Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Rak jelita grubego może wystąpić w każdym wieku. To jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych, w początkowej fazie nie daje żadnych objawów i może zostać wykryty przypadkowo. Z niniejszego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać raka jelita grubego, poznasz dostępne opcje profilaktyki i leczenia oraz sprawdzisz porady, jak żyć z chorobą.
Z tego artykułu dowiesz się:
Rak jelita grubego to nowotwór złośliwy, który rozwija się, gdy komórki błony śluzowej jelita grubego zaczynają rosnąć w niekontrolowany sposób. Stopień zaawansowania raka jelita grubego zależy od tego, jak głęboko nowotwór wrasta w ścianę jelita i czy doszło do jego rozprzestrzenienia się poza jelito.
Rak jelita grubego najczęściej rozwija się na podłożu zmiany łagodnej, jaką jest polip. Polip jelita grubego to przerośnięty fragment błony śluzowej wpuklający się do światła jelita. Może występować jako zmiana pojedyncza, nierzadko w jelicie występuje kilka polipów, niekiedy występuje tendencja do wielomiejscowego tworzenia się wielu polipów – wówczas mówimy o polipowatości jelita grubego, która może mieć podłoże genetyczne i występować rodzinnie. Polip łagodny jest zbudowany z prawidłowych komórek błony śluzowej jelita, ma zazwyczaj wielkość kilku milimetrów i nie powoduje żadnych dolegliwości. Polip w takiej formie może latami a nawet przez całe życie nie powodować żadnych negatywnych skutków zdrowotnych, ale z upływem czasu rośnie ryzyko transformacji nowotworowej: pierwotnie prawidłowe komórki ulegają powolnej mutacji, której efektem końcowym jest powstanie komórek raka.
W początkowym etapie rozwoju raka komórki nowotworowe znajdują się tylko wewnątrz polipa, który z czasem może przyjąć postać guza upośledzającego drożność jelita, ponadto mogą naciekać głębsze warstwy ściany jelita i przedostawać się do naczyń krwionośnych, zaś z krwią do innych narządów powodując przerzuty.
Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych na świecie. W Polsce na raka jelita grubego choruje co roku około 18 tys. osób. Jest to trzeci najczęściej wykrywany nowotwór wśród kobiet i czwarty wśród mężczyzn. Każdego dnia z powodu raka jelita grubego umierają aż 33 osoby w naszym kraju.
Objawy nowotworu jelita grubego zależą od stopnia zaawansowania choroby i sposobu umiejscowienia raka w obrębie jelita.
U wielu chorych rak jelita grubego przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Kiedy pojawiają się objawy, często są bagatelizowane. Właśnie dlatego ważne jest, aby poddawać się badaniom profilaktycznym, a także zwracać uwagę na wszelkie niepokojące symptomy w organizmie, takie jak np. zmiany w regularności wypróżnień, nagły spadek wagi, ogólne osłabienie, czy też bóle brzucha.
Do najczęstszych objawów raka jelita grubego w zaawansowanym stadium zaliczają się:
Do lekarza warto udać się zawsze wtedy, gdy mamy wątpliwości dotyczące naszego zdrowia. W przypadku podejrzenia raka jelita grubego za niepokojące powinny zostać uznane objawy, takie jak:
Przyczyny raka jelita grubego wciąż są tematem licznych badań. Znane są pewne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tego nowotworu. Obejmują one: starszy wiek (większość przypadków raka jelita grubego jest rozpoznawana u pacjentów powyżej 50 roku życia), czynniki genetyczne (losowe lub dziedziczne), wybory dotyczące stylu życia oraz niektóre schorzenia układu pokarmowego.
Prawdopodobieństwo wystąpienia raka jelita grubego jest zwiększone u osób, u których w rodzinach występowały zachorowania na raka jelita grubego i odbytnicy. Nawet 15% przypadków nowotworów jelita grubego dotyczy osób obciążonych rodzinnie. Natomiast około 1% zachorowań ma związek z mutacją genu APC, wywołującą polipowatość gruczolakowatą.
Zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego dotyczy osób, które są otyłe i nadużywają alkoholu. Środowiskowe czynniki ryzyka raka jelita grubego obejmują także:
Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego mogą zwiększać choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna oraz przewlekłe wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Polipy jelita grubego w wywiadzie również zwiększają ryzyko rozwoju tego nowotworu.
W sytuacji, gdy pacjent zgłosi się do lekarza z niepokojącymi objawami, najpierw przeprowadzany jest szczegółowy wywiad i badanie lekarskie, natomiast podstawową i niezastąpioną metodą diagnostyczną chorób jelita grubego jest kolonoskopia. Inne metody diagnostyczne mają znaczenie praktycznie tylko w różnicowaniu objawów innych schorzeń lub dla oceny stopnia zaawansowania raka.
W celu określenia ryzyka zachorowania na nowotwór jelita grubego można wykonać badania genetyczne (badanie krwi). Jednak podstawową metodą (screeningową, czyli przeznaczoną do diagnostyki osób zdrowych) jest kolonoskopia.
W celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego można jednak wykonać badania przesiewowe, takie jak np.:
Do badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego zaliczają się badania endoskopowe – kolonoskopia oraz sigmoidoskopia (jako metoda drugiego wyboru).
Kolonoskopia jest badaniem wykonywanym przez odbyt, przy pomocy giętkiego, długiego endoskopu. Badanie pozwala na uwidocznienie i ocenę całego jelita grubego. Podczas kolonoskopii można także pobrać wycinki z podejrzanej zmiany do badania histopatologicznego, Natomiast wykryte polipy usuwa się w całości, co jest jednocześnie metodą diagnostyczną (wycięte polipy wysyła się do badania histopatologicznego), jak i profilaktyką nowotoworową (nawet jeśli polip jest łągodny, to – jak wspomniano – z upływem czasu mogłyby w nim powstać komórki nowotworowe, zatem usunięcie polipa zapobiega rozwojowi nowotworu).
Sigmoidoskopia polega na wprowadzeniu do dolnej części jelita grubego i odbytnicy giętkiego wziernika, zwanego sigmoidoskopem. Badanie obejmuje jedynie około 50 cm jelita grubego, którego całkowita długość u człowieka wynosi około 150 cm.
Warto wiedzieć: W Polsce można skorzystać bez skierowania od lekarza z programu bezpłatnych badań przesiewowych raka jelita grubego. Program jest dostępny dla osób, które w ciągu ostatnich 10 lat nie wykonywały kolonoskopii:
W każdym innym przypadku, gdy niezbędna jest diagnostyka, kolonoskopia jest wykonywana bez względu na wiek pacjenta i czas jaki minął od poprzedniej kolonoskopii, na podstawie skierowania od lekarza.
Diagnostyka raka jelita grubego obejmuje również :
Sposób leczenia chorych na raka odbytnicy i raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie jej rozpoznania. W celu określenia stadium choroby oraz ustalenia, czy rak rozprzestrzenił się do innych części ciała, wykonuje się badania obrazowe.
Nowotwór jelita grubego może być uleczalny, jednak jest to zależne od:
Według danych amerykańskiej agencji rządowej o nazwie Narodowy Instytut Raka (ang. National Cancer Institute, NCI), ponad 90% osób leczonych na wczesnym etapie raka jelita grubego (bez oznak rozprzestrzenienia się raka poza jelito grube lub odbytnicę) przeżyło co najmniej 5 lat od momentu zdiagnozowania. O ile nowotwór jest rakiem o niskiej złośliwości i nie przekracza granic polipa, jego usunięcie daje blisko 100% uleczalność bez stosowania dodatkowych metod terapii.
