Żylaki – rodzaje, typy, przyczyny powstawania; jak leczyć żylaki?

Spis treści:

1. Czym są żylaki kończyn dolnych?
2. Rodzaje żylaków na nogach
3. Typy żylaków na nogach
4. Objawy żylaków
5. Przyczyny powstawania żylaków
6. Co zwiększa ryzyko rozwoju żylaków?
7. Żylaki na nogach — kiedy udać się do lekarza?
8. Diagnoza żylaków na nogach
9. Leczenie żylaków
10. Profilaktyka żylaków
11. Nieleczone żylaki — czym to grozi?

Czym są żylaki kończyn dolnych?

Żylaki to dosłownie rozszerzone, wydłużone i wyraźnie widoczne pod skórą żyły o krętym przebiegu. Żylaki kończyn dolnych, bo z tymi mamy do czynienia najczęściej, to problem obejmujący przeważnie żyły powierzchniowe lub głębokie (niewidoczne na powierzchni nóg). Mówi się, że żylaki są elementem niewydolności żylnej, czyli choroby rozwijającej się na skutek nadciśnienia żylnego.

Nadciśnienie z kolei powstaje z powodu uszkodzenia zastawek żylnych, niedrożności lub ucisku na żyły. Przeciążenie sprawia, że dochodzi do cofania się krwi do naczyń powierzchniowych, które nie są przystosowane do jej transportu w dużej ilości. Żyły te ulegają rozciągnięciu – mówiąc wprost, pojawiają się żylaki.

Rodzaje żylaków na nogach

Wyróżnia się następujące rodzaje żylaków:

• żylaki pierwotne,
• żylaki wtórne.

Żylaki pierwotne stanowią około 95% diagnozowanych żylaków. Są efektem wrodzonego braku zastawek albo zaburzenia syntezy kolagenu i elastyny w ścianach żylnych. Żylaki wtórne, występujące u około 5% wszystkich osób cierpiących na tę dolegliwość, powstają w wyniku niewydolności żył głębokich, przebytej zakrzepicy, urazów albo stanów zapalnych.

Żylaki na nogach – typy

Pajączki naczyniowe

Pajączki naczyniowe, znane również jako teleangiektazje, to drobne, poskręcane naczynia krwionośne widoczne pod skórą. Tego typu cienkie, rozgałęzione linie mogą występować na różnych częściach ciała, najczęściej na twarzy, nogach i ramionach. Przyczyną ich powstawania może być osłabienie ścianek naczyń krwionośnych lub zastoje krwi. Pajączki naczyniowe zwykle są bezbolesne, ale mogą być odbierane jako estetyczny dyskomfort.

Żylaki siatkowate

Żylaki siatkowate to siatka krętych żyłek znajdujących się pod skórą, najczęściej w dole podkolanowym lub na bocznej powierzchni łydki lub uda. Nie są bolesne i rzadko powodują obrzęk.

Żylaki głównych pni żylnych

Żylaki rozwijają się wtedy, gdy zastawki w żyłach odstrzałkowej i odpiszczelowej nie funkcjonują poprawnie, co prowadzi do zaburzenia przepływu krwi w górę. Widoczność żylaków zależy od grubości warstwy podskórnej i stopnia rozwinięcia tkanki tłuszczowej. Można je rozpoznać, gdy występują pierwotne rozgałęzienia bocznych żył, zazwyczaj współwystępujące z żylakami pni bocznych.

Objawy żylaków

Żylaki to schorzenie, które charakteryzuje się poszerzeniem i wydłużeniem żył, najczęściej w obrębie kończyn dolnych. Objawy żylaków mogą być różnorodne i obejmować:

• widoczne pod skórą, sinawe, poskręcane żyły,
• uczucie ciężkości nóg,
• zmęczenia nóg,
• dolegliwości bólowe,
• mrowienie lub pieczenie w okolicach żylaków,
• obrzęki kostek i nóg, szczególnie w wyniku długotrwałego stania lub siedzenia,
• swędzenie skóry w okolicach żylaków,
• zmiany troficzne skóry (przebarwienia, zmiany wypryskowe) i owrzodzenia skóry w zaawansowanych przypadkach.

