Dyspepsja, czyli popularnie mówiąc niestrawność, to zespół objawów wywołujących dyskomfort związany z przyjmowaniem i trawieniem pokarmów. Szacuje się, że przewlekłe albo nawracające symptomy niestrawności ma od 10 do nawet 30 procent populacji. Kiedy stwierdza się dyspepsję i jak leczy się tą przypadłość?
Dyspepsja (gr. dyspepsia, czyli dosłownie źle trawić) nazywana jest powszechnie niestrawnością. Charakteryzuje się występowaniem przez minimum cztery tygodnie bólu w górnej części brzucha. Bólowi mogą towarzyszyć inne objawy takie jak m.in. uczucie pełności po jedzeniu, nudności, pieczenie, wymioty, a także szybkie odczuwanie sytości.
W zależności od przyczyny niestrawności wyróżnia się dyspepsję organiczną oraz czynnościową. Organiczna wywoływana jest przez choroby lub bywa efektem przyjmowania niektórych leków. Dyspepsję powodują m.in. choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy, refluks przełyku, zapalenie dróg żółciowych lub trzustki, rak żołądka, SIBO, IBS, niesteroidowe leki przeciwzapalne, preparaty przeciwreumatyczne, żelazo, potas oraz w części przypadków antybiotyki.
Przyczyny dyspepsji czynnościowej nie są znane. Diagnozuje się ją wtedy, gdy u pacjenta nie występuje żadna choroba, która mogłaby powodować niestrawność albo gdy objawy nie ustępują, mimo wyleczenia potencjalnego powodu. Wyróżnia się dwie kategorie tego rodzaju dyspepsji – zespół zaburzeń poposiłkowych oraz zespół bólu w nadbrzuszu.
Jak objawia się niestrawność? Symptomy mogą być różne u różnych pacjentów. Najczęściej obserwuje się uczucie pełności po jedzeniu – chory ma wrażenie, że pokarm zalega mu w żołądku przez dłuższy czas, szybkie odczuwanie sytości – po spożyciu nawet niewielkiej ilości jedzenia pacjent czuje pełność w żołądku i nie jest w stanie zjeść więcej, a także ból lub pieczenie w nadbrzuszu (części brzucha nad pępkiem) różne od zgagi. Oprócz tego niektórzy mają problem z nadmiernym odbijaniem, w tym odbijaniem treścią pokarmową, z nudnościami i wymiotami.
Diagnostyka niestrawności opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie lekarskim. W części przypadków przeprowadza się USG jamy brzusznej. Czasami lekarz zleca wykonanie gastroskopii, czyli badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego, żeby potwierdzić lub wykluczyć potencjalne przyczyny dyspepsji.
Przyczyną niestrawności może być również niezdiagnozowane SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. SIBO może występować nawet do 25% w populacji dorosłych, w Polsce te proporcje z roku na rok stają się coraz wyższe. Szacuje się, że ponad 80% osób, które cierpią na tak zwany zespół jelita drażliwego (IBS) w rzeczywistości ma SIBO. Choroba występuje zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Diagnostyka SIBO jest całkowicie nieinwazyjna
Leczenie niestrawności zależy od tego, co ją wywołuje. Podstawą jest wyleczenie choroby będącej podłożem dyspepsji albo, jeżeli to efekt przyjmowanych leków, zmiana preparatów na takie, które nie powodują objawów. W przypadku niestrawności czynnościowej najważniejsze są zmiana stylu życia i sposobu odżywiania – rezygnacja z tytoniu, ograniczenie tłustych, ostrych pokarmów i napojów gazowanych, spożywanie niewielkich, ale częstych posiłków – oraz regularne przyjmowanie leków. Zazwyczaj stosuje się leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego i/lub zobojętniające kwas żołądkowy, preparaty prokinetyczne, rozkurczowe, a nawet przeciwdepresyjne. Całe leczenie skupia się na łagodzeniu symptomów.
Co ważne, dyspepsja nie jest początkiem żadnych poważnych chorób, np. nie wpływa na powstawanie zmian nowotworowych. Objawy mogą jednak utrzymywać się przez długie lata.
Czy można zapobiegać wystąpieniu niestrawności? W ramach działań profilaktycznych zaleca się unikanie tłustych, ostro przyprawionych, smażonych, wędzonych, bardzo słodkich potraw, a także ograniczenie picia mocnej kawy. Osoby, które już mają problemy trawienne, powinny uważać również na cytrusy, warzywa strączkowe i cebulowe. Najlepiej całkowicie zrezygnować z picia alkoholu i palenia tytoniu albo przynajmniej zdecydowanie zmniejszyć ilość używek.
Żeby zmniejszyć ryzyko niestrawności, warto zwracać uwagę na temperaturę spożywanych pokarmów – należy zadbać o to, żeby nie były bardzo gorące, ich liczbę – optymalnie zjadać 5 do 6 niedużych posiłków na dobę, dokładne przeżuwanie – rozdrobnienie pokarmu w jamie ustnej znacznie ułatwia jego trawienie i jedzenie w spokojnej atmosferze – stres negatywnie wpływa na ilość wydzielanych enzymów trawiennych.
Zniesienie obostrzeń nie spowodowało, że koronawirus zniknął. Wręcz przeciwnie, istnieje i cały czas mutuje. Najnowszy podwariant nazywany Omikronem BA.5 pod względem objawów i okresu zarażania nieco różni się od znanych już wariantów. Przy tym rozprzestrzenia się w błyskawicznym tempie, jest wyjątkowo zaraźliwy, może być odporny na dotychczas stworzone szczepionki i atakuje także tych, którzy już chorowali na koronawirusa.
