Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Grypa to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób wirusowych na świecie, która dotyka miliony ludzi każdego roku. Mimo jej powszechności, wielu z nas wciąż nie do końca wie, jak groźne mogą być dla nas patogeny, które wywołują tę chorobę. Grypa jest nie tylko „silniejszym przeziębieniem” — to poważna infekcja wirusowa, która może prowadzić do powikłań, zwłaszcza u chorych z grupy zwiększonego ryzyka. Warto więc przyjrzeć się jej bliżej.
Grypa to choroba wirusowa, a więc jej przyczyną jest wniknięcie do organizmu i namnożenie się wirusa (nie bakterii). W przeciwieństwie do zakażeń bakteryjnych nie można jej leczyć antybiotykami, gdyż wirusy są niewrażliwe na ten rodzaj farmakoterapii.
Grypa atakuje głównie układ oddechowy i wywołuje dość niespecyficzne objawy — gorączkę, kaszel, bóle mięśni oraz uczucie ogólnego rozbicia.
Ważny jest fakt, że wirusy grypy stale mutują. Sprawia to, że corocznie możemy mieć do czynienia z nowymi szczepami, na które nasz organizm nie jest odporny. Z tego względu każdego roku tworzone są nowe szczepionki, aby dostosować ochronę do aktualnych zagrożeń.
Wirusy grypy dzielą się na trzy główne typy: A, B i C. Każdy z nich charakteryzuje się innymi cechami oraz sposobem, w jaki atakuje nasz organizm.
Wirus grypy typu A jest najbardziej niebezpieczny, ponieważ wywołuje pandemie i epidemie na skalę globalną. Jego charakterystyczną cechą jest zdolność do szybkiej mutacji — wiąże się to z tym, że może tworzyć nowe szczepy, które są nieznane dla ludzkiego układu odpornościowego. To właśnie wirus grypy typu A jest odpowiedzialny za najbardziej znane epidemie (np. grypę hiszpankę z 1918 roku) i za przypadki zachorowań, które obarczone są większym ryzykiem powikłań. Wirus A atakuje zarówno ludzi, jak i zwierzęta, co zwiększa jego potencjał do wywoływania groźnych pandemii.
Wirus grypy typu B wywołuje epidemie, ale o znacznie mniejszej skali niż wirus typu A. Jest mniej zmienny i atakuje głównie ludzi. Objawy grypy typu B są podobne do tych wywoływanych przez wirusa typu A, jednak przebieg choroby jest zazwyczaj łagodniejszy. Grypa typu B również może prowadzić do powikłań — szczególnie u osób starszych oraz z chorobami przewlekłymi.
Wirus grypy typu C powoduje znacznie łagodniejsze objawy w porównaniu do typów A i B. Zakażenia są rzadkie i często nie wymagają leczenia, a przebieg choroby przypomina zwykłe przeziębienie. Grypa typu C zazwyczaj nie wywołuje epidemii.
Grypa jest wywołana przez wirusy, które atakują układ oddechowy. Zakażenie przenosi się głównie drogą kropelkową, czyli przez kontakt z drobnymi kroplami śliny i śluzu, które uwalniamy podczas kichania, kaszlu czy nawet zwykłej rozmowy. Wirusy grypy mogą przetrwać na powierzchniach przez kilka godzin, dlatego można się nimi zarazić, dotykając zakażonych przedmiotów, a następnie ust, nosa lub oczu.
Wirusy grypy atakują komórki nabłonkowe dróg oddechowych. W ten sposób wywołują infekcję, która prowadzi do uszkodzenia błon śluzowych w gardle, nosie i płucach. Zakażenie może objąć zarówno górne, jak i dolne drogi oddechowe. Zakaźność grypy jest wysoka, a wirus rozprzestrzenia się szybko, zwłaszcza w zamkniętych pomieszczeniach.
Patogeny stanowią zagrożenie już około 1 dzień przed wystąpieniem pierwszych objawów. Czas największej zakaźności trwa następne 5 dni (u dzieci nawet 10 dni). W okresie ustępowania objawów grypy lub w fazie rekonwalescencji wciąż należy zachować ostrożność.
Przebieg grypy może różnić się w zależności od stanu zdrowia danej osoby i zdolności układu odpornościowego do eliminowania konkretnych patogenów. Zazwyczaj choroba trwa od 7 do 10 dni — u większości pacjentów zwykle ustępuje samoistnie po około jednym tygodniu, choć osłabienie i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać dłużej. W niektórych przypadkach może dochodzić do powikłań, które wydłużają czas trwania choroby i zwiększają prawdopodobieństwo poważniejszych konsekwencji zakażenia.
