Zapalenie ucha – co je powoduje, jakie daje objawy i jak leczyć zapalenie uch

Powrót

Zapalenie ucha jest powszechnym i uciążliwym schorzeniem, które dotyka ludzi w różnym wieku. Stanowi ono problem zdrowotny, którego istotą jest zapalna reakcja tkanki ucha, zwłaszcza ucha środkowego. Zapalenie ucha może być wynikiem infekcji wirusowych lub bakteryjnych, ale może też wystąpić wskutek reakcji alergicznych lub innych czynników. Charakteryzuje się szeregiem objawów, takich jak pulsujący ból ucha, upośledzenie słuchu, uczucie zatkania, a w niektórych przypadkach może prowadzić do poważniejszych powikłań. Zazwyczaj jest poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych np. przeziębieniem. Może przebiegać z wysiękiem lub bez wysięku, ale zawsze wiąże się z nagłym silnym bólem i osłabieniem słuchu. Jak rozpoznać zapalenie ucha środkowego? Czym jest zapalenie ucha zewnętrznego? Odpowiadamy!

Spis treści:

  1. Zapalenie ucha środkowego — czym jest?
  2. Zapalenie ucha zewnętrznego
  3. Zapalenie ucha środkowego — rodzaje
  4. Przyczyny zapalenia ucha środkowego
  5. Zapalenia ucha środkowego — objawy
  6. Zapalenie ucha środkowego u niemowlaka
  7. Rozpoznanie zapalenia ucha środkowego
  8. Przewlekłe zapalenie ucha środkowego — leczenie
  9. Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego — nacięcie błony bębenkowej
  10. Nieleczone zapalenie ucha środkowego — czym grozi?
  11. Zapalenie ucha wewnętrznego — jedno z powikłań zapalenia ucha środkowego
  12. Jak uniknąć zapalenia ucha środkowego?

Zapalenie ucha środkowego — czym jest?

Zapalenie ucha środkowego to jedna z bardzo często występujących chorób — charakteryzuje się nagłym rozpoczęciem stanu zapalnego obejmującego nie tylko błonę śluzową, lecz także elementy ucha środkowego. Przeważnie stan ten poprzedza infekcja górnych dróg oddechowych, np. przeziębienie lub zapalenie zatok. Co ważne, choroba daje zarówno objawy miejscowe, jak i powoduje ogólny stan zapalny.

Zapalenie ucha zewnętrznego

Zapalenie ucha zewnętrznego jest stanem zapalnym, który występuje w przewodzie słuchowym zewnętrznym, czyli w kanale prowadzącym dźwięki od małżowiny usznej do błony bębenkowej. Często jest spowodowane nadmiernym nawilżeniem lub uszkodzeniem skóry wewnętrznej przewodu słuchowego, co sprzyja rozwojowi infekcji. Często zapalenie ucha zewnętrznego występuje u pływaków — narażonych na wilgoć w przewodzie słuchowym.

Zapalenie ucha środkowego — rodzaje

Jakie wyróżnia się rodzaje zapalenia ucha? Ze względu na przebieg choroby zapalenie ucha dzieli się na:

  • ostre zapalenie ucha środkowego bez wysięku — wynikające zazwyczaj z uszkodzenia błony bębenkowej,
  • ostre wysiękowe zapalenie ucha środkowego z wydzieliną w postaci surowicy, ropy lub śluzu.

Ze względu na czas trwania objawów mówi się o:

  • postaci ostrej (do trzech tygodni),
  • nawracającej ostrej (minimum trzy zachorowania w ciągu pół roku),
  • uporczywej ostrej (nawracającej po sześciu dniach od zakończenia antybiotykoterapii).

Przyczyny zapalenia ucha środkowego

Jako najczęstsze przyczyny zapalenia ucha uważa się przede wszystkim:

  • zakażenie z nosowej części gardła przez trąbkę słuchową będące wynikiem infekcji górnych dróg oddechowych,
  • wniknięcie do organizmu wirusów grypy typu A, RSV, adenowirusów, rynowirusów lub wirusów paragrypy,
  • infekcje bakteryjne m.in. S. pneumoniae lub H. influenza,
  • osłabienie odporności,
  • przerost migdałków.