Jeśli leczenie nie może być ograniczone do usunięcia samego polipa (komórki nowotworowe naciekają głębsze warstwy ściany jelita), podstawową metodą leczenia jest operacja. W zależności od umiejscowienia i rodzaju zmiany, może zostać wykonane wycięcie:
W przypadku zaawansowanego stadium raka jelita grubego konieczne może być nie tylko wycięcie guza wraz z fragmentem jelita, ale również przeprowadzenie operacji wielonarządowej, np. obejmującej wątrobę, śledzionę lub żołądek. W niektórych przypadkach konieczne może być także założenie stomii (inaczej sztuczny odbyt — jest to otwór w ścianie brzucha, do którego doprowadzony jest końcowy odcinek jelita i przez który kał przedostaje się na zewnątrz do przymocowanego worka).
W leczeniu nowotworów jelita grubego wykorzystywane są także chemioterapia oraz radioterapia. W zależności od planu leczenia, jedną lub obie metody można zastosować zamiast operacji (w przypadkach nieoperacyjnych), przed lub po operacji. Przed operacją metody te mają za zadanie zmniejszyć guza, natomiast po operacji zniszczyć ewentualne pozostałości raka.
Jeżeli chodzi o nowsze metody leczenia raka jelita grubego, warto wspomnieć o tzw. terapii ukierunkowanej molekularnie. Wykorzystuje się w niej leki, takie jak np. cetuksymab lub panitumumab. Potrafią one rozpoznać komórki nowotworowe i tylko te niszczyć.
W walce z rakiem jelita grubego może pomóc również immunoterapia. Metoda wykorzystuje leki, takie jak np. ipilimumab lub niwolumab. Polega na wzmocnieniu odpowiedzi immunologicznej układu odpornościowego na nowotwór.
Ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego można zmniejszyć poprzez kontrolowanie niektórych, modyfikowalnych czynników ryzyka.
Profilaktyka raka jelita grubego obejmuje:
Prewencja raka jelita grubego obejmuje także regularne badania przesiewowe, zwłaszcza po 50. roku życia oraz gdy w rodzinie występowały przypadki tego nowotworu. Wczesne wykrycie choroby zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.
Życie z rakiem jelita grubego nie jest łatwe – zarówno w kontekście zdrowia psychicznego, jak również efektów ubocznych leczenia. Kluczową rolę w procesie leczenia odgrywa wsparcie psychologiczne oraz kontrolowanie efektów ubocznych zgodnie z zaleceniami lekarza.
Wsparcie psychologiczne ze strony bliskich, a także w postaci psychoterapii indywidualnej lub grup wsparcia może być konieczne, aby pacjent poradził sobie z trudnymi emocjami, jakie towarzyszą diagnozie raka jelita grubego. Pacjenci onkologiczni nie powinni zamykać się w sobie, wskazana jest wymiana doświadczeń z innymi znajdującymi się w podobnej sytuacji osobami.
Z leczeniem raka jelita grubego może wiązać się wiele efektów ubocznych, które negatywnie wpływają na codzienne życie. Z pomocą lekarza pacjent może dowiedzieć się, w jaki sposób je kontrolować. Przykładowo, problemy gastryczne po operacji jelita grubego można załagodzić poprzez zmiany w codziennej diecie.
Rak jelita grubego stanowi jeden z najczęściej wykrywanych nowotworów złośliwych w Polsce – rocznie to nawet 18 tys. nowych przypadków. By zmniejszyć ryzyko zachorowania, warto kontrolować modyfikowalne czynniki ryzyka tej choroby oraz regularnie wykonywać badania przesiewowe. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych jelita grubego znacznie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Według oficjalnych polskich danych w wyniku przewlekłych powikłań cukrzycy w 2017 roku każdego dnia lekarze byli zmuszeni kilkukrotnie przeprowadzać procedurę amputacji całej kończyny dolnej lub jej części – jedna operacja odbywała się średnio co 120 minut. Czym jest zespół stopy cukrzycowej i czy istnieje sposób, by mu zapobiegać?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
