Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Udar może wystąpić w wyniku zatkania tętnicy mózgowej przez skrzep krwi (udar niedokrwienny) lub pęknięcia naczynia krwionośnego, powodując wyciek krwi do mózgu (udar krwotoczny). W obu przypadkach dochodzi do niedotlenienia i uszkodzenia komórek mózgowych, co może prowadzić do trwałej utraty funkcji, takich jak utrata mowy, niedowład kończyn lub zaburzeń poznawczych. Z tego względu tak ważna będzie umiejętność rozpoznania ich zwiastunów. Czym tak naprawdę jest udar mózgu? Z jakich powodów dochodzi do udarów? Jakie leczenie stosuje się po udarze? Odpowiadamy!
Spis treści:
Udar mózgu to nagłe zaburzenie krążenia krwi w mózgu o charakterze miejscowym. Wyróżnia się następujące rodzaje udaru mózgu:
Co to jest udar mózgu niedokrwienny lub inaczej zawał mózgu? Do niedokrwiennego udaru dochodzi wtedy, gdy ma miejsce zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do mózgu – przepływ krwi jest albo całkowicie uniemożliwiony, albo znacznie ograniczony. Mózg tym samym staje się niedotleniony. Udary tego typu diagnozuje się w większości przypadków, około 70% wszystkich udarów to udary niedokrwienne.
Udar krwotoczny, inaczej wylew krwi do mózgu, następuje w wyniku pęknięcia tętnicy mózgowej. Krew z tętnicy rozlewa się po tkance nerwowej, niszcząc ją. Udary krwotoczne rozpoznaje się u około 15% pacjentów. W zależności od tego, która tętnica pęka, dzieli się je na krwotoki śródmózgowe (pęknięcie tętniczki mózgowej) oraz krwotoki podpajęczynówkowe (rozlanie krwi do przestrzeni otaczającej mózg).
Dużo rzadziej dochodzi do udarów żylnych będących efektem zakrzepicy zatok żylnych albo żył mózgowych, a także do mikroudarów nazywanych przemijającymi niedokrwieniami mózgu. Te ostatnie dają krótkotrwałe objawy, ale mogą być zwiastunem dużego udaru.
Jeżeli o zwiastunach mowa, istnieje akronim opisujący zwiastuny udaru.
Objawy udaru są zależne od tego, jaki obszar jest niedotleniony. Zazwyczaj obserwuje się te cztery wymienione w akronimie, a czasami do nich dołączają również: osłabienie lub niedowłady kończyn dolnych, drętwienie połowy ciała, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, nagły bardzo silny ból głowy oraz zaburzenia przytomności lub jej całkowita utrata.
Czasami występują tak zwane nietypowe objawy udaru:
Podejrzewając udar mózgu, trzeba jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe. Warto zatem pamiętać, jakie są objawy ostrzegawcze — komórki mózgu obumierają już po 4 minutach od wystąpienia niedokrwienia, dlatego czas jest tu kluczowy. Część pacjentów kwalifikuje się do leczenia mogącego ograniczyć skutki udaru, ale trzeba je wdrożyć maksymalnie do 3 godzin od pojawienia się objawów.
Dlaczego u niektórych dochodzi do udaru mózgu? Przyczyny są różne. Najczęściej jest to wynik zatoru mózgowego. Skrzeplina, która powstaje w sercu w wyniku np. migotania przedsionków, wraz z krwią trafia do naczyń krwionośnych w mózgu i blokuje ich światło. Wówczas mówimy o udarze niedokrwiennym.
Udary krwotoczne są spowodowane nieleczonym lub nieprawidłowo leczonym nadciśnieniem tętniczym.
Wśród czynników ryzyka wystąpienia udaru wymienia się m.in.:
Nadciśnienie tętnicze stanowi główny modyfikowalny czynnik ryzyka udaru mózgu, ponieważ wpływa na rozwój miażdżycy. Nadciśnienie sprzyja powstawaniu zmian miażdżycowych w dużych naczyniach dostarczających krew do mózgu oraz w samych naczyniach mózgowych. To z kolei prowadzi do wystąpienia udarów spowodowanych zakrzepowymi zatorami tętniczo-tętniczymi.
Czy wiesz, że?
Szacuje się, że nadciśnienie dotyka około 30% mężczyzn w wieku średnim (45-54 lata) i aż u 50% ogólnej populacji osób starszych.
Skurczowe ciśnienie krwi wynoszące 160 mmHg i/lub rozkurczowe ciśnienie krwi wynoszące 95 mmHg czterokrotnie zwiększają względne ryzyko udaru.
Ogólnie rzecz biorąc, nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko udaru 4-5 razy.
Lekarz diagnozuje udar mózgu na podstawie obserwowanych objawów oraz wyników badań obrazowych, takich jak:
Natychmiastowe wykonanie TK pozwala na rozróżnienie udaru niedokrwiennego i krwotocznego (co ma znaczenie dla wyboru odpowiedniego leczenia). Ponadto badanie obrazowe umożliwia identyfikację ewentualnego obrzęku mózgu lub innych zmian wymagających specjalistycznego postępowania. W początkowej fazie udaru często nie jest jeszcze widoczny rozmiar uszkodzonego obszaru mózgu. Dopiero powtórna tomografia komputerowa po kilku dniach lub tygodniach pozwala na dokładniejszą ocenę (dlatego często wykonuje się powtórne badania).
Dodatkowo wykonuje się inne badania mające na celu ustalenie przyczyn udaru mózgu:
Jak leczy się udar mózgu? Leczenie dopasowuje się od rodzaju udaru. Udary niedokrwienne wymagają zastosowania leków trombolitycznych rozpuszczających skrzepliny. Najważniejsze, aby podać je jak najszybciej od wystąpienia objawów, bo może to w znaczącym stopniu zapobiec dalszemu uszkodzeniu mózgu i daje szanse na całkowity lub częściowy powrót do zdrowia.
Jeżeli u pacjenta z udarem krwotocznym zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze, wprowadza się preparaty obniżające ciśnienie. W praktyce udary krwotoczne są dużo trudniejsze do wyleczenia, ale tu także najistotniejszy jest czas, w którym otrzyma się profesjonalną pomoc. W niektórych przypadkach stosuje się zabieg embolizacji, czyli zamknięcia uszkodzonego naczynia.
Po ustabilizowaniu stanu pacjenta po udarze mózgu, konieczna jest odpowiednia opieka i pielęgnacja, dostosowane do występujących zaburzeń neurologicznych. Należy zwrócić uwagę na właściwe żywienie i zapobieganie odleżynom. Ponadto istotna jest rehabilitacja po udarze — ma ona kluczowe znaczenie w ograniczaniu niepełnosprawności. W początkowym okresie, gdy pacjent może być nieprzytomny lub ma porażone kończyny, rehabilitacja polega na odpowiednim ułożeniu ciała i zmianie pozycji w celu zapobieżenia odleżynom i przykurczom. W miarę poprawy stanu pacjenta, program rehabilitacyjny stopniowo rozszerza się o ćwiczenia fizyczne i terapię fizjoterapeutyczną, które poprawiają sprawność ruchową i ogólne samopoczucie pacjenta.
Wiele osób zastanawia się, czy można zapobiec udarowi mózgu. Oczywiście, że można zminimalizować ryzyko jego wystąpienia — należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach. Profilaktyka udaru mózgu może obejmować następujące działania:
Bibliografia:
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.