Do dodatkowych czynników wywołujących zapalenie ucha u dorosłych i dzieci zalicza się też:

  • rozszczep podniebienia,
  • bierne palenie tytoniu,
  • obecność trzeciego migdała,
  • niedrożność trąbki słuchowej,
  • alergie wywołujące obrzęk błony śluzowej w miejscu ujścia trąbki słuchowej,
  • nieodpowiednie warunki socjalne.

Istotnymi czynnikami predysponującymi są także:

  • obniżona odporność organizmu, szczególnie u dzieci;
  • dym papierosowy, który drażni błony śluzowe i osłabia ich obronę przed infekcjami;
  • niedostateczne odprowadzanie płynów z ucha, co sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów.

Zapalenia ucha środkowego — objawy

Najczęstsze objawy zapalenia ucha środkowego:

  • silny ból ucha przeważnie o charakterze pulsującym,
  • pogorszenie słuchu,
  • szumy uszne,
  • łuszczący się naskórek zalegający w przewodzie słuchowym,
  • uczucie pełności w uchu objętym zakażeniem,
  • gorączka (u około 25% pacjentów),
  • wysięk.

Zapalenie ucha środkowego u niemowlaka

Zapalenie ucha u niemowlaka jest trudniejsze do rozpoznania niż u osoby dorosłej, a infekcja najczęściej dotyka właśnie dzieci do piątego roku życia. O ile starsze dziecko będzie w stanie powiedzieć, że coś go boli, o tyle u niemowlęcia można zaobserwować sięganie rączką do chorego ucha, ciągły niepokój, głośny płacz i krzyk. Symptomy te zazwyczaj nasilają się aż do momentu pęknięcia błony bębenkowej. Gdy błona pęknie, a treść z jamy wyleje się poza ucho, ból staje się łagodniejszy. Dodatkowo u dzieci infekcji mogą towarzyszyć biegunka, brak apetytu i wymioty.

Szacuje się, że u większości dzieci zapalenie ucha środkowego występuje przynajmniej raz w życiu. Najczęściej diagnozuje się je u niemowląt między szóstym a osiemnastym miesiącem życia. Infekcja ma charakter nawracający przeważnie u dzieci do dwóch lat – wówczas można mówić o predyspozycjach do zachorowania.

Rozpoznanie zapalenia ucha środkowego

Jak rozpoznaje się zapalenie ucha? W przypadku podejrzenia zapalenia ucha środkowego zaleca się wizytę u lekarza pierwszego kontaktu, który może ocenić objawy i stan zdrowia pacjenta. W razie potrzeby lekarz ten może skierować pacjenta do specjalisty — laryngologa posiadającego specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w diagnozowaniu i leczeniu takich schorzeń jak infekcje ucha, nosa czy gardła. U niemowląt konieczne jest przeprowadzenie badania otoskopowego – wziernikowania i ocenienia stanu ucha. Gdy pediatra, internista lub laryngolog zdiagnozuje zapalenie ucha, leczenie powinno szybko złagodzić objawy.

Przewlekłe zapalenie ucha środkowego — leczenie

Jak przebiega leczenie zapalenie ucha środkowego? Co ważne, u małych dzieci często najpierw zaleca się obserwację i podanie leków przeciwbólowych i/lub przeciwgorączkowych. Najlepsze, a przy tym najczęściej stosowane są ibuprofen oraz paracetamol. Jeśli w ciągu jednego albo dwóch kolejnych dni nie zauważy się poprawy, należy wdrożyć antybiotykoterapię. Dopiero wtedy, gdy przyjmowanie antybiotyków nie powoduje ustąpienia uciążliwych objawów, konieczne jest podanie dożylnie lub domięśniowo preparatów takich jak:

  • amoksycylina z kwasem klawulanowym,
  • ceftriakson.

W przypadku wysiękowego zapalenia ucha środkowego leczenie ma na celu zwalczanie jego przyczyny. Proces terapeutyczny rozpoczyna się od leczenia istniejącej infekcji oraz monitorowania jej przebiegu. Co więcej, w terapii stosuje się leki o działaniu miejscowym na śluzówkę nosa, które pomagają w zmniejszeniu obrzęku, a także tłumią stan zapalny.

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego — nacięcie błony bębenkowej

Rzadziej stosuje się inną metodę polegającą na nacięciu błony bębenkowej w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Wskazania do przeprowadzenia zabiegu to między innymi:

  • ostry przebieg choroby u dzieci,
  • silny ból z wysoką gorączką,
  • stały rozwój zapalenia mimo przyjmowania antybiotykoterapii,
  • porażenie nerwu twarzowego (VII).

