Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Alkohol to jedna z najłatwiej dostępnych na całym świecie używek, powszechnie spożywana i akceptowana w większości środowisk, która jednocześnie może być śmiertelną trucizną. Nadmierne spożywanie alkoholu przyczynia się do rozwoju silnego uzależnienia, a w efekcie do rozwoju wielu chorób. Pomimo tego, alkohol dla wielu stanowi nieodłączny element codziennego życia, skuteczny sposób na rozluźnienie, chwilowe odpędzenie codziennych zmartwień czy, nagrodzenie się za osiągnięte sukcesy. Kiedy możemy mówić o uzależnieniu od alkoholu? Kto jest na nie najbardziej narażony? Jakie są objawy i powikłania choroby alkoholowej? Jak wygląda leczenie alkoholizmu?
Z tego artykułu dowiesz się:
Pomimo popularności, jaką cieszy się alkohol, coraz więcej badań wskazuje, że jego „dobroczynny” wpływ na nasze samopoczucie ma jedynie charakter pozorny. Tak naprawdę ta substancja chemiczna wykazuje wyjątkowo negatywny wpływ na nasz organizm, zaburzając pracę nie tylko OUN (ośrodkowego układu nerwowego), lecz także układu sercowo-naczyniowego, wątroby czy nerek. Czy można więc mówić o bezpiecznym spożywaniu alkoholu? Gdzie leży granica?
Według Światowej Organizacji Zdrowia, o nadmiernym piciu alkoholu mówimy, gdy okazjonalnie spożywamy więcej niż 40 g (kobiety) i 60 g (mężczyźni) czystego alkoholu.
Za szkodliwe uznaje się zarówno jednorazowe spożycie dużej dawki alkoholu, jak i częste picie nawet niewielkich ilości. Natomiast w przypadku picia codziennie nie zaleca się spożywania dziennie więcej niż 40 g (mężczyźni) i 20 g (kobiety) czystego alkoholu, przy czym ważne jest zachowanie co najmniej 2 dni abstynencji w tygodniu.
Co najważniejsze, spożywanie alkoholu może z czasem prowadzić do rozwoju alkoholizmu. Inne określenia tego schorzenia to choroba alkoholowa, uzależnienie od alkoholu czy toksykomania alkoholowa. Według WHO, alkoholizm jest określany mianem zespołu uzależnień od alkoholu. Stanowi on zespół objawów somatycznych, poznawczych i behawioralnych o charakterze przewlekłym, a jego cechą charakterystyczną jest fakt, iż sięganie po używkę jest dla osoby chorej najwyższym priorytetem, dużo ważniejszym od wszelkich innych aktywności. Mamy więc do czynienia z psychicznym i fizycznym uzależnieniem. W poszerzonej definicji, Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że alkoholizm to wszelki sposób picia, który wykracza poza miarę zwyczajowego spożycia albo poza ramy obyczajowego picia towarzyskiego bez względu na czynniki, które do tego prowadzą. Charakteryzuje się utratą kontroli nad ilością i częstotliwością spożywanego alkoholu.
Choroba alkoholowa (alkoholizm, zespół uzależnień od alkoholu) – zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, związanych z nadmiernym, kompulsywnym spożywaniem napojów alkoholowych bez kontroli częstotliwości i ilości spożycia. Prowadzi do fizycznego i psychicznego wyniszczenia organizmu.
Choroba alkoholowa bez wątpienia jest schorzeniem, prowadzącym nie tylko do utraty zdrowia i wyniszczenia fizycznego organizmu, lecz także do destrukcji psychiki chorego i jego relacji z innymi ludźmi, zarówno na tle rodzinnym, jak i zawodowym. Co więcej, alkoholizm niesie za sobą poważne konsekwencje nie tylko dla samego uzależnionego, lecz również dla jego najbliższych, którzy są narażeni na współuzależnienie.
Alkoholizm należy do chorób pierwotnych, co oznacza, że jest przyczyną występowania wielu innych schorzeń, zarówno somatycznych jak i psychicznych. Nieleczony, prędzej czy później prowadzi do śmierci. Najczęściej jednak jako bezpośrednią przyczynę zgonu podaje się jedną ze związanych z nim chorób, jak np. marskość wątroby czy niewydolność serca.
