Wybrane mikroelementy i ich znaczenie dla zdrowia

Powrót

Mikroelementy, czyli pierwiastki śladowe takie jak np. selen, arsen, cynk, kadm, ołów czy miedź, są bardzo istotne – ich obecność ma istotny wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwory, również złośliwe, takie jak np. rak płuca czy rak jelita grubego. Wpływ ten zależny jest jednak od wielu czynników, między innymi ich stężenia we krwi. Z tego względu warto kontrolować stan swojego zdrowia, a także zawartość mikroelementów w organizmie – ich poziom oceniany jest w ramach onkopakietu. Jakie role odgrywają poszczególne mikroelementy w organizmie?