Grypa sezonowa występuje corocznie w okresie jesienno-zimowym i najczęściej jest wynikiem poznanych szczepów wirusów. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) co roku wydaje zalecenia dotyczące składu szczepionki na grypę. Informacje te opierają się na przewidywaniach związanych z najbardziej prawdopodobnymi kierunkami mutacji wirusa.
Grypa pandemiczna to grypa wywołana nowym, nieznanym szczepem wirusa, który pojawia się na skalę globalną — jak miało to miejsce w przypadku grypy hiszpanki czy pandemii grypy H1N1 w 2009 roku.
Grypa często wywołuje następujące objawy:
Podobne objawy występują w przypadku wielu innych chorób, dlatego warto zachować czujność i nie bagatelizować pogorszenia stanu zdrowia — zwłaszcza w sezonie grypowym.
Lekarz może postawić diagnozę na podstawie wyraźnych objawów klinicznych oraz wyników badań diagnostycznych. Specjalista ocenia stan pacjenta, opierając się o informacje zebrane podczas wywiadu oraz badania fizykalnego. W niektórych przypadkach może zalecić wykonanie testów, by potwierdzić zakażenie wirusem grypy.
Jednym z szybszych testów wykrywających obecność wirusa grypy jest RIDT — szybki test antygenowy w materiale pobranym z gardła lub nosa. Chociaż wynik tego testu można otrzymać w ciągu kilkunastu minut, warto mieć świadomość, że jego dokładność bywa ograniczona. Bardziej precyzyjną metodą jest wykonanie testów PCR, które identyfikują materiał genetyczny wirusa w hodowli komórkowej — pozwalają jednoznacznie potwierdzić obecność wirusa grypy, jednak nie są tak łatwo dostępne.
Pamiętaj, że grypa i przeziębienie to różne choroby — choć mają podobne objawy. Grypa pojawia się nagle i charakteryzuje się silnymi objawami. Lekarze w różnicowaniu obu stanów zwracają uwagę m.in. na gorączkę (38,5-39 ºC), ból głowy, bardzo silne bóle mięśni, męczący kaszel z bólami i dyskomfortem w klatce piersiowej oraz wyczerpanie.
Przeziębienie ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg. Objawy rozwijają się powoli i rzadko prowadzą do powikłań. Podczas przeziębienia pacjenci nie skarżą się na bóle mięśniowo-stawowe i nie doświadczają duszności. Natomiast najbardziej doskwierające objawy (które wyraźnie nie manifestują się w przypadku zakażenia wirusem grypy) to chrypka, intensywne kichanie, wodnisty katar i zatkany nos.
COVID-19 (wywołany przez wirusa SARS-CoV-2) ma objawy podobne do grypy. Utrata węchu i smaku nie jest objawem specyficznym dla COVID-19 – na początku pandemii występowała często, wraz z pojawianiem się nowych wariantów koronawirusa spotyka się te objawy coraz rzadziej. Jedyną metodą zweryfikowania, czy jest się zakażonym wirusem grypy typu A, B czy koronawirusem, jest wykonanie powszechnie dostępnego, szybkiego testu antygenowego za pomocą wymazu z nosa.
Leczenie grypy najczęściej opiera się na łagodzeniu objawów oraz wspieraniu organizmu w walce z wirusem. Dla większości chorych na grypę zaleca się: pozostanie w domu przez 7 dni od wystąpienia objawów, odpoczynek i picie dużej ilości płynów. Dzięki temu organizm może samodzielnie walczyć z wirusem i zyskuje czas do tego, aby dobrze się zregenerować.
W celu łagodzenia objawów lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (paracetamolu czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych).
Pamiętaj, że nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) u dzieci i młodzieży do ukończenia 18. roku życia, ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a.
Leczenie przyczynowe stosuje się w przypadkach ciężkiego przebiegu grypy oraz u osób z grupy podwyższonego ryzyka — kobiet w ciąży, osób starszych, małych dzieci, pacjentów przewlekle chorych (astma, cukrzyca zastoinowa niewydolność serca), a także u pacjentów z osłabioną odpornością.
W takich sytuacjach lekarz może rozważyć terapię antywirusową. Leki przeciwwirusowe powinny być zastosowane w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów grypy. Leczenie przeciwwirusowe może zmniejszyć ryzyko hospitalizacji i zgonu, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka.
