Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Salmonelle to jedne z najbardziej znanych chorobotwórczych bakterii, głównie za sprawą wywoływanych przez nie dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Zwłaszcza w okresie letnim często słyszymy o zatruciach pokarmowych wywołanych przez te szczepy. Nie ma w tym nic dziwnego – choć źródłem bakterii są zwykle produkty pochodzenia zwierzęcego lub zanieczyszczona woda, wysoka temperatura i nieodpowiednie warunki sanitarne sprzyjają ich rozprzestrzenianiu się. W Polsce świadomość społeczna w tym zakresie z roku na rok jest coraz większa.
Jak może dojść do zatrucia salmonellą? Jakie są objawy zakażenia i czy można je skutecznie leczyć? Jak uchronić się przed salmonellozą? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej.
Salmonella to rodzaj bakterii Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae, przyjmujących formę pałeczek. Do najbardziej znanych przedstawicieli tej grupy należą:
Salmonelloza jest najczęściej diagnozowaną przyczyną tzw. biegunki podróżnych, zwłaszcza w porze deszczowej w klimacie tropikalnym lub w ciepłych miesiącach w krajach o klimacie umiarkowanym. Największe ryzyko zakażenia występuje w krajach afrykańskich, Azji i w regionie Ameryki Łacińskiej. Wiele przypadków salmonellozy nabierać może wręcz charakteru epidemicznego.
Coraz częściej na świecie identyfikowane są także wielolekooporne bakterie Salmonella, w przypadku których leczenie jest wyjątkowo utrudnione. Jest to ważne chociażby ze względu na fakt, iż tzw. niedurowe pałeczki Salmonelli odpowiadają za ponad 50 tysięcy zgonów na świecie rocznie, głównie wśród osób starszych i pacjentów z osłabioną odpornością.
Naturalnym rezerwuarem większości szczepów salmonelli są zwierzęta, rzadziej ludzie będący bezobjawowymi nosicielami. Bakterie te zasiedlają przewód pokarmowy, a następnie wydalane są z kałem. Najczęściej za potencjalne źródło zakażenia uznaje się zanieczyszczoną odchodami zwierząt żywność, poddawaną obróbce i spożywaną w miejscach, gdzie nie przestrzegano zasad higieny.
Do najczęściej wymienianych źródeł zakażenia zaliczane są:
Obecność pałeczek Salmonella może być także wynikiem aktywności owadów, w tym zwłaszcza much, karaluchów czy os, które często mają kontakt z produktami spożywczymi.
To co stanowi największy problem w ograniczaniu zatruć wywoływanych przez bakterie rodzaju Salmonella jest fakt, iż są one bardzo odporne na działanie niekorzystnych czynników środowiskowych. Zarówno w suchym jak i wilgotnym środowisku są w stanie przetrwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy, a zakres temperatur, który w którym pałeczki Salmonella najlepiej namnażają się wynosi od 5 do nawet 46 stopni Celsjusza. Co ważne, bakterie Salmonelli są w stanie przetrwać także w bardzo niskiej temperaturze i nawet głębokie mrożenie (do -70 stopni Celsjusza) nie gwarantuje całkowitego pozbycia się tych chorobotwórczych drobnoustrojów.
Po wniknięciu (drogą oralną) do organizmu, pałeczki Salmonella atakują błonę śluzową przewodu pokarmowego człowieka. Pierwsze objawy zakażenia pojawiają się zazwyczaj po kilkunastu godzinach (18-24 godziny) od spożycia posiłku z patogennymi bakteriami. Pierwsze symptomy zazwyczaj przypominają zwykłą niestrawność i obejmują biegunki i nudności. Z czasem rozwijają się jednak typowe objawy Salmonelli, takie jak:
Objawy zatrucia Salmonellą mogą mieć różny stopień nasilenia, najczęściej jednak ciężki przebieg choroby obserwuje się u dzieci, osób starszych lub pacjentów z obniżoną odpornością.
Salmonellę zalicza się do głównych przyczyn bakteryjnych biegunek pojawiających się u ludzi na całym świecie. Jednak jak odróżnić zatrucie salmonellą od zakażenia wirusowego, czyli tzw. grypy żołądkowej wywoływanej przez reowirusy? W przypadku infekcji wirusowej, w przeciwieństwie do zatrucia pokarmowego, temperatura ciała najczęściej jest znacznie podwyższona (często prawie do 40 stopni Celsjusza), a bóle brzucha mniej nasilone, jednak nie może to stanowić decydującego o diagnozie czynnika. Ze względu na fakt, że w obu przypadkach obserwuje się zbliżone objawy, kluczowy w tej sytuacji staje się wywiad zebrany przez lekarza. Pod uwagę bierze się między innymi takie czynniki jak spożycie produktów mogących być źródłem zakażenia oraz kontakt z osobami cierpiącymi na podobne objawy.
