Homocysteina – czym jest i jak wpływa na nasze zdrowie i czym grozi jej nadmiar

Powrót

Homocysteina to związek chemiczny powstający w organizmie człowieka w efekcie przemian metioniny. Wpływa m.in. na szybszą regenerację tkanek, ale jej nadmiar może nasilać procesy miażdżycowe. Co warto o niej wiedzieć? W jakich sytuacjach wykonuje się badanie poziomu tego aminokwasu? Jakie są przyczyny zwiększonego stężenia homocysteiny i jak go obniżyć?

Z tego artykułu dowiesz się:

Czym jest homocysteina?

Homocysteina to aminokwas siarkowy stanowiący produkt pośredni rozpadu białek. Powstaje w każdej komórce w wyniku fizjologicznych przemian aminokwasu metioniny – pochodzącej z białka zwierzęcego spożywanego wraz z pokarmami. Im więcej białka spożywamy, tym więcej w organizmie metioniny, którą trzeba przekształcić.

Homocysteina niezbędna do właściwego funkcjonowania organizmu, ale jej nadmiar może być szkodliwy. Za regulowanie poziomu homocysteiny we krwi odpowiada wątroba oraz witaminy z grupy B, w tym przede wszystkim kwas foliowy. Jej nadmiar powinien być usuwany przez nerki, ale nie zawsze się tak dzieje. W praktyce stężenie tego aminokwasu zależy od wielu czynników, głównie od płci, wieku, diety, aktywności fizycznej, a także stanu wątroby. We krwi człowieka homocysteina występuje w trzech formach: 

  • utlenowanej, 
  • zredukowanej,
  • związanej z białkami.

Hiperhomocysteinemia – co to takiego?

Jakie jest prawidłowe stężenie homocysteiny we krwi? Za normę w osoczu uznaje się wartości od 5 do 15 µmol/l. Zazwyczaj wyższe stężenia występują u mężczyzn oraz osób w starszym wieku, a niższe u kobiet i osób młodych. Gdy stężenie homocysteiny jest wyższe niż 15µmol/l, mówimy o schorzeniu jakim jest hiperhomocysteinemia. W zależności od oznaczonego poziomu homocysteiny wyróżnia się następujące odmiany choroby:

  • między 15 a 30 µmol/l, mamy do czynienia z łagodną hiperhomocysteinemią,
  • między 31 a 100 µmol/l – mówimy o umiarkowanej postaci choroby,
  • powyżej 100 µmol/l – o ciężkiej odmianie.
Prawidłowe stężenie homocysteiny we krwi wynosi 5-5 µmol/l.Stężenie homocysteiny wyższe niż 15µmol/l, świadczy o schorzeniu jakim jest hiperhomocysteinemia.

Co ważne, każdy wzrost poziomu homocysteiny ponad wartości prawidłowe wymaga leczenia. Dlaczego? Ponieważ zwiększone stężenie tego aminokwasu prowadzi do szeregu niekorzystnych zmian w naszym organizmie. Przede wszystkim wysokie stężenie homocysteiny:

  • negatywnie oddziałuje na śródbłonek naczyń, prowadząc do jego uszkodzeń,
  • nasila aktywację procesów zakrzepowych,
  • zwiększa poziom stresu oksydacyjnego,
  • wpływa na modyfikacje białek organizmu,
  • ogranicza syntezę kolagenu, elastyny i proteoglikanów, co usztywnia i deformuje naczynia krwionośne.

U osób, u których stwierdzono podwyższony poziom homocysteiny obserwuje się przyspieszony rozwój miażdżycy naczyń krwionośnych. W efekcie u chorego mogą wystąpić takie powikłania jak:

  • zawał mięśnia sercowego,
  • choroba wieńcowa,
  • udar mózgu,
  • przewlekłe i ostre niedokrwienia kończyn w wyniku zakrzepicy, 
  • przewlekła niedostateczność krążenia mózgowego.

Hiperhomocysteinemia uznawana jest również za czynnik ryzyka rozwoju nowotworów i chorób układu nerwowego, zwłaszcza choroby Alzheimera.

Jakie są przyczyny podwyższonego poziomu homocysteiny we krwi?

Co sprawia, że obserwujemy nadmiar homocysteiny w organizmie człowieka? Zbyt wysokie stężenie homocysteiny we krwi obserwujemy, gdy jeden z dwóch szlaków metabolicznych z jej udziałem ulega zaburzeniu (remetylacja metioniny lub konwersja homocysteiny do cysteiny). Przyczyny dzieli się na dwie podstawowe grupy – pierwotne i wtórne.

Do pierwotnych czynników rozwoju hiperhomocysteinemii zalicza się:

  • mutacje genetyczne w genie kodującym β-syntazę cystationinową – ta mutacja powoduje homocystynurię, czyli chorobę polegającą na nieprawidłowym metabolizmie metioniny, z której powstaje homocysteina
  • mutację genetyczną w genie MTHFR – ta mutacja powoduje zaburzenie remetylacji homocysteiny, czyli przekształcenia jej ponownie do metioiny, co ułatwia jej usunięcie z organizmu,
  • niedobór syntazy metioninowej – enzymu odpowiadającego za prawidłowe przyswajanie witaminy B12,
  • wrodzone zaburzenia metabolizmu witaminy B12.