Przyczyny powstawania żylaków

Podstawową przyczyną powstawania żylaków są predyspozycje genetyczne. Jeżeli żylaki ma przynajmniej jedno z rodziców, prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia u dzieci wynosi około 25% w przypadku mężczyzn i 60% w przypadku kobiet. Gdy żylaki pojawiły się u obojga z rodziców, ryzyko u dzieci wzrasta do około 90%.

Co zwiększa ryzyko rozwoju żylaków?

Co więcej, poza predyspozycjami genetycznymi, istotne są inne czynniki takie jak:

• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej warunkowane wykonywaną pracą,
• palenie papierosów,
• regularne spożywanie alkoholu,
• niski poziom aktywności fizycznej,
• nadwaga albo otyłość,
• noszenie ubrań obcisłych w okolicy pasa lub butów na wysokim obcasie,
• noszenie pończoch,
• przebyta zakrzepica naczyń żylnych,
• częste zaparcia,
• uwarunkowania genetyczne,
• wiek.

Antykoncepcja a żylaki

Przyjmowanie doustnych lub przezskórnych nie zwiększa ryzyka powstania żylaków, ale u kobiet które mają żylaki z innych przyczyn – zwiększa ryzyko ich zapalenia zakrzepowego. Dlatego, w zależności od nasilenia niewydolności żył, żylaki mogą stanowić przeciwwskazanie do antykoncepcji hormonalnej.

Żylaki nóg — kiedy udać się do lekarza?

Jakie objawy związane z żylakami powinny być powodem do niepokoju? Jeżeli pacjent zauważa u siebie widocznie poszerzone żyły powierzchniowe, a dodatkowo ma problem z uczuciem ciężkości w nogach, obrzękami, bólem o charakterze tępym lub piekącym pojawiającym się po długim staniu, odczuwa swędzenie albo mrowienie w kończynach i często ma kurcze mięśni, powinien się zwrócić do specjalisty. Kto odpowiada za leczenie żylaków? Nauka o chorobach żył to flebologia, ale nie ma takiej specjalizacji lekarskiej jak „flebolog”; leczeniem żylaków zajmują się różni specjaliści: chirurg naczyniowy, angiolog, chirurg ogólny czy internista.

Diagnoza żylaków kończyn dolnych

Żylaki można zdiagnozować w specjalistycznych badaniach: USG tak zwanym dopplerowskim – nieinwazyjnym badaniu pokazującym przepływ krwi; flebografii, czyli inwazyjnym badaniu umożliwiającym m.in. określenie drożności żył i morfologii zastawek żylnych oraz warikografii rodzaju flebografii z zastosowaniem środka kontrastującego. Prawie zawsze do pełnej diagnostyki w zupełności wystarcza badanie USG żył.

Leczenie żylaków

Na czym polega leczenie żylaków? Zazwyczaj stosuje się kilka metod jednocześnie, bo schorzenie dość trudno się leczy, a w dodatku ma ono charakter nawracający. Przede wszystkim, o ile to możliwe, skupia się na leczeniu przyczynowym, czyli eliminacji wymienionych powyżej tych przyczyn powstawania żylaków, na które mamy wpływ. Zaleca się zatem przede wszystkim redukcję masy ciała i aktywny tryb życia. W zależności od nasilenia żylaków, stosuje się ponadto farmakoterapię, kompresoterapię oraz leczenie zabiegowe. Dobór optymalnej metody leczenia zależy od lokalizacji żylaków i stopnia zaawansowania niewydolności żył.

Kompresoterapia

W tej metodzie leczenia zaleca się noszenie wyrobów takich jak rajstopy przeciwżylakowe czy pończochy uciskowe o różnym stopniu ucisku dobranym do poziomu zaawansowania schorzenia. Najlepsze efekty uzyskuje się stosując wyroby o odpowiednim stopniu kompresji (ustalonym przez lekarza) oraz rozmiarze (dobieranym na podstawie pomiarów obwodów kończyny na kilku poziomach).

Skleroterapia

Skleroterapia to skuteczna i nieinwazyjna procedura medyczna stosowana w leczeniu żylaków i pajączków naczyniowych. Podczas tej terapii, do poszerzonych naczyń krwionośnych wprowadza się specjalny roztwór zwany sklerozantem. Powoduje on kontrolowane uszkodzenie ściany naczynia, co prowadzi do jego zamknięcia i stopniowego zanikania. Procedura jest stosunkowo bezbolesna i wykonywana ambulatoryjnie, a pacjenci mogą wrócić do swoich codziennych aktywności w krótkim czasie. Metoda daje zazwyczaj trwały efekt miejscowy, ale jest obarczona ryzykiem powikłań – przede wszystkim w postaci zapalenia żył, oraz warto pamiętać, że nie zapobiega powstawaniu nowych żylaków w okolicach żył poddanych obliteracji.

Leczenie operacyjne

Leczenie chirurgiczne żylaków polega na zastosowaniu różnych procedur operacyjnych w celu usunięcia poszerzonych żył. Dosyć popularna jest metoda flebektomii, czyli usuwanie żylaków poprzez nacięcia skóry i usunięcie zmienionych naczyń za pomocą specjalnych haczyków. W bardziej skomplikowanych przypadkach stosuje się chirurgiczne usunięcie większych żył, takie jak zabieg strippingu, podczas którego usuwa się główne pnie żylaków. Leczenie chirurgiczne żylaków może przynieść długotrwałe korzyści i poprawić jakość życia pacjentów, szczególnie gdy towarzyszą im nasilające się objawy i powikłania.

Leczenie farmakologiczne

Czy stosuje się jakiekolwiek leki na żylaki? Tak, u niektórych pacjentów na złagodzenie dolegliwości pomagają bioflawonoidy takie, jak:

• hesperydyna,
• rutyna,
• diosmina.

Laserowe usuwanie żylaków

Laserowe usuwanie żylaków, znane również jako laserowa ablacja naczyń, to nowoczesna i skuteczna metoda leczenia poszerzonych żył. Podczas tego nieinwazyjnego zabiegu, skierowany promień laserowy jest kierowany do dotkniętych naczyń krwionośnych, powodując ich zamknięcie i zniknięcie. To efektywne rozwiązanie dla osób cierpiących na pajączki naczyniowe lub mniejsze żylaki poprawiające estetykę skóry i znacznie redukujące dyskomfort związany z tymi zmianami. Laserowe usuwanie żylaków jest często wybierane ze względu na swoją precyzyjność, minimalną inwazyjność i krótki czas rekonwalescencji. Metody laserowe mają zastosowanie przede wszystkim w leczeniu pajączków naczyniowych i drobnych żylaków powierzchownych w celach estetycznych.

Profilaktyka żylaków

Wiele osób zastanawia się, jak zapobiegać żylakom. Warto pamiętać o kilku skutecznych sposobach, które można wdrożyć:

• Regularna aktywność fizyczna — spacery, pływanie czy jazda na rowerze, wspomagają krążenie krwi w nogach, co może pomóc w zapobieganiu żylakom;
• Zdrowa dieta — spożywanie bogatych w błonnik i niskotłuszczowych produktów pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, co redukuje obciążenie na naczynia krwionośne;
• Unikanie długiego siedzenia lub stania — długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji utrudnia krążenie krwi, dlatego warto zmieniać pozycję i robić krótkie przerwy podczas pracy lub podróży;
• Unikanie nadmiernego noszenia obcisłej odzieży — skarpetki, spodnie lub pasy, które zbytnio uciskają nogi, mogą ograniczać krążenie krwi.

Nieleczone żylaki — powikłania

Nieleczenie żylaków na nogach może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Wśród nich najczęstszymi są:

• Zakrzepica żył głębokich — takie skrzepy mogą być niebezpieczne, ponieważ mogą się oderwać i przenieść do płuc, powodując zatorowość płucną, co stanowi potencjalne zagrożenie dla życia;
• Owrzodzenia skóry — w skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia skóry wokół nienormalnych naczyń, co prowadzi do powstawania bolesnych owrzodzeń wymagających długiego leczenia;
• Krwawienia — nieleczone żylaki mogą pękać i powodować krwawienia, które mogą być trudne do zatrzymania;
• Przewlekły ból i obrzęk — nieleczone żylaki mogą powodować przewlekły ból i dyskomfort w nogach, a także prowadzić do obrzęków, które utrudniają normalne funkcjonowanie.

Żylaki są powszechnym problemem, ale istnieją skuteczne metody leczenia, które mogą poprawić nie tylko wygląd nóg, ale i zdrowie. Warto zwrócić się do lekarza w przypadku wystąpienia objawów, aby podjąć odpowiednie kroki w celu uniknięcia powikłań i zwiększenia komfortu życia.