Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
O diecie kopenhaskiej wiemy na ten moment niewiele. Jest to bardzo restrykcyjna dieta, ale stosuje się ją krócej niż 2 tygodnie – a dokładniej trwa 13 dni. Dotychczas nie opublikowano badań naukowych, które dokumentowałyby efekty stosowania tej diety w populacji ludzkiej. Czy tego typu dieta może nieść potencjalne korzyści dla zdrowa i jest bezpieczna do stosowania?
Z tego artykułu dowiesz się:
Dieta kopenhaska (ang. the Copenhagen diet /Royal Danish Hospital Diet) zyskuje popularność również w Polsce, co może być związane z współcześnie większym zainteresowaniem dietami niskokalorycznymi, niskowęglowodanowymi czy dietami typu post. Możemy ją wyszukać również pod nazwą dieta duńska czy dieta 13-dniowa.
Dieta kopenhaska opiera się na spożywaniu mniej niż 1000 kcal (w granicach 500-900 kcal/dziennie) przez dokładnie 13 dni. Dozwolone jest spożycie jedynie 3 głównych posiłków w ciągu dnia i nie dopuszcza żadnych odstępstw żywieniowych przez cały okres trwania diety (tj. 13 dni) ze względu na potencjalne zaburzenie jej efektu. Dieta opiera się na spożywaniu głównie białka i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego w postaci mięsa, jaj oraz ryb z niedużym dodatkiem poszczególnych warzyw i owoców.
Z tego powodu dietę kopenhaską możemy zaliczyć do najbardziej restrykcyjnych diet – jest bardziej restrykcyjna od diety ketogenicznej, czyli diety o bardzo niskiej zawartości węglowodanów (< 50 g węglowodanów/dzień). Dieta 13-dniowa w odróżnieniu od diety ketogenicznej dodatkowo silnie ogranicza spożycie kalorii, a ze względu na ściśle określony czas trwania może przywodzić na myśl post.
Jadłospis na 13 dni w diecie kopenhaskiej jest odgórnie ustalony i nie pozwala na wprowadzenie znaczących modyfikacji. W różnych źródłach internetowych można napotkać powtarzający się, ten sam 13-dniowy schemat jadłospisu z zastrzeżeniem, że nie należy go modyfikować (może to zaburzyć potencjalnie korzystny efekt diety). Jadłospis wygląda następująco:
W trakcie stosowanie diety kopenhaskiej odradza się podjadanie i żucie gum, nie można spożywać alkoholu. Przez cały okres jej trwania należy dbać o odpowiednie nawodnienie. Wskazane jest wypijanie minimum 2 l wody. W celu doprawiania posiłków dopuszcza się stosowanie ziół. Zaleca się ograniczenie soli kuchennej. Ewentualne ponowienie diety jest wskazane dopiero po upłynięciu 2 lat od jej zastosowania.
Przede wszystkim warto wspomnieć, że nieznany jest autor/autorzy diety kopenhaskiej. Można spotkać się z teorią, jakoby dieta wywodziła się ze szpitala Rigshospitalet w Kopenhadze (znanego również jako Royal Danish Hospital), jednakże informacja ta nie została oficjalnie potwierdzona. Nieznane pochodzenie diety wraz z brakiem publikacji naukowych udowadniających jej skuteczność i bezpieczeństwo stosowania może budzić wątpliwości co do możliwych korzystnych efektów diety.
Tak restrykcyjna dieta pozwala na szybką utratę masy ciała w krótkim czasie, jednakże nie powinna być stosowana długotrwale, bo może być szkodliwa dla zdrowia. Rzekomo ma również niwelować chęć spożywania słodyczy, jednakże nie zostało to potwierdzone w żadnych badaniach. Jak możemy zauważyć, wytyczne diety kopenhaskiej znacznie odbiegają od polskich rekomendacji co do sposobu komponowania posiłków („Talerz Zdrowego Żywienia” opracowany i opublikowany w 2020 roku przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego) oraz zaleceń diety śródziemnomorskiej, która jest od wielu lat uznawana za jedną z najzdrowszych diet.
Dieta duńska charakteryzuje się wysokim udziałem białka zwierzęcego, nasyconych tłuszczów oraz cukrów prostych – składników, które w zdrowym jadłospisie powinny być ograniczane na rzecz białka roślinnego, nienasyconych kwasów tłuszczowych i węglowodanów złożonych. Niski udział pełnoziarnistych produktów, warzyw, owoców oraz brak nasion roślin strączkowych sprawiają, że dieta ta nie dostarcza wystarczającej ilości niezbędnych składników odżywczych i błonnika pokarmowego. Na szczególną uwagę zasługuje brak pełnowartościowego śniadania – często zastępowanego jedynie kawą z cukrem – co może mieć negatywne skutki zdrowotne, zwłaszcza u osób z cukrzycą, insulinoopornością, refluksem czy chorobą wrzodową.