Ze względu na nadużywanie alkoholu, zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, wyróżniamy:
Alkohol jako używka, może oddziaływać inaczej na każdego człowieka. Różnice zależą nie tylko od ilości spożytego alkoholu, lecz także od wieku, płci, masy ciała czy ogólnego stanu zdrowia chorego – zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Warto mieć jednak świadomość tego, że alkoholizm jest chorobą, która może dotknąć każdego, bez względu na płeć, wiek czy status społeczny. Nie da się wymienić jednoznacznej przyczyny jego występowania. Jest to schorzenie złożone, o wieloaspektowym charakterze. Z pewnością istotną rolę odgrywają tu predyspozycje genetyczne, jednak to także od czynników środowiskowych i nas samych zależy, czy dojdzie do rozwoju choroby alkoholowej.
Alkoholizm ma podłoże wieloczynnikowe, łączące w sobie predyspozycje genetyczne z różnorodnymi czynnikami środowiskowymi, w tym aspektami psychologicznymi i socjologicznymi.
Najczęściej wśród czynników ryzyka rozwoju alkoholizmu wymienia się:
Rozwojowi choroby alkoholowej sprzyjają także:
Alkoholizm może przyjmować różne oblicza w zależności od czynników indywidualnych i stopnia zaawansowania choroby. By jednak mówić o uzależnieniu od alkoholu, wystarczy występowanie trzech z poniższych symptomów:
Zazwyczaj początek choroby alkoholowej jest trudny do rozpoznania, chociażby ze względu na fakt, że granica pomiędzy piciem szkodliwym, a piciem towarzyskim jest niezwykle cienka. Pamiętajmy także, że każdy organizm inaczej reaguje na alkohol. Choroba alkoholowa ma charakter progresywny, z czasem jej objawów jest coraz więcej i są coraz bardziej wyraźne. W przebiegu alkoholizmu wyróżnia się 4 główne fazy choroby.
Pierwsza faza choroby alkoholowej może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Chory spożywa alkohol w większości w celach towarzyskich, zachowując konwencjonalny styl picia. Coraz częściej odkrywa jednak, że spożywanie alkoholu nie tylko daje uczucie przyjemności i rozluźnienia, lecz także pozwala na łagodzenie przykrych stanów emocjonalnych. Z czasem wzrasta tolerancja chorego na alkohol, a on sam odczuwa coraz silniejszą potrzebę jego konsumpcji. Na tym etapie dochodzi już do uzależnienia psychicznego, choć często chory ma jeszcze zachowaną względną kontrolę i nie upija się.
Za początek tej fazy uznaje się moment, kiedy chory zaczyna dostrzegać pojawianie się luk pamięciowych (tzw. palimpsestów) w wyniku spożycia nadmiernej ilości alkoholu. Wraz z nimi pojawia się coraz większa potrzeba spożywania alkoholu, chory zaczyna szukać okazji do tego by się napić, nawet w samotności, byleby poczuć uczucie odprężenia. Na tym etapie ma miejsce także spożywanie alkoholu ukradkiem, w tajemnicy przed bliskimi, a także tłumaczenie swojego picia różnymi czynnikami, np. problemami dnia codziennego. Chory odczuwa poczucie winy, mając niejednokrotnie świadomość nadmiernego spożywania alkoholu. Charakterystyczne dla tego etapu jest także tzw. klinowanie, czyli zapijanie kaca, zwłaszcza gdy pojawiają się jego nasilone objawy.
