Choroby układu krążenia – jak rozpoznać ich pierwsze symptomy?

Powrót

Do chorób układu krążenia zalicza się wszystkie schorzenia związane z uszkodzeniem serca i naczyń krwionośnych – naczyń włosowatych, żył oraz tętnic. Tego typu choroby są główną przyczyną zgonów na świecie, w tym także w Polsce. Szacuje się, że rocznie w naszym kraju z powodu problemów z układem sercowo-naczyniowym umiera około 200 tys. osób. Kluczem do zmniejszenia ryzyka, które niosą za sobą miażdżyca, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca czy choroby naczyń mózgowych, jest wczesna diagnostyka.

Z tego artykułu dowiesz się:

Czym są choroby układu krążenia?

Choroby układu krążenia nazywane inaczej sercowo-naczyniowymi (CVD, od angielskiego cardiovascular diseases) to grupa schorzeń powodujących uszkodzenie narządów i tkanek tworzących układ krwionośny. Dotyczą one zarówno naczyń krwionośnych jak i mięśnia sercowego. Mogą wynikać z zaburzeń ich funkcjonowania jak i określonych wad w budowie tych narządów. Wraz z chorobami układu oddechowego, cukrzycą, otyłością, nowotworami i depresją zaliczane są do chorób cywilizacyjnych – spowodowanych rozwojem cywilizacji. Stanowią główną przyczynę zgonów na świecie, wyprzedzając nawet nowotwory. Według szacunkowych danych tylko w 2019 roku zmarło na nie 17,9 milionów ludzi.

Objawy chorób sercowo-naczyniowych

Wiele z chorób układu krążenia w początkowym etapie nie wykazuje żadnych widocznych objawów. Taki bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg może trwać nawet wiele lat. Z tego powodu czasem jedynym sposobem na wykrycie takich chorób jak np. niewydolność krążenia jest regularne wykonywanie badań kontrolnych. Dzięki temu możliwe jest nie tylko jak najszybsze rozpoczęcie leczenia i poprawa zdrowia pacjenta, ale przede wszystkim zminimalizowanie ryzyka poważnych powikłań.

Co jeszcze oprócz nieprawidłowych wyników badań może nas skłonić do wizyty u specjalisty? Warto mieć świadomość, jakie są początkowe objawy większości chorób układu sercowo-naczyniowego. Wymienia się wśród nich:

  • zawroty i bóle głowy,
  • omdlenia,
  • uczucie kołatania serca,
  • duszności,
  • przyspieszone męczenie się,
  • bóle w klatce piersiowej.

Symptomy te uznaje się za niespecyficzne – mogą wskazywać również na inne problemy zdrowotne. Dokładny obraz kliniczny dla poszczególnych chorób układu krążenia zależny jest od jednostki chorobowej, a także stopnia zaawansowania zmian. Jeżeli jednak pacjent męczy się nawet po przejściu niewielkiego odcinka albo regularnie odczuwa artymię, powinien skonsultować się z lekarzem.

W przypadku chorób sercowo-naczyniowych o przewlekłym przebiegu, takich jak przewlekła niewydolność serca czy nadciśnienie tętnicze mogą pojawić się również takie objawy jak:

  • obrzęki kończyn dolnych,
  • uporczywy kaszel,
  • niewydolność nerek,
  • wielomocz, zwłaszcza w nocy,
  • żylaki kończyn dolnych.

Najczęstsze choroby układu krążenia

Do najczęściej występujących chorób układu krążenia zaliczane są:

  1. Dyslipidemie – zalicza się do nich wszelkiego rodzaju zaburzenia dotyczące stężenia lipidów we krwi.
  2. Miażdżyca – odkładanie się złogów lipidowych w ścianach naczyń krwionośnych, w tym zwłaszcza w ścianach tętnic, co prowadzi do zmniejszenia ich światła i w efekcie niewydolności krążenia.
  3. Nadciśnienie tętnicze – stan, w którym ciśnienie tętnicze krwi jest wyższe niż przyjęta górna granica (powyżej wartości 139/89 mmHg). Wczesnymi objawami nadciśnienia mogą być bóle i zawroty głowy, omdlenia i uczucie kołatania serca.
  4. Żylaki – nadmierne poszerzenie i nieprawidłowe skręcanie się żył, w wyniku czego dochodzi do zaburzenia przepływu krwi.
  5. Niewydolność serca – stan, w którym serce nie jest w stanie zapewnić naszemu organizmowi niezbędnych ilości tlenu i składników odżywczych. Zmniejszona ilość krwi pompowana do głównych naczyń przekłada się na zmniejszoną tolerancję wysiłku fizycznego i skłonność do duszności u pacjenta.
  6. Choroba niedokrwienna serca – inaczej określana mianem choroby wieńcowej, wynika ze zmniejszonego dopływu tlenu do tętnic wieńcowych. Objawia się silnym bólem w klatce piersiowej i uczuciem ucisku w klatce piersiowej, które nasilają się w sytuacjach stresowych oraz przy wysiłku fizycznym.
  7. Zawał serca – stan, w którym na skutek niedotlenienia dochodzi do martwicy części mięśnia sercowego. Najczęstszą przyczyną zawału serca jest miażdżyca, w przebiegu której dochodzi do zamknięcia tętnicy wieńcowej przez blaszkę miażdżycową.
  8. Udar mózgu – stan, w którym w wyniku zahamowania dopływu krwi do naczyń mózgowych dochodzi do obumarcia części mózgu.
  9. Zaburzenia rytmu serca:
    • tachykardia, czyli przyspieszenie rytmu,
    • bradykardia, czyli zwolnienie,
    • częstoskurcze napadowe,
    • spowolniona akcja serca.
  10. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – choroba, w przebiegu której obserwuje się skłonność do występowania zakrzepicy żył głębokich oraz zatorowości płucnej.