Już od dawna wiadomo, że diety o bardzo niskiej kaloryczności – poniżej 800 kcal dziennie – oraz te niskokaloryczne (800–1200 kcal dziennie) mogą na początku prowadzić do szybkiego spadku masy ciała. Niestety, efekt ten bywa krótkotrwały. Po zakończeniu diety i powrocie do dawnych nawyków żywieniowych bardzo często dochodzi do tzw. efektu jo-jo – czyli ponownego przybrania na wadze, nierzadko z nadwyżką w stosunku do pierwotnej masy ciała. Podobny skutek może wystąpić w przypadku diety 13-dniowej.
Warto podkreślić, że tego typu restrykcyjne, krótkoterminowe diety zazwyczaj prowadzą głównie do utraty wody i masy mięśniowej, a nie tłuszczu, co sprawia, że efekty są jedynie pozorne i nietrwałe.
Zbilansowany posiłek powinien opierać się na trzech kluczowych składnikach: źródle białka (np. mięso, nabiał lub ich roślinne odpowiedniki), zdrowych tłuszczach (takich jak oleje roślinne, awokado, orzechy i nasiona) oraz węglowodanach złożonych – najlepiej w postaci warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych. Tymczasem dieta kopenhaska opiera się na mało różnorodnych posiłkach, często wręcz skrajnie uproszczonych – śniadanie nierzadko ogranicza się do napoju z dodatkiem cukru. Taki jadłospis jest ubogi w wiele niezbędnych składników odżywczych oraz błonnik, co może prowadzić do problemów trawiennych, w tym zaparć. Co więcej, stosowanie diety kopenhaskiej może sprzyjać utrwaleniu niezdrowych nawyków, takich jak dosładzanie napojów, jedzenie niepełnowartościowych posiłków czy nadmierna konsumpcja czerwonego mięsa kosztem produktów roślinnych.
Efektem ubocznym tak rygorystycznego i niskokalorycznego planu żywieniowego bywa pogorszenie samopoczucia – mogą pojawić się bóle głowy, zmęczenie, drażliwość, problemy z koncentracją i spadek energii. Dodatkowo, dieta ta może zaburzać metabolizm i negatywnie wpływać na kondycję fizyczną oraz psychiczną. Diety nadmiernie ograniczające kaloryczność i diety typu post (w zależności od czasu trwania i intensywności) mogą pogarszać ogólne samopoczucie, nastrój i upośledzać zdolności poznawcze, podczas gdy dietami o udokumentowanym korzystnym działaniu dla zdrowia psychicznego jest dieta śródziemnomorska, dieta MIND i dieta DASH. Jak dotąd nie przebadano wpływu diety kopenhaskiej na kondycję psychiczną.
Ze względu na powszechnie panujące przekonanie o duńskim pochodzeniu diety kopenhaskiej, warto nadmienić, że jest ona sprzeczna z wytycznymi dietetycznymi obowiązującymi w Danii. Według duńskich zaleceń wskazane jest wysokie spożycie warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych i ryb. Ograniczone za to powinno być spożycie cukrów prostych (m.in. dodawany cukier do posiłków i napojów), soli kuchennej i tłuszczów, a w szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych – znajdujących się w produktach pochodzenia zwierzęcego (masło, smalec, czerwone mięso).
Ze względu na rosnące w Danii zainteresowanie alternatywnymi teoriami dietetycznymi, w latach 2003-2015 przeprowadzono badanie kohortowe oceniające skutki odstąpienia od obowiązujących wytycznych na śmiertelność wśród dorosłych Duńczyków. Zaobserwowano, że wraz ze wzrostem nieprzestrzegania wytycznych dietetycznych stopniowo wzrastała śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych (wyższa o 30% w porównaniu do osób w bardzo wysokim stopniu przestrzegającym zaleceń), ale również z przyczyn pozasercowych (śmiertelność wyższa o 54%).
Diety kopenhaskiej nie powinny stosować osoby zmagające się z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, insulinooporność, schorzenia nerek, wątroby, żołądka czy układu sercowo-naczyniowego. Ze względu na skrajnie niską kaloryczność i niedobory składników odżywczych, nie jest to sposób żywienia odpowiedni dla kobiet w ciąży, kobiet karmiących piersią, dzieci, młodzieży oraz osób starszych. Długotrwałe stosowanie tej diety może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i znacznego osłabienia organizmu, dlatego chęć rozpoczęcia takiej diety zawsze należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Według doniesień naukowych, diety bardzo niskokaloryczne oparte na 600-800 kcal/dzień mogą przynosić korzystne efekty w postaci większego spadku masy ciała czy utraty tkanki tłuszczowej trzewnej w porównaniu do standardowej diety o obniżonej kaloryczności. Jednakże zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności. Dieta powinna być przeprowadzona pod kontrolą dietetyka i dopracowana pod kątem odżywczym (precyzyjny dobór produktów, prawidłowe zbilansowanie posiłków i odpowiednio dopasowana suplementacja).
