Ból głowy – rodzaje, przyczyny, leczenie, co pomaga na ból głowy?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie są rodzaje bólu głowy?
• Jakie mogą być przyczyny bólu głowy?
• Jak zdiagnozować przyczynę bólu głowy?
• Jak leczyć bóle głowy?
• Czy można zapobiec bólowi głowy?

Rodzaje bólu głowy

Jakie są rodzaje bólu głowy? Ból głowy dzieli się na dwa podstawowe rodzaje – samoistny (pierwotny ból głowy) i wtórny. Samoistny to ten, którego nie wywołuje choroba, ale może być efektem nieprawidłowego wydzielania neuroprzekaźników.

Samoistny ból głowy to m.in.:

• migrena – charakteryzuje się rwącym lub pulsującym bólem po jednej stronie trwającym od 4 do 72 godzin, często łączy się z nudnościami, nadwrażliwością na światło oraz zaburzeniami widzenia. Czasami poprzedzona jest aurą.
• napięciowy ból głowy – to najczęściej występujący ból głowy diagnozowany u pacjentów. Przeważnie napięciowe bóle głowy pojawiają się u kobiet w wieku między 25 a 35 lat. Charakteryzują się uczuciem ściskania wokół głowy o niewielkim bądź umiarkowanym charakterze. Napięciowe bóle głowy występują obustronnie, lokalizując się głównie w okolicy czołowej, ciemieniowej lub potylicznej. Co ważne, tego typu ból głowy ma różny czas trwania (nawet do kilku dni) i może być zarówno regularny, jak i nieregularny.
• klasterowy ból głowy – to nagły, silny ból głowy za oczami lub jednostronny ból głowy pojawiający się kilkukrotnie w krótkim czasie. Napady mogą pojawiać się kilka razy dziennie i trwać od kilku do kilkudziesięciu minut. Bóle klasterowe to tak zwane trójdzielno-autonomiczne bóle głowy, do których zalicza się również hemikranię napadową oraz ciągłą, a także jednostronny bol głowy o charakterze napadowym. Klasterowy ból głowy zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn, a towarzyszyć mu mogą objawy dodatkowe, takie jak: uczucie zatkanego nosa i wyciek z nosa, łzawienie i zaczerwienienie spojówek czy pocenie się czoła po stronie bólu głowy.

Wśród innych pierwotnych bólów głowy wymienia się ponadto:

• wysiłkowy ból głowy,
• piorunujący ból głowy,
• śródsenny ból głowy,
• kaszlowy ból głowy.

Wtórne bóle spowodowane są natomiast chorobami o różnym podłożu, głównie związanymi z problemami naczyniowymi. Czasami zdarzają się również bóle głowy po urazach, bóle zatokowe, pochodzenia toksycznego, związane z zaburzeniami psychicznymi oraz tak zwane nerwobóle.

Czy istnieje jakiekolwiek niebezpieczeństwo związane z bólem głowy? Bóle głowy spowodowane zmianami naczyniowymi w mózgu, to znaczy krwotokami, bywają naprawdę tragiczne w skutkach. Jeśli ból głowy pojawia się nagle, jest dosłownie obezwładniający i pulsujący, może świadczyć o krwotoku śródmózgowym albo podpajęczynówkowym. W takiej sytuacji należy jak najszybciej wezwać karetkę.

Ból głowy pojawiający się nagle i o wyjątkowo silnym nasileniu wymaga interwencji lekarskiej. Może bowiem być objawem krwotoku podpajęczynówkowego lub innego stanu bezpośredniego zagrożenia życia!

Dlaczego pojawia się ból głowy? Przyczyny bywają różne. Tak naprawdę ile rodzajów bólu, tyle przyczyn.

Zazwyczaj wśród powodów występowania bóli głowy wymienia się:

• zmęczenie,
• przepracowanie,
• zmiany naczyniowe,
• zaburzenia przemiany materii,
• problemy z krążeniem w mózgu,
• zmiany hormonalne,
• nadużywanie leków,
• alkohol,
• palenie papierosów,
• choroby innych narządów w obrębie czaszki, np. ból ucha lub zapalenie zatok.

Ból głowy z lewej strony lub ból głowy z prawej strony twarzy bywa najczęściej efektem migreny. Mimo wieloletnich badań nie wiadomo do końca, jakie są powody jej występowania. Zakłada się, że ten rodzaj bólu głowy ma podłoże genetyczne, znaczenie mogą mieć również czynniki środowiskowe. Wiadomo za to, jakie czynniki są tak zwanymi wyzwalaczami bólów migrenowych:

• stres,
• zmiany hormonalne,
• ograniczanie jedzenia,
• zmiany rytmu dobowego i pogody,
• silne zapachy,
• niektóre pokarmy,
• alkohol.

Przyczyną napięciowego bólu głowy są wrażliwe mięśnie głowy i szyi. Jeśli organizm jest w stresie, ciągłym napięciu, odczuwa zmęczenie, mięśnie te stają się obolałe. Ból wędruje z szyi do głowy i pojawia się uczucie ściskania – jakby zaciskania zbyt ciasną opaską.