Oprócz tego do tej grupy zaliczane są również:

  • wady zastawek,
  • niewydolność żył,
  • przewlekłe niedokrwienie kończyn,
  • obrzęk limfatyczny,
  • nerwica serca,
  • choroby tętnic obwodowych,
  • choroba reumatyczna serca.

Lista jest naprawdę długa. W wielu przypadkach poszczególne schorzenia występują jednocześnie, co utrudnia skuteczną diagnozę. W przypadku chorób układu krążenia kluczowe jest więc kompleksowe podejście do diagnostyki i leczenia.

Większość z wymienionych schorzeń wymaga bycia pod stałą kontrolą specjalisty (kardiologa, angiologa, chirurga naczyniowego albo kardiochirurga), przyjmowania leków, a także dbania o odpowiednio zbilansowaną dietę i unikania stresu. Nieleczone choroby układu krążenia mogą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca, pęknięcia tętniaków lub amputacji kończyn.

Czynniki ryzyka chorób układu krążenia

Co wpływa na występowanie i przebieg chorób układu sercowo-naczyniowego? Wiele różnych czynników, wśród których bardzo duże znaczenie mają:

  • wiek – mężczyźni po 45. roku życia i kobiety po 55. roku życia,
  • płeć – mężczyźni chorują częściej niż kobiety,
  • nieprawidłowa dieta oparta na wysokoprzetworzonych produktach o dużej zawartości szkodliwych tłuszczy,
  • niewielka aktywność fizyczna,
  • stres,
  • depresja,
  • palenie papierosów,
  • nadwaga i otyłość,
  • stan przedcukrzycowy lub cukrzyca,
  • zwiększony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi.

Warto również pamiętać, że niektórzy mają predyspozycje genetyczne. Jeżeli w rodzinie zdiagnozowano chorobę niedokrwienną serca albo inne choroby tętnic związane z miażdżycą, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia tych schorzeń u pacjenta.

Główne czynniki ryzyka chorób układu krążenia:

  • nieprawidłowa dieta,
  • zbyt mała aktywność fizyczna,
  • używki,
  • nadmierny stres,
  • zaburzenia gospodarki lipidowej,
  • predyspozycje rodzinne

Profilaktyka w chorobach układu krążenia

Co można zrobić, żeby zapobiec rozwojowi chorób układu krążenia? Zadbać o profilaktykę, czyli:

  • zdrową, dobrze zbilansowaną dietę,
  • regularną aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności,
  • utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
  • rezygnację z używek, takich jak alkohol i palenie tytoniu,
  • regularne wykonywanie badań profilaktycznych, takich jak morfologia krwi obwodowej, lipidogram, stężenie kreatyniny czy EKG serca,
  • unikanie długotrwałego stresu,
  • regularnie sprawdzać ciśnienie tętnicze, zwłaszcza jeżeli w naszej rodzinie zdarzały się przypadki nadciśnienia tętniczego.

Bibliografia:

  • Interna Szczeklika 2022., red.prow. Piotr Gajewski, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2022
  • Kubica A., Grześk G., Grąbaczewska Z., Choroby układu sercowo-naczyniowego — wyzwanie dla promocji zdrowia, Cardiovascular Forum 2006, 11, 2, 44–47
  • Tomasik T., Prewencja chorób układu krążenia w podstawowej opiece zdrowotnej, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2014; 12 (4): 338–351

Dodano: 10/02/2022
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Profilaktyka
15/02/2021
Profilaktyka, Choroby
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Profilaktyka, Choroby
Krwotok z nosa – co może oznaczać jego częste występowanie

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


27/06/2022
Profilaktyka
Pierwsza pomoc w przypadku zasłabnięcia lub omdlenia – czy wiesz jak należy postąpić w takiej sytuacji?

Zasłabnięcie to zaburzenie funkcji życiowych – krótkotrwałe osłabienie organizmu, które samo w sobie zazwyczaj nie jest groźne, ale może być efektem poważnych problemów zdrowotnych. Jakie są przyczyny zasłabnięć? Czym różni się zasłabnięcie od omdlenia? Jak postępować w obu przypadkach?


Zapoznaj się z nasza ofertą
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla kobiet
Dbaj nie tylko o innych - czas na Ciebie.

od 79 zł
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla mężczyzn
Sprawdź czy wszystko gra i żyj jak chcesz!

od 79 zł
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla seniorów
Regularne badania profilaktyczne pozwalają monitorować stan naszego zdrowia, a w razie potrzeby szybko reagować na zagrożenia.

od 70 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się