5. Leczenie refluksu żołądkowo przełykowego — na czym polega?
6. Czym grozi nieleczona choroba refluksowa przełyku?
7. Jak zapobiegać chorobie refluksowej?

Czym jest refluks przełyku?

Choroba refluksowa przełyku nazywana w skrócie refluksem spowodowana jest zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku. U osoby zdrowej, mięsień znajdujący się pomiędzy przełykiem a żołądkiem (tzw. dolny zwieracz przełyku) rozkurcza się w trakcie połykania, żeby pokarm mógł trafić do żołądka i później szybko kurczy, aby zapobiec cofnięciu się jedzenia. Jeżeli staje się niewydolny, kurczy się zbyt wolno lub za słabo, czego efektem są zaburzenia połykania, a dokładniej powrót treści pokarmowej. Oprócz połkniętego pokarmu znajdują się w niej kwas solny i enzymy trawienne z żołądka, które wywołują uczucie pieczenia – zgagę oraz inne objawy choroby refluksowej.

Przyczyny refluksu

Jakie są najczęstsze przyczyny refluksu? Na rozwój refluksu ma wpływ nie tylko nieprawidłowa praca dolnego zwieracza przełyku – mięśnia, o którym wspomniano na początku, lecz także:

• otyłość;
• zaburzenia opróżniania żołądka;
• ciąża.

Oprócz tego obserwuje się większe ryzyko wystąpienia refluksu u osób:

• z cukrzycą,
• mających zaburzenia hormonalne,
• cierpiących na alergie pokarmowe,
• z SIBO,
• z nieodpowiednią florą jelitową,
• mających twardzinę,
• chorujących na choroby związane z przewlekłym nadużywaniem alkoholu.

Na wystąpienie refluksu mogą wpływać również:

• przyjmowane leki, m.in. doustne środki antykoncepcyjne,
• palenie papierosów;
• preparaty stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, chorobie niedokrwiennej serca i chorób płuc,
• przepuklina rozworu przełykowego.

Refluks przełyku – objawy

Kiedy można podejrzewać, że choruje się na refluks? Niepokojącymi objawami choroby refluksowej żołądka są:

• często występująca zgaga,
• puste lub kwaśne odbijania,
• uczucie cofania się treści żołądkowej,
• uczucie palenia za mostkiem,
• zaburzenia połykania,
• ból brzucha (górnej części).

Warto pamiętać, że symptomy nasilają się przy pochylaniu się, parciu lub leżeniu na wznak.

Oprócz tego zdarza się, że u niektórych pacjentów refluks daje objawy nietypowe takie jak:

• suchy kaszel,
• uczucie klusków w gardle,
• zapalenie zatok przynosowych,
• chrypkę,
• ból w klatce piersiowej mylony z bólem pochodzenia sercowego.

Ponadto większe ryzyko wystąpienia choroby refluksowej przełyku ma związek z astmą, zapaleniami gardła i krtani oraz nawracającym zapaleniem ucha środkowego. Refluks może być też związany z alergiami pokarmowymi oraz z nieodpowiednią florą bakteryjną naszego układu trawiennego.

Refluks żołądkowo przełykowy — jak zdiagnozować?

Co można zrobić, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę refluksową? Należy zgłosić się do gastrologa, który po przeprowadzeniu wywiadu zleci wykonanie odpowiednich badań układu pokarmowego i na podstawie ich wyników zdecyduje o właściwej terapii. Istnieją różne sposoby leczenia choroby refluksowej —najczęściej przy użyciu inhibitorów pompy protonowej. Po upływie około dwóch tygodni dolegliwości powinny się zmniejszyć.

Poza tym specjalista zazwyczaj kieruje pacjenta na gastroskopię, czyli badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. W trakcie gastroskopii wprowadza się przez usta elastyczną rurkę z kamerą i źródłem światła, dzięki którym da się obejrzeć dokładnie stan przełyku, żołądka oraz dwunastnicy. U osób mających refluks często w gastroskopii uwidocznione zostają uszkodzenia błony śluzowej przełyku — nadżerki. Jednocześnie podczas badania możliwe jest pobranie wycinków z błony śluzowej do badań histopatologicznych. Ten rodzaj endoskopii trwa około 30 minut i wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym.