Dieta kopenhaska opiera się na spożyciu mięsa, ryb, produktów mlecznych, jaj oraz w ograniczonej ilości warzyw, owoców i pieczywa. Z tego względu alternatywą dla niej może być dieta niskowęglowodanowa lub bardziej restrykcyjna dieta ketogeniczna, których efekty zostały już wielokrotnie przebadane w populacji ludzkiej w ciągu ostatnich lat. W tym przypadku również zalecane jest skorzystanie z pomocy specjalisty w celu skomponowania jadłospisu.
Restrykcyjne diety niskokaloryczne na poziomie 800 kcal/dzień mogą korzystnie oddziaływać na bakterie jelitowe, co udowodniono poprzez przeszczepienie myszom mikrobioty jelitowej pochodzącej od ludzi otyłych, którzy byli przed zastosowaniem tej diety i tuż po (mikrobiota jelitowa pochodząca od osób po przeprowadzeniu diety prowadziła do poprawy zdrowia metabolicznego i zmniejszenia stanu zapalnego). Lecz oprócz kaloryczności, kluczowy jest skład diety.
Ze względu na brak danych odnośnie wpływu diety kopenhaskiej na organizm człowieka, nie wiemy jak 13-dniowe jej stosowanie może wpłynąć na bakterie jelitowe. Pewne jest, że to żywność bogata w błonnik pokarmowy, żywność prebiotyczna (kiszonki, fermentowane produkty mleczne) i zdrowe tłuszcze są kluczowe dla odżywiania i wzrostu prozdrowotnych bakterii jelitowych. Z kolei żywność wysokoprzetworzona, ale również bogata w białko zwierzęce i cukier może negatywnie oddziaływać na mikrobiotę jelitową, np. sprzyjając wzrostowi potencjalnie chorobotwórczych bakterii (tj. mikrobioty proteolitycznej) i patogenów.
Stan mikrobioty jelitowej silnie oddziałuje na samopoczucie, zdrowie jelit, odporność, a nawet stan skóry i nastrój. Zaburzona mikrobiota jelitowa może prowadzić do wielu konsekwencji zdrowotnych. W celu zadbania o zdrowie jelit można wykonać badanie Mikrobiota jelit, które jest dostępne w kilku panelach (Mikrobiota jelit Basic, Mikrobiota jelit Pro i Mikrobiota jelit Complete). W ramach badania uzyskuje się indywidualnie dopasowaną pod kątem stanu zdrowia propozycję terapii probiotycznej.
Dieta kopenhaska, mimo obietnicy szybkiej utraty masy ciała, wiąże się z wieloma ograniczeniami i potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia. Brakuje rzetelnych badań potwierdzających jej skuteczność i bezpieczeństwo. Każdą dietę – zwłaszcza restrykcyjną – zawsze najlepiej jest skonsultować z lekarzem prowadzącym i/lub dietetykiem. Niezależnie od stosowanej diety, warto również dbać o zdrowie jelit odpowiednio dobranymi probiotykami.
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Temat stomii należy do tych, wokół których narosło wiele mitów. Niektórzy obawiają się, że stomia oznacza koniec aktywnego życia, inni uważają, że wymusza rezygnację z ulubionych zajęć czy podróży. Pojawia się wiele nurtujących kwestii – czy stomia śmierdzi, czy boli, co można, a czego nie można robić. Jak zmienia się życie pacjenta, kiedy musi zmierzyć się z leczeniem problemów, które są przyczyną stomii? W artykule znajdują się odpowiedzi na wszystkie najważniejsze pytania.
Kamienie żółciowe to złogi powstające w pęcherzyku oraz przewodach żółciowych. Prowadzą one do kamicy pęcherzyka żółciowego, jednej z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego w Europie, objawiającej się silnym, napadowym bólem określanym mianem kolki żółciowej. Kamienie które powstają w drogach żółciowych i nie przedostają się do pęcherzyka żółciowego mogą powodować rzadszą postać kamicy żółciowej – kamicę przewodową. Jak postępować w przypadku kamieni w pęcherzyku żółciowym? Czy można ich uniknąć i czy zawsze konieczna jest operacja?
Salmonelle to jedne z najbardziej znanych chorobotwórczych bakterii, głównie za sprawą wywoływanych przez nie dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Zwłaszcza w okresie letnim często słyszymy o zatruciach pokarmowych wywołanych przez te szczepy. W Polsce świadomość społeczna w tym zakresie z roku na rok jest coraz większa.
Skład flory bakteryjnej jelit ma bardzo duże znaczenie dla ogólnego stanu organizmu. Mikrobiota — ekosystem tworzony przez bakterie w przewodzie pokarmowym ma bardzo duże znaczenie dla zdrowia człowieka. M.in. wpływa na wchłanianie witamin i minerałów, usprawnia proces trawienia, wzmacnia układ immunologiczny i polepsza nastrój. Żeby poprawić stan mikrobioty, warto sięgać po probiotyki i prebiotyki w odpowiedniej ilości. Czym różni się probiotyk od prebiotyku? Jakie są najbardziej znane szczepy probiotyczne? Odpowiadamy!