W tak zwanym zatokowym bólu głowy przyczyna związana jest z przekrwieniem błon śluzowych zatok oraz stanów zapalnych. Jeśli chodzi o inne choroby wywołujące ból głowy, należą do nich m.in.:

• zapalenie ucha,
• choroby zębów i dziąseł,
• angina,
• grypa,
• alergie,
• nadciśnienie tętnicze,
• zwyrodnienia kręgosłupa,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• neuroborelioza,
• guzy mózgu.

Jak zdiagnozować przyczynę bólu głowy?

Ze względu na różnorodne przyczyny bólów głowy, odpowiednie rozpoznanie jest kluczowe dla skuteczności ich leczenia. Diagnostyka bólu głowy obejmuje przede wszystkim wnikliwy wywiad lekarski, który powinien zawierać odpowiedzi na takie pytania jak:

• Kiedy po raz pierwszy wystąpił ból głowy?
• Jakie umiejscowienie ma ból głowy?
• Czy ból ma charakter napadowy czy są to przewlekłe bóle głowy?
• Jaki jest typ bólu głowy (np. pulsujący ból głowy, kłujący ból głowy, tępy ból głowy)?
• Czy pacjent zauważa objawy poprzedzające ból głowy?
• Czy z bólem głowy związane są jakieś konkretne sytuacje (np. silny stres czy wysiłek fizyczny)?
• Czy występują jakieś objawy towarzyszące w trakcie bólu głowy (np. objawy neurologiczne takie jak zawroty głowy, zaburzenia widzenia, nadwrażliwość na światło, osłabienie siły mięśniowej itp).

Oprócz tego lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe, a także zleca badania dodatkowe. Jeśli chodzi o bóle głowy, kluczową rolę odgrywają tu badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) czy tomografia komputerowa głowy. Pomocne mogą być także RTG głowy i kręgosłupa, a także badania laboratoryjne:

• morfologia,
• CRP,
• badania hormonalne,
• badanie płynu mózgowo rdzeniowego (jeżeli bólowi głowy towarzyszą objawy oponowe).

Ból głowy – leczenie

Jakie są najlepsze sposoby na ból głowy? Wszystko zależy od tego, z czego wynika ból. Jeśli jest to tak zwany ból pierwotny – migrena, ból klasterowy czy napięciowy – leczy się go wyłącznie objawowo, stosując leki przeciwbólowe, okłady i unikając czynników pogarszających stan pacjenta np. silnego światła czy dźwięków. Bóle wtórne powinny być leczone przyczynowo. Najpierw należy zdiagnozować, z czego wynika problem. Jeżeli ból głowy jest konsekwencją infekcji, wówczas podstawą będzie wyleczenie choroby.

Farmakologiczne leczenie bólu głowy

Leczenie farmakologiczne różni się w zależności od rodzajów bólu głowy. W przypadku bólu głowy o charakterze migrenowym największą skuteczność wykazują:

• ergotamina,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ),
• tryptany,
• kwas acetylosalicylowy,
• leki przeciwwymiotne.

Z kolei napięciowy ból głowy łagodzić mogą preparaty zawierające paracetamol, kwas acetylosalicylowy lub inne NLPZ (ibuprofen, naproksen, diklofenak, ketoprofen).

Klasterowe bóle głowy w ostrej fazie łagodzi się stosując między innymi sumatryptan, glikokortykosteroidy, czy inhalacje tlenowe. By zapobiegać ich występowaniu lekarz może zalecić z kolei przyjmowanie takich preparatów jak:

• kwas walproinowy,
• węglan litu,
• glikokortykosteroidy,
• werapamil i inne.

Alternatywne i domowe sposoby na ból głowy

Bóle głowy można również łagodzić domowymi sposobami. Sprawdzają się one zazwyczaj w przypadku, gdy mamy do czynienia z bólem o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu. Wśród alternatywnych sposobów pozwalających złagodzić ból głowy wymienia się:

• masaż głowy,
• olejki eteryczne,
• ciepła kąpiel,
• chłodne okłady na czoło i skronie,
• picie dużej ilości wody,
• stosowanie metod oddechowych i relaksacyjnych,
• odpoczynek w cichym, zaciemnionym połączeniu,
• akupunkturę,
• hipnozę.

Czy można zapobiec bólowi głowy?

Nie zawsze jest to możliwe, warto jednak eliminować czynniki mogące wywoływać bóle głowy. W tym celu warto pamiętać o:

• odpowiednim nawodnieniu,
• unikaniu stresu,
• regularnej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu,
• zadbaniu o ergonomiczne stanowisko pracy, zwłaszcza jeżeli wykonujemy pracę siedzącą i długo przebywamy w jednej pozycji,
• odpowiedniej higienie snu,
• zdrowej, zbilansowanej diecie,
• rezygnacji z używek takich jak alkohol czy papierosy.