Sprawdź także nowoczesne metody nieinwazyjnych badań w kierunku SIBO, które jest częstą przyczyną wielu chorób układu trawiennego.

Leczenie refluksu żołądkowo przełykowego

Leczenie farmakologiczne

Po potwierdzeniu choroby pacjentowi zleca się leki zobojętniające kwas solny – inhibitory pompy protonowej (IPP), np. omeprazol, rabeprazol albo lanzoprazol. W niektórych przypadkach dodatkowo stosuje się leki z grupy blokerów receptorów histaminowych H2 (łagodzą pobudzanie soków trawiennych) np. famotydynę.

W ostateczności wdrażane jest leczenie operacyjne. Wprowadza się je wtedy, gdy nawet maksymalne dawki leków nie przynoszą zadowalających rezultatów.

Leczenie niefarmakologiczne

Konieczna jest również modyfikacja dotychczasowego stylu życia. Chorzy na refluks powinni zwrócić szczególną uwagę na swoją dietę, a także:

• Utrzymywać głowę wyżej podczas snu,
• Unikać zaparć poprzez zdrową dietę i odpowiednie nawodnienie,
• Po jedzeniu unikać intensywnego wysiłku fizycznego,
• Zredukować stres,
• Skonsultować się z lekarzem w sprawie przyjmowanych leków, które mogą wpływać na ciśnienie dolnego zwieracza przełyku,
• Zrezygnować z używek takich jak alkohol i papierosy wywołujące nadmierne wydzielanie kwasu solnego.

Osoby z nadwagą i otyłością powinny rozważyć redukcję masy ciała w celu złagodzenia objawów zgagi.

Czym grozi nieleczona choroba refluksowa przełyku?

Nieleczona choroba refluksowa przełyku nie tylko zwiększa stopień nasilenia objawów, ale i prowadzi do innych poważnych konsekwencji zdrowotnych, do których należą:

• Uszkodzenia przełyku — powtarzające się odczucie zgagi i wycofujący się kwas żołądkowy mogą powodować uszkodzenie błony śluzowej przełyku. W długotrwałym okresie może dojść do stanu zwanej ezofagitis, który charakteryzuje się zapaleniem i uszkodzeniem błony śluzowej przełyku. W niektórych przypadkach efektem takiego stanu mogą być wrzody żołądka czy zwężenie przełyku.
• Przełyk Barretta — długotrwałe zapalenie przełyku może prowadzić do powstania zmian w błonie śluzowej przełyku, które nazywane są przełykiem Barretta. Wówczas istnieje większe ryzyko, iż rozwinie się rak gruczołowy przełyku.
• Zapalenie gardła i krtani — kwas żołądkowy wznoszący się do gardła może powodować podrażnienie, ból i zapalenie gardła oraz krtani. Może to prowadzić do trudności w połykaniu, chrypki, kaszlu i uczucia zatkania w gardle.
• Problemy z zębami — regularny kontakt kwasu żołądkowego z zębami może prowadzić do erozji szkliwa, co zwiększa ryzyko próchnicy i wrażliwości zębów.
• Astma — zarzucanie treści żołądkowej może zaostrzać objawy astmy lub prowadzić do jej wystąpienia. Kwas żołądkowy, który dostaje się do dróg oddechowych, może podrażniać oskrzela i powodować skurcze oskrzelowe, czego efektem są problemy w oddychaniu, przewlekły kaszel, duszności, a także napady astmy.

Jak zapobiegać chorobie refluksowej?

Istotne jest wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych oraz zmiana stylu życia:

1. Unikanie spożywania dużych posiłków. Lepiej jeść mniej, a częściej!
2. Ograniczenie spożycia tłustych i ciężkostrawnych potraw, które mogą stymulować wytwarzanie kwasu żołądkowego.
3. Unikanie jedzenia tuż przed snem. Warto pozwolić sobie na co najmniej 2-3 godziny przerwy po ostatnim posiłku przed snem.
4. Ograniczenie ilości spożywanego alkoholu, kawy, czekolady i pikantnych potraw, ponieważ mogą one powodować nasilenie objawów refluksu.
5. Unikanie palenia papierosów, które może osłabić dolny zwieracz przełyku, sprzyjając chorobie refluksowej przełyku.