Z zaburzeniami snu zmaga się wiele kobiet w ciąży. Z pewnością istotną rolę w tej kwestii odgrywa między innymi: potrzeba częstego oddawania moczu, hormony ciążowe oraz bolesne skurcze łydek. Czy problemom ze snem można zaradzić w efektywny sposób?
Bezsenność to problemy ze snem, które się pojawiają przynajmniej trzy razy w ciągu tygodnia przez miesiąc. Z amerykańskiej klasyfikacji zaburzeń psychicznych wynika, że bezsenność to trudności, które dotyczą rozpoczęcia i/lub podtrzymania snu albo sen, który nie zapewnia wypoczynku.
Do zaburzeń snu zaliczono między innymi:
Utrzymująca się w czasie ciąży bezsenność (jeśli się wyklucza zmiany hormonalne) może wynikać z:
Zbyt szybkie i nadmierne przybieranie na wadze to także istotny czynnik ryzyka, zwłaszcza jeśli chodzi o zaburzenia snu. Gdy tego rodzaju stan się przedłuża, to w pierwszej kolejności prowadzi do chronicznego zmęczenia oraz problemów z koncentracją.
Na początku ciąży bezsenność i problemy ze snem często wynikają ze zmian hormonalnych. To właśnie w początkowym etapie ciąży podwyższa się poziom m.in. progesteronu, gonadotropiny kosmówkowej.
Wpływ ze strony podlegającego przekształceniom profilu hormonalnego u kobiet ciężarnych ma charakter złożony. Progesteron doprowadza do zmian w zakresie długości kolejnych faz snu. Kortyzol prowadzi do tego, że faza snu REM (czyli ta, w której trakcie ruchy gałek ocznych są bardzo szybkie) podlega skróceniu. Progesteron (podobnie jak prolaktyna i LH) doprowadza z kolei do wydłużenia fazy nREM.
Tak charakterystyczny dla tego etapu ciąży przerywany sen, w negatywny sposób wpływa na codzienne samopoczucie ciężarnych.
Tym, co przeszkadza, przyszłym mamom w zasypianiu oraz w spaniu, są także mdłości. Wbrew powszechnej opinii mdłości mogą pojawiać się nie tylko rano i do południa, ale także i wieczorem oraz w nocy.
Z każdym kolejnym tygodniem płód staje się coraz większy i bardziej ruchliwy – i za dnia, i w nocy. Obrzęki nóg, zwłaszcza w ostatnich tygodniach ciąży, także mogą zwiększać dyskomfort i w pewnym stopniu utrudniać wygodne ułożenie się do snu.
Najwięcej ciężarnych narzeka na bezsenność w ostatnim trymestrze. Przede wszystkim uciążliwe są wtedy wspomniane już wcześniej częste wyjścia do toalety i tzw. skurcze przepowiadające. Te ostatnie to wzmożona czynność skurczowa macicy, która ustępuje samoistnie. Bogate w anatomiczne szczegóły, opowieści zasłyszane od innych kobiet (te dotyczące przebiegu porodu), także nie sprzyjają temu, żeby być zrelaksowaną, przed pójściem spać.
W przypadku kobiet z nadwagą lub otyłością występuje także zwiększone ryzyko pojawienia się podczas snu obturacyjnego bezdechu sennego. Tego rodzaju przypadłość może doprowadzić do powikłań podczas ciąży (do tych najczęściej występujących zaliczono: nadciśnienie, cukrzycę ciążową oraz stan przedrzucawkowy) i przełożyć się w sposób negatywny na zdrowie dziecka.
Objawy obturacyjnego bezdechu sennego mogą być różnorodne, warto jednak zwrócić uwagę, kiedy u ciężarnej występuje:
Oczywiście nie należy samodzielnie stawiać sobie diagnozy ani tym bardziej się leczyć. Po zauważeniu niepokojących (wymienionych wyżej sygnałów), koniecznie należy udać się do lekarza prowadzącego ciążę albo od razu do pulmonologa i tam poszukać pomocy.
Zawsze wtedy, gdy pojawiają się zaburzenia snu lub bezsenność, trzeba zatroszczyć się o właściwą higienę snu. Równie znaczący jest w tym wypadku styl życia, ze szczególnym uwzględnieniem diety. Jakie zmiany należy wprowadzić?
Sypialnia nie powinna być przegrzana (optymalna temperatura to 19 stopni Celsjusza). Wilgotność w pomieszczeniu powinna wynosić około 40-60%. Równie ważne jest to, żeby już na dwie godziny przed snem unikać światła niebieskiego, które jest emitowane przez ekrany naszych telewizorów, laptopów czy telefonów. Wieczorem znacznie lepiej postawić na relaksacyjną muzykę, czytanie książki czy ulubionej gazety.
Codzienny rytuał, czyli kolejność i godzina wykonywanych przed snem działań, również są istotne. Tak proste czynności, jak jedzenie i udawanie się pod prysznic o tej samej porze, także mogą do pewnego stopnia wpłynąć na jakość oraz na długość snu.
