Badania profilaktyczne powinno się wykonywać nie tylko u dorosłych, lecz także u dzieci. Na podstawie próbki krwi i moczu można stwierdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo, ma niedobory, które należy uzupełniać odpowiednią dietą lub farmakologicznie albo choroby przewlekłe wymagające leczenia. Jakie badania laboratoryjne należy przeprowadzać regularnie?
Badania laboratoryjne u dzieci – zarówno tych najmniejszych, jak i nieco starszych – wykonuje się w celu potwierdzenia lub ustalenia diagnozy, a także aby stwierdzić, czy maluch rozwija się prawidłowo. Najczęściej zleca się tak zwany profil dziecka, czyli kilka podstawowych badań krwi i moczu.
Najważniejsza w profilu dziecka będzie pełna morfologia krwi. To na jej podstawie można ocenić m.in., czyli liczba czerwonych i białych krwinek jest prawidłowa, jak wygląda stężenie hemoglobiny oraz hematokryt. Nieprawidłowe wyniki świadczą o zaburzeniach związanych z anemią, problemach z krzepnięciem krwi, o obniżeniu odporności czy stanie zapalnym w organizmie. Badaniami informującymi o ewentualnych stanach zapalnych są także OB i CRP.
OB, czyli Odczyn Biernackiego nazywany inaczej opadem określa tempo opadania czerwonych krwinek – jeżeli wynik jest lekko podwyższony, związany jest z toczącą się infekcją np. górnych dróg oddechowych, a nawet z próchnicą. Duże odchylenia od normy mogą być efektem chorób przewlekłych albo nowotworów m.in. białaczki.
CRP to białko C-reaktywne produkowane przez wątrobę w efekcie rozwijającego się stanu zapalnego w organizmie. Na jego podstawie można określić, czy ma się do czynienia z infekcją wirusową – wynik mieści się w przedziale od 20 do 40 mg/l, czy z bakteryjną – od 40 do 200 mg/l. W przypadku poważnych chorób CRP może przekroczyć nawet 200 mg/l.
W przypadku małych dzieci bardzo ważnym badaniem będzie również ocena stężenia żelaza we krwi. Zapotrzebowanie na żelazo u najmłodszych jest często wyższe od ilości, które przyjmują razem z pożywieniem. Jeżeli się tak dzieje, dochodzi do rozwoju anemii. W efekcie dziecko częściej choruje, ma zawroty głowy, szybciej się męczy, jest blade i odczuwa duszności. Wówczas konieczna jest albo zmiana diety – przy niewielkich odchyleniach od normy – albo suplementacja żelaza.
Istotnym, chociaż mało znanym badaniem laboratoryjnym jest ASO – badanie antystreptolizyny O – które weryfikuje obecność antygenu paciorkowca typu A powodującego infekcję z objawami zbliżonymi do anginy. Na podstawie wyniku tego badania można wdrożyć odpowiednie leczenie i zminimalizować ryzyko powikłań.
Do profilu dziecka zalicza się również badanie poziomu glukozy we krwi. Jeżeli wynik jest podwyższony, można podejrzewać, że mały pacjent ma nietolerancję fruktozy lub cukrzycę. Zwłaszcza w tym ostatnim przypadku bardzo istotne będzie jak najszybsze postawienie diagnozy – nieleczona cukrzyca bez względu na to jakiego typu, prowadzi do poważnych powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego, wzrokowego i moczowego.
Oprócz tego standardowym badaniem jest badanie stężenia hormonu tarczycy – TSH. Pierwsze tego typu badanie wykonuje się tuż po urodzeniu w ramach testów przesiewowych, aby wykryć ewentualny wrodzony brak tarczycy. Później TSH warto dołączyć do badań kontrolnych, żeby móc szybko reagować na nieprawidłowości. Niewłaściwe stężenie TSH wiąże się z chorobami takimi jak nadczynność i niedoczynność tarczycy oraz choroba Hashimoto. W związku z tym, że hormon tarczycy wpływa na rozwój mózgu i kości, metabolizm, a także wzrost, im szybciej rozpocznie się leczenie, tym mniejsza szansa poważnych zaburzeń.
Profil dziecka obejmuje także badanie poziomu witaminy D3. Niedobory witaminy D3 w naszym kraju są powszechne, ponieważ w miesiącach jesienno-zimowych organizm nie ma warunków do jej naturalnej syntezy, a niewiele osób decyduje się na suplementację. Niewłaściwe stężenie witaminy D u dzieci prowadzi do opóźnionego rozwoju motorycznego, krzywicy, złamań oraz ogólnego osłabienia, dlatego tak jak w przypadku hormonu tarczycy ważna jest szybka diagnoza i wdrożenie suplementacji.
W ramach podstawowych badań dzieciom wykonuje się również badanie ogólne moczu. Na jego podstawie można ocenić stan nerek, pęcherza moczowego, trzustki, a także wątroby. Żeby wynik był miarodajny, należy pobrać mocz na czczo, z środkowego strumienia. Najlepiej uprzednio okolice intymne dziecka przemyć wodą.
Jakie jeszcze badania warto przeprowadzić u dziecka? Lipidogram, czyli poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL i LDL oraz trójglicerydów, poziom mocznika i kreatyniny – istotnych w ocenie pracy nerek, bilirubiny całkowitej – pomocnej w różnicowaniu chorób wątroby, dróg żółciowych i zespołów hemolitycznych, albumin, a także ALT – podobnie jak bilirubina wykorzystywanych w diagnostyce czynności wątroby.
Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.
Wrzody żołądka i dwunastnicy to najczęstszą choroba przewodu pokarmowego. Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej, zazwyczaj spowodowane błędami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem na stres, zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem niesteroidowych lub sterydowych leków przeciwzapalnych.
Według szacunków lekarzy, wrzody żołądka czy też dwunastnicy dotyczą 5-10 proc. populacji.
O kortyzolu mówi się, że jest „hormonem stresu” i to właśnie z takim określeniem jest często kojarzony. Jednak biorąc pod uwagę, jak wiele ważnych funkcji spełnia, warto dowiedzieć się więcej na jego temat. Gdzie i jak powstaje, za co odpowiada i do czego prowadzi jego niedobór lub nadmiar w organizmie? Odpowiadamy na wszystkie ważne pytania, dotyczące tego hormonu.