Zatrucie pokarmowe wywołane przez omawiane bakterie trwa zazwyczaj od 2 do 7 dni i w większości przypadków nie wymaga specjalistycznego leczenia. Warto jednak mieć na uwadze fakt, iż po przebyciu salmonellozy, jeszcze przez kilka miesięcy wraz z kałem chorego może następować wydalanie bakterii posiadających właściwości chorobotwórcze, pomimo braku objawów choroby. Jest to tzw. bezobjawowe nosicielstwo, dlatego w niektórych przypadkach konieczne staje się wykonanie badania bakteriologicznego kału.
Dlaczego bakterie Salmonelli uznawane są za tak niebezpieczne? Choć zazwyczaj powodują one jedynie dolegliwości żołądkowo-jelitowe, w sprzyjających warunkach, takich jak obniżona odporność czy obecność chorób współistniejących, mogą one wywoływać także zakażenie ogólnoustrojowe czyli sepsę. Wśród powikłań zakażeniem Salmonella enterica wymienia się:
Przy zatruciu salmonellą leczenie zależne jest od nasilenia objawów zakażenia. Jeżeli są one dość łagodne, leczenie Salmonelli ma charakter objawowy i obejmuje:
Jeżeli jednak zakażenie ma ciężki przebieg lub mamy do czynienia z pacjentem z obniżoną odpornością, u którego wzrasta ryzyko powikłania w postaci infekcji uogólnionej, konieczne może okazać się leczenie antybiotykami, niekiedy nawet w warunkach szpitalnych. Antybiotykoterapia w przypadku zakażenia salmonellą zalecana jest wyłącznie w ciężkich przypadkach i powinna przebiegać pod ścisłym nadzorem lekarza. Udowodniono bowiem, że nie tylko nie skraca ona czasu trwania choroby, ale również może wydłużać okres bezobjawowego nosicielstwa. Co więcej, warto zadbać o to by była to antybiotykoterapia celowana, uwzględniająca lekowrażliwość danego szczepu bakterii.
Wbrew niektórym opiniom, zakażenia salmonellą można uniknąć. Podstawę stanowi tu troska o odpowiednią higienę osobistą, a także przestrzeganie zasad prawidłowej obróbki i przechowywania żywności, gdyż to właśnie ona stanowi najwyższe ryzyko zakażenia salmonellą.
Chcąc zminimalizować ryzyko zatrucia pokarmowego przestrzegaj poniższych wskazówek:
Pamiętajmy, że często zakażona żywność nie będzie wzbudzać wyglądem czy zapachem żadnych podejrzeń, dlatego też osoby przygotowujące posiłki powinny zwracać uwagę na czystość rąk i sprzętu kuchennego używanego m.in. do krojenia surowego mięsa czy ubijania jajek.
W przeciwieństwie do bakterii patogennych wywołujących dur brzuszny, na szczepy wywołujące salmonellozę nie ma skutecznej szczepionki, dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka.
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi testy diagnostyczne w kierunku pałeczki Salmonelli wykonuje się przede wszystkim u osób wykazujących objawy zatrucia. Laboratoria mają także obowiązek zgłoszenia zachorowania do sanepidu. Po przebytej salmonellozie nie jest jednak konieczne powtórne wykonywanie badania kału.
W celu wykrycia bezobjawowego nosicielstwa pałeczek jelitowych Salmonella przeprowadzanie bakteriologicznego badania kału wykonuje się natomiast u osób:
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Święta Bożego Narodzenia wielu osobom kojarzą się z ulubionymi (nie zawsze zdrowymi) potrawami. Niektóre z nich goszczą na stołach tylko raz do roku i tym trudniej jest się im oprzeć. Skutki takiego zbyt beztroskiego podejścia, co do ilości zjadanych w trakcie Świąt dań, widać albo od razu, albo nieco później, gdy wejdziemy na wagę. Czy można coś zrobić, aby z ulubionych dań nie musieć rezygnować i żeby równocześnie czuć się dobrze?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