W większości przypadków organizmowi udaje się zwalczyć wirusa grypy po około 7 dniach. Są jednak sytuacje, w których konieczna jest dodatkowa konsultacja medyczna, a nawet hospitalizacja. Należy natychmiast udać się do szpitala, jeśli zaobserwujesz u siebie lub swoich bliskich:
trudności w oddychaniu lub odkrztuszaniu wydzieliny.
Grypa jest powszechną chorobą wirusową i często dotyka także kobiety w ciąży oraz młode mamy karmiące piersią. W literaturze nieczęsto odnotowuje się poważne przypadki powikłań ciąży związanych z grypą. W rzadkich przypadkach podkreśla się związek zwiększonego ryzyka powikłań grypy ze stanem fizjologicznym kobiety — istnieje pewne ryzyko poronień na wczesnych etapach ciąży i w przypadku III trymestru ryzyko przedwczesnego porodu. Wirus jednak nie przekracza bariery łożyska, dlatego sam w sobie nie jest zagrożeniem dla płodu.
Jeśli kobieta zachoruje na grypę w okresie laktacji, może bezpiecznie kontynuować karmienie piersią, ponieważ wirusy grypy nie przenikają do mleka matki. W takich przypadkach zaleca się jednak przestrzeganie zasad higieny, aby zminimalizować ryzyko zakażenia dziecka przez kontakt ze skażonymi powierzchniami. Przed każdym karmieniem warto myć ręce, a podczas kontaktu z dzieckiem można zakładać maseczkę na twarz (po każdym karmieniu należy wyrzucić ją do kosza), aby chronić je przed bezpośrednim kontaktem z wirusem.
Kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią mogą bezpiecznie szczepić się przeciwko grypie. Szczepienia są bezpieczne i wręcz zalecane.
Istotna jest przede wszystkim profilaktyka. W sezonie grypowym szczególnie ważne jest stosowanie zasad higieny. Mycie rąk to jedna z najprostszych, a zarazem najbardziej skutecznych metod zmniejszania ryzyka zakażenia wirusami grypy. Warto również unikać bliskiego kontaktu z osobami chorymi, a jeśli sami chorujemy także przestrzegać kilku zasad, aby zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania wirusa.
Najskuteczniejszą metodą profilaktyki są coroczne szczepienia. Faktem jest jednak, że szczepienie przeciwko grypie nie daje 100% gwarancji ochrony przed chorobą, ale znacząco zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu grypy, hospitalizacji i powikłań związanych z infekcją. Skuteczność szczepionki zależy od sezonu i stanu zdrowia chorego, ale także od dopasowania składu preparatu do aktualnie krążących szczepów wirusa.
Szczepionki są dostosowane do każdego sezonu grypowego i warto je przyjmować co roku. W zależności od sezonu epidemicznego grypa charakteryzuje się śmiertelnością o zmiennym ryzyku, a jej powikłania mogą być w różnym stopniu niebezpieczne dla zdrowia.
U zdrowych dorosłych grypa najczęściej przebiega łagodnie, jednak w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań. Konsekwencją grypy może być:
Powikłania często występują w okresie ustępowania objawów. Grypa może prowadzić do zaostrzenia objawów choroby podstawowej lub do pogorszenia stanu zdrowia upośledzając czynność układu oddechowego, lub usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych. Taki stan w efekcie może prowadzić do konieczności hospitalizacji.
W polskich stacjach sanitarno-epidemiologicznych prowadzi się bardzo szczegółową statystykę zachorowań i podejrzenia zachorowań na grypę. Gromadzone dane pokazują, jak powszechna i niebezpieczna może być ta choroba.
W ciągu zaledwie jednego tygodnia (najnowsze udostępnione dane pochodzą z czerwca 2023 roku) odnotowano prawie 75 tys. nowych zachorowań, spośród których najwięcej dotyczyło najmłodszych (dzieci w wieku 0-4 lat) i osób po 65 roku życia.
Grypę można skutecznie leczyć i tym samym zapobiegać jej poważnym powikłaniom. Nie warto bagatelizować prawdopodobieństwa zakażenia wirusem grypy i sprowadzać go do „zwykłego przeziębienia”. Postępuj świadomie i zapisz się na szczepienie przeciwko grypie, aby możliwie skutecznie chronić swoje zdrowie w okresie zwiększonego ryzyka zachorowań.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych schorzeń oczu, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza okulisty — przyczyny jego rozwoju są różne, a sam problem początkowo może wydawać się niegroźny. Czym jest zapalenie spojówek, jakie są jego rodzaje, przyczyny oraz metody leczenia?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