Rozpoczyna się, gdy chory traci kontrolę nad piciem i swoim zachowaniem po spożyciu alkoholu. Całe jego życie zaczyna koncentrować się na piciu i choć chory zaprzecza jakoby miał problem z nadmiernym spożywaniem alkoholu, zaniedbuje nie tylko siebie, lecz także swoich najbliższych i codzienne obowiązki. Głównym celem osoby uzależnionej staje się utrzymanie stałego poziomu alkoholu w organizmie, po to, by złagodzić pojawiające się nieprzyjemne objawy odstawienia. Oczywiście osoba pijąca odczuwa „moralnego kaca”, jednak szuka usprawiedliwienia i za swoje problemy obwinia otoczenie, nierzadko reagując na nie agresywnie. U chorego coraz częściej obserwujemy tzw. ciągi, w trakcie których stany upojenia alkoholowego, przeplatane są okresami względnej abstynencji, w trakcie której chory niejednokrotnie gromadzi alkohol, by znowu zacząć pić. Samopoczucie fizyczne i psychiczne osoby pijącej ulega znacznemu pogorszeniu, a fizyczny głód alkoholowy staje się coraz silniejszy.
Faza przewlekła zaczyna się, gdy u alkoholika obserwujemy wielodniowe ciągi alkoholowe. Częściej można spotkać go pijanym niż trzeźwym. Chory traci jakąkolwiek kontrolę nad swoim nałogiem, pijąc przede wszystkim niekonsumpcyjnie, zwykle w samotności, już od wczesnych godzin porannych. Objawy zespołu abstynencyjnego są u niego wyjątkowo silne, a wycieńczony organizm coraz gorzej toleruje spożywany alkohol (obserwujemy zmniejszenie tolerancji alkoholowej). W tej fazie dochodzi także do rozwinięcia się somatycznych i psychicznych powikłań alkoholizmu (np. padaczki alkoholowej, psychozy, otępienia alkoholowego, uszkodzenia OUN), niejednokrotnie sprawiających, że chory balansuje na granicy życia i śmierci. Brak pomocy i rozpoczęcia leczenia w tej fazie skutkuje w późniejszym czasie śmiercią chorego.
Nadmierne spożywanie alkoholu oddziałuje negatywnie na wszystkie sfery naszego życia, począwszy od zdrowia, przez relacje społeczne, rodzinne i zawodowe. Jeżeli chodzi o fizyczne skutki nałogowego spożywania alkoholu, prowadzi ono do wystąpienia następujących symptomów i schorzeń:
Choroba alkoholowa równoznaczna jest z całkowitą utratą kontroli nad swoim życiem. Z czasem obserwowane są u chorego coraz silniejsze objawy psychiczne uzależnienia, takie jak:
Alkohol sieje w umyśle osoby uzależnionej ogromne spustoszenie. Jednak choroba alkoholowa stanowi problem nie tylko samej osoby uzależnionej, lecz także osób z jej najbliższego otoczenia (rodziny, współpracowników), a nawet osób postronnych. Często w jej przebiegu dochodzi do zaniedbania obowiązków rodzinnych (w tym wychowania dzieci), zerwania więzi z rodziną i przyjaciółmi, a także utraty pracy.
Nadmierne spożywanie alkoholu o charakterze chronicznym sprzyja ponadto stwarzaniu niebezpiecznych sytuacji, zagrażających niejednokrotnie życiu osób trzecich. Wzmaga zachowania agresywne, a także łagodzi zahamowania, wynikające z powszechnie przyjętych norm społecznych, np. przed przypadkowymi kontaktami seksualnymi. Niejednokrotnie skutkuje kłopotami z prawem i marginalizacją osoby uzależnionej w społeczeństwie.
Rozwijający się u jednego z członków rodziny alkoholizm znacząco wpływa na nieprawidłowe funkcjonowanie całej rodziny jako jednostki, a także na samopoczucie poszczególnych jej członków, w tym dzieci, rodziców czy rodzeństwa.
Jednym z bardziej istotnych aspektów, związanych z chorobą alkoholową, jest współuzależnienie od alkoholu.
Dotyka ono najczęściej osoby z najbliższego otoczenia alkoholika, partnerów lub małżonków. Jest to zespół zachowań i cech, stanowiących reakcję na nadużywanie alkoholu przez drugą osobę.
Współuzależnienie – zespół cech i zachowań, stanowiących reakcję na nadużywanie alkoholu przez partnera, współmałżonka lub inne bliskie osoby, wynikający z nieprawidłowego przystosowania się do sytuacji problemowej. Podobnie jak choroba alkoholowa, ma swoje charakterystyczne objawy.