Nieleczone zapalenie ucha środkowego — czym grozi?

Powikłaniami zapalenia ucha środkowego nazywa się przejście procesu zapalnego z przestrzeni ucha środkowego na sąsiadujące struktury anatomiczne. Proces zapalny może rozprzestrzeniać się przez naczynia krwionośne, naturalne otwory anatomiczne (np. poprzez błędnik i przewód słuchowy wewnętrzny do wnętrza czaszki) lub przez zniszczenie struktur anatomicznych, takie jak resorpcja kości.

Powikłania ostrych zapaleń ucha środkowego dzielą się na:

  • Powikłania wewnątrzczaszkowe — występują, gdy zapalenie przenika do wnętrza czaszki i może wpływać na mózg i jego otaczające struktury;
  • Powikłania wewnątrzskroniowe — związane z rozprzestrzenianiem się zapalenia na struktury znajdujące się wewnątrz kości skroniowej.

Powikłania po zapalenie ucha

Powikłania wewnątrzczaszkowe:

  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
  • ropnie mózgu;
  • ropniak podtwardówkowy;
  • ropień nadtwardówkowy;
  • zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej.

Powikłania wewnątrzskroniowe:

  • ostre zapalenie wyrostka sutkowatego;
  • zapalenie błędnika;
  • niedowład lub porażenie nerwu twarzowego.

Zapalenie ucha wewnętrznego — jedno z powikłań zapalenia ucha środkowego

Zapalenie ucha wewnętrznego (zapalenie błędnika) jest najczęściej efektem nieleczonego stanu zapalnego ucha środkowego. Jest to poważne schorzenie, które może prowadzić do trwałego uszkodzenia narządu słuchu oraz równowagi, powodując szereg objawów, takich jak:

Zapalenie ucha wewnętrznego może powodować trwałe uszkodzenie narządu słuchu i równowagi oraz innych poważnych powikłań, dlatego wymaga specjalistycznego leczenia w szpitalu. Pacjent powinien zostać przyjęty na oddział laryngologiczny, gdzie będzie otrzymywał antybiotyk podawany drogą dożylną, a także leczenie objawowe, takie jak leki przeciwwymiotne w celu łagodzenia mdłości. W niektórych szczególnych przypadkach może być konieczne przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego w celu usunięcia błędnika.

Jak uniknąć zapalenia ucha?

Ważne jest, aby unikać zalegania wody w uszach. W przypadku częstego chodzenia na basen warto stosować odpowiednie zatyczki do uszu. Ponadto należy pamiętać o właściwej higienie uszu, unikając używania patyczków do czyszczenia kanału słuchowego. Zamiast tego, lepiej skorzystać z odpowiednich aerozoli lub olejków przeznaczonych do tego celu.


Bibliografia:

  1. Hassmann-Poznańska E., Powikłania zapalenia ucha środkowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74800,powiklania-zapalenia-ucha-srodkowego [dostęp online: 28.07.2023]
  2. Pokorna-Kałwak D., Jazienicka-Kiełb A., Stany zapalne uszu u dzieci, Leczenie wspomagające przy antybiotykoterapii, https://www.termedia.pl/Journal/-98/pdf-50373-10?filename=stany%20zapalne%20uszu.pdf [dostęp online: 28.07.2023]
  3. Danishyar A, Ashurst JV. Acute Otitis Media. [Updated 2023 Apr 15]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470332/ [dostęp online: 28.07.2023]
  4. Wiegand S, Berner R, Schneider A, Lundershausen E, Dietz A. Otitis Externa. Dtsch Arztebl Int. 2019 Mar 29;116(13):224-234. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6522672/ [dostęp online: 28.07.2023]

Dodano: 12/11/2020
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby, Profilaktyka
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


31/05/2023
Choroby
Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Ciśnienie ​ oczne​, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.


Zapoznaj się z nasza ofertą
Nowość! Kup online!
badania
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne

od 450 zł
badanie
Diagnostyka celiakii
Sprawdź czy cierpisz na nietolerancję glutenu.

od 210 zł
badanie
Diagnostyka chorób tarczycy
Choroby tarczycy mogą być przyczyną wielu dolegliwości.

od 52 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się