Jeśli problemy ze snem mają podłoże psychologiczne, należy poszukać fachowego psychologicznego (terapeutycznego) wsparcia. Dostępne są obecnie różnorodne formy pomocy psychologicznej. Możemy skorzystać np. z terapii poznawczo-behawioralnej. Można także zacząć zgłębiać różnego rodzaju techniki relaksacyjne, które pomogą nam się odprężyć i polepszą jakość snu oraz samopoczucie w ciągu dnia. W przypadku niespokojnego zespołu nóg (to jedna z przyczyn zaburzeń snu i najczęściej występujące zaburzenie ruchowe. Charakteryzuje się występowaniem w spoczynku w nocy i wieczorem nieprzyjemnych doznań czuciowych, zwłaszcza w okolicy kończyn dolnych. To one wywołują potrzebę poruszania kończynami) ulgę przyniesie właściwie dobrana suplementacja (przede wszystkim kwasu foliowego oraz żelaza). Wielu lekarzy rekomenduje także umiarkowaną aktywność fizyczną. Bardzo dobrze w tym wypadku się sprawdzają przede wszystkim spacery, basen albo ćwiczenia rozciągające. Optymalna na nie pora to przede wszystkim późne popołudnie.
Warto ograniczyć kawę i inne napoje, które wykazują działanie pobudzające, czy też psychostymulujące. W przypadku DHA (to kwas dokozaheksaenowy, który należy do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. To substancja, która może być w naturalny sposób syntetyzowana w ludzkim organizmie, jednak jest ona bardzo słabo wydajna. Występuje m.in. w tłustych rybach, owocach morza), minimalna rekomendowana dawka to 200 mg na dobę.
Tak naprawdę w każdym z przypadków rodzaj postępowania musi stanowić odpowiedź na konkretne przyczyny bezsenności. Żeby do nich dotrzeć, w pierwszej kolejności należy się udać na wizytę do lekarza prowadzącego ciążę. To on, na podstawie wywiadu i zleconych badań, będzie w stanie udzielić efektywnego wsparcia.
Warto jeszcze dodać, że w przypadku kobiet w ciąży farmakoterapia to raczej ostateczność. O tym, kiedy i czy w ogóle będzie ona wskazana, powinien zadecydować lekarz.
Jak spać w ciąży? Na pewno należy zadbać o wygodę. Przyszłej mamie poza dobrze dobranym materacem, może przydać się także specjalna poduszka (zazwyczaj w kształcie rogala albo banana). Dzięki niej łatwiej ułożyć się w pozycji pośredniej (pół-leżenie na boku lub na wznak), która wielu ciężarnym przynosi ulgę i poczucie komfortu.
Bardzo dużo zależy od tego, jak kobieta będąca w ciąży i jej najbliższe otoczenie będą ją (i ona sama siebie) traktować. Co może pomóc? Przede wszystkim redukcja stresu i zwolnienie tempa, w którym żyło się wcześniej (przed zajściem w ciążę). Poprawa jakości snu nie przyjdzie od razu. Z czego to wynika?
Przede wszystkim z tego, że na jego jakość wpływa wiele różnych czynników (medycznych, psychologicznych, społecznych, a nawet i genetycznych). Trudno więc oczekiwać, że zmiana jednej zmiennej przełoży się od razu na efektywne rozwiązanie wszystkich problemów ze snem. Bardziej się trzeba nastawić na to, że to będzie pewien proces, taki, który będzie wymagał dużo zaangażowania, wysiłku oraz cierpliwości.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Większość z nas co najmniej raz w życiu doświadczyła lub doświadczy nagłego, przejmującego bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, niejednokrotnie promieniującego do nóg i utrudniającego nam codzienne funkcjonowanie. Brzmi znajomo? Nie każdy wie, że tak właśnie objawia się rwa kulszowa. Czym właściwie jest i skąd się bierze rwa kulszowa? Jak sobie z nią poradzić i czy da się skutecznie, raz na zawsze wyleczyć tą dolegliwość? Jak chronić nasz kręgosłup? Na te i inne pytania dotyczące rwy kulszowej znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Alkohol często towarzyszy dobrej zabawie. Mało kto pamięta jednak, że picie napojów alkoholowych jest dla organizmu ogromnym wyzwaniem, które następnego dnia może skończyć się tzw. kacem alkoholowym.
Ustalanie, czy też raczej obliczanie dni płodnych sprawia, że kobieta może w sposób świadomy planować swoje macierzyństwo. Jak można obliczyć dzień owulacji oraz dni płodne? Istnieje kilka metod, np. kalkulator dni płodnych, test owulacyjny albo codzienne mierzenie temperatury ciała. Tym, co je od siebie odróżnia, jest przede wszystkim dokładność uzyskiwanych informacji.