Zaburzeniu ulega prawidłowa ocena zdarzeń i sytuacji, a brak jasno sprecyzowanych granic i niskie poczucie własnej wartości tych osób sprawia, że osoby współuzależnione tkwią w toksycznej relacji. Co więcej, zamiast dążyć do wytrzeźwienia i wytrwania w abstynencji przez alkoholika, nieświadomie swoimi działaniami wspierają podtrzymanie picia przez osobę uzależnioną. Osoba współuzależniona często bowiem przejmuje większość obowiązków domowych i stara się nadmiernie kontrolować alkoholika, usprawiedliwiając jego nieprawidłowe zachowanie i przejmując odpowiedzialność za niektóre jego działania. Ponadto, stosuje różne metody zaradcze, chcąc zapewnić pozostałym członkom rodziny pozorne poczucie bezpieczeństwa i spróbować sprostać problemom, wynikającym z alkoholizmu najbliższej osoby. Niestety, w dłuższej perspektywie czasu działania te prowadzą nie tylko do pogorszenia funkcjonowania psychospołecznego, lecz także stanu zdrowia osoby współuzależnionej.
Przykładem zaburzeń spowodowanych u bliskich osoby nadużywającej alkoholu może być stale rosnący odsetek osób, zaliczanych do grupy DDA – Dorosłych Dzieci Alkoholików. Są to osoby, u których w wyniku dorastania w środowisku dysfunkcyjnym, w którym były obecne nadmierne ilości alkoholu, doszło do wypaczenia prawidłowego postrzegania pewnych norm społecznych. W efekcie, obserwuje się u nich zaburzenia psychiczne, wśród których dominują:
Uczucia te są przyczyną wielu trudności w dorosłym życiu codziennym.
Leczenie alkoholizmu polega w pierwszej kolejności na przyznaniu przez alkoholika przed samym sobą, że ma problem, a jego sytuacja wymaga leczenia. Następne kroki opierają się na zdiagnozowaniu problemu i zaburzeń z niego wynikających.
Leczenie choroby alkoholowej polega przede wszystkim na wskazaniu odpowiedniej drogi do wyjścia z uzależnienia i ma charakter wieloetapowy i wielotorowy. Polega ono na łączeniu ze sobą odwyku, psychoterapii i farmakoterapii pomocniczej. Takie świadczenia realizowane są zarówno w ośrodkach państwowych, jak i prywatnych, o charakterze szpitalnym lub ambulatoryjnym.
Głównymi krokami do wyleczenia alkoholizmu są:
Wskazana jest także terapia współuzależnień najbliższych oraz psychoedukacja i działania profilaktyczne.
Warto mieć świadomość tego, że wyjście z alkoholizmu to proces trudny i czasochłonny. Niektórzy mówią, że trwa on tyle czasu, ile alkoholik był uzależniony. Dla skutecznego leczenia kluczowa jest silna wola i chęć chorego do dążenia do zdrowia. Abstynencja powinna być stała i trwać aż do końca życia. Pamiętajmy również, że uzależnienie od alkoholu to choroba przewlekła, w przypadku której leczenie nie daje pewności, że chory nie wróci do negatywnych nawyków. Dlatego tak istotne jest ciągłe dążenie do zdrowia, np. przez udział w grupach samopomocowych czy mityngach AA.
Bibliografia:
Informacja:
Artykuły, opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Każda porada medyczna musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta na podstawie wywiadu i/lub badania lekarskiego. Nigdy nie próbuj samoleczenia, bazując wyłącznie na materiałach informacyjno-edukacyjnych. Zawsze korzystaj z konsultacji lub teleporady medycznej, świadczonej przez lekarza. W sytuacji pojawienia się objawów choroby lub pogorszenia stanu zdrowia, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji, zawartych na stronie bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Bakterie towarzyszą nam na co dzień. Jak podaje literatura, obecnie udało się opisać tylko niewielką liczbę spośród wszystkich gatunków, jakie zamieszkują Ziemię.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
