Niewydolność serca – przyczyny, objawy, profilaktyka

Niewydolność serca – przyczyny

Przyczyny niewydolności serca są różnorodne, jednak jednymi z głównych przyczyn rozwoju niewydolności serca są: choroba wieńcowa, której skrajnym przypadkiem jest zawał mięśnia sercowego, oraz nadciśnienie tętnicze, które prowadzi do przerostu mięśnia serca i upośledzenia jego funkcji i jednocześnie jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju choroby wieńcowej. Innymi przyczynami niewydolności serca są: wady zastawek serca (nabyte i wrodzone), zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatie i inne, rzadsze choroby mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, np. migotanie przedsionków.

W trakcie rozwoju niewydolności serca dochodzi do gromadzenia płynów w organizmie, powiększenia jam serca, zaburzenia tolerancji wysiłku fizycznego, obrzęków kończyn dolnych, zaburzeń rytmu, a w końcu do niewydolności wielonarządowej.

Objawy niewydolności serca

Objawy niewydolności serca zależą od stopnia zaawansowania choroby i jej przyczyny. Zasadniczym objawem jest duszność wysiłkowa lub spoczynkowa, nasilająca się w czasie wysiłku.

Wśród innych objawów należy wymienić:

• konieczność oddychania w pozycji siedzącej lub stojącej,
• napadowa duszność nocna,
• kaszel nocny w pozycji leżącej,
• przepełnienie żył szyjnych,
• powiększenie serca stwierdzane w czasie wykonywania zdjęcia rentgenowskiego lub echokardiografii,
• obrzęki obwodowe, np. wokół kostek lub całych podudzi, a u chorych leżących także w okolicy lędźwiowo-krzyżowej i na plecach,
• powiększenie wątroby,
• przesięki do jamy opłucnej, jamy brzusznej i worka osierdziowego,
• przyspieszenie częstości akcji serca powyżej 90 uderzeń na minutę.

Ogólnie jest przyjęty podział niewydolności serca na 4 stopnie według NYHA – New York Heart Association:

• stopień I – zwykłe codzienne czynności nie powodują objawów niewydolności serca;
• stopień II – mały wysiłek fizyczny nie powoduje dolegliwości, przeciętny wysiłek powoduje zmęczenie i duszność;
• stopień III – dolegliwości pojawiają się nawet przy umiarkowanym wysiłku, ale nie występują w spoczynku;
• stopień IV – dolegliwości występują przy każdym wysiłku i w spoczynku.

Aby zapobiec rozwojowi niewydolności serca, należy rozpoznawać i leczyć choroby prowadzące do niej oraz im zapobiegać. Najważniejsze to prawidłowe postępowanie w przypadku podejrzenia i rozpoznania choroby wieńcowej oraz ścisła kontrola i odpowiednie leczenie nadciśnienia tętniczego. Należy też pamiętać o wczesnym rozpoznawaniu wad serca i możliwie wczesnym podejmowaniu decyzji, co do leczenia operacyjnego.

Jak wygląda leczenie niewydolności serca?

Leczenie choroby zależy ściśle od jej przyczyny i powinno zostać ustalone po przeprowadzeniu dokładnych badań diagnostycznych, jak badania krwi, echokardiografia serca, pomiary ciśnienia tętniczego, rentgen klatki piersiowej, badanie Holter-EKG. Często konieczna jest również koronarografia, celem diagnostyki lub wykluczenia choroby wieńcowej jako przyczyny niewydolności serca. W ciężkich przypadkach niewydolności serca z silną dusznością i obrzękiem płuc konieczne jest szybkie leczenie szpitalne. Ostatecznym rozwiązaniem stosowanym w leczeniu skrajnie ciężkich postaci jest przeszczepienie serca.

Rokowanie w niewydolności serca zależy od wielu czynników. Najważniejsze z nich to: przyczyna, stopień niewydolności serca, rozmiary jam serca i frakcja wyrzutowa, zaburzenia rytmu serca, stan wegetatywnego układu nerwowego oraz leczenie. Nowoczesne metody leczenia wyraźnie poprawiły komfort życia chorych i przyczyniły się do wydłużenia ich życia, ale rokowanie w niewydolności serca pozostaje nadal poważnym.