Z kolei czynniki wtórne przyczyniające się do podwyższenia poziomu homocysteiny we krwi to:

Negatywny wpływ na poziom homocysteiny wykazują także niektóre leki, w tym przede wszystkim leki przeciwpadaczkowe (takie jak fenytoina), podtlenek azotu, środki antykoncepcyjne z estrogenem, metotreksat czy cholestyramina.

Kiedy bada się poziom homocysteiny?

W związku z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, jakie niesie za sobą podwyższony poziom homocysteiny w naszym organizmie, lekarz może zlecić wykonanie oznaczenia stężenia homocysteiny we krwi. Kiedy należy wykonać badanie homocysteiny? Badanie powinno zostać przeprowadzone u osób z podejrzeniem lub stwierdzonymi:

  • niewydolnością nerek,
  • niedoczynnością tarczycy,
  • niedoborami witamin z grupy B i kwasu foliowego,
  • zaburzeniami pracy wątroby,
  • chorobami układu krążenia.

Badanie poziomu homocysteiny wskazane jest także u pacjentów z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób sercowo-naczyniowych, a także tych, którzy przeszli zawał serca czy udar mózgu, zwłaszcza w młodym wieku (przed 40. rokiem życia).

Badanie homocysteiny należy wykonywać zwłaszcza u osób będących w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a także u pacjentów po incydentach sercowo-naczyniowych i z niewydolnością nerek.

Stężenie homocysteiny w osoczu oznacza się z próbki krwi żylnej pobranej na czczo. Samo badanie nie wymaga specjalnego przygotowania.

Jak obniżyć poziom homocysteiny?

W przypadku wyniku powyżej normy zaleca się suplementację kwasu foliowego, witaminy B6 oraz B12 (biorących udział w metabolizmie homocysteiny) w dużych dawkach. Jeżeli u pacjenta występuje homocystynuria (nagromadzenie homocysteiny również w moczu), czasami dodatkowo konieczne będzie przyjmowanie betainy.

U osób z pierwotną hiperhomocysteinemią za którą odpowiada mutacja genu MTHFR nawet duże dawki kwasu foliowego i witamin z grupy B mogą nie wpływać na obniżenie stężenia homocysteiny. Wskazane jest w ich przypadku przyjmowanie aktywnych form tych witamin, których dostępność jest mocno ograniczona, a koszt zdecydowanie wyższy.

U pacjentów, u których został stwierdzony nadmiar homocysteiny we krwi doskonałe efekty terapeutyczne daje zmiana nawyków żywieniowych i rezygnacja z używek.

Istotnymi czynnikami wpływającymi na poziom homocysteiny są dieta i aktywność fizyczna. Z tego względu osoby ze stwierdzoną hiperhomocysteinemią powinny zwrócić uwagę na spożywane pokarmy. Zaleca się:

  • postawić na produkty zawierające witaminy z grupy B oraz kwas foliowy,
  • spożywać produkty bogate w antyoksydanty, działające ochronnie na naczynia krwionośne,
  • dbać o odpowiednią ilość błonnika w diecie, co zapobiega powstawaniu zmian zapalnych,
  • ograniczyć ilość spożywanego mięsa w diecie,
  • zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej,
  • wyeliminować alkohol, mocną kawę, słodzone napoje i słodycze.

Bibliografia:

  • Bialik, I., and J. Chichlowska. „Homocysteina i jej rola w metabolizmie.” Roczniki Naukowe Zootechniki. Suplement 13 (2001): 7-11.
  • Naruszewicz, Marek. „Homocysteina jako czynnik ryzyka chorób cywilizacyjnych; w jakich przypadkach konieczne jest jej oznaczanie?.” Choroby Serca i Naczyń 5.3 (2008): 156-158.
  • P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 30–31.

Dodano: 08/02/2022
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Profilaktyka
15/02/2021
Profilaktyka, Choroby
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Profilaktyka, Choroby
Krwotok z nosa – co może oznaczać jego częste występowanie

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


27/06/2022
Profilaktyka
Pierwsza pomoc w przypadku zasłabnięcia lub omdlenia – czy wiesz jak należy postąpić w takiej sytuacji?

Zasłabnięcie to zaburzenie funkcji życiowych – krótkotrwałe osłabienie organizmu, które samo w sobie zazwyczaj nie jest groźne, ale może być efektem poważnych problemów zdrowotnych. Jakie są przyczyny zasłabnięć? Czym różni się zasłabnięcie od omdlenia? Jak postępować w obu przypadkach?


Zapoznaj się z nasza ofertą
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla kobiet
Dbaj nie tylko o innych - czas na Ciebie.

od 79 zł
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla mężczyzn
Sprawdź czy wszystko gra i żyj jak chcesz!

od 79 zł
Promocja! teraz taniej o 20%
badanie
Badania laboratoryjne dla seniorów
Regularne badania profilaktyczne pozwalają monitorować stan naszego zdrowia, a w razie potrzeby szybko reagować na zagrożenia.

od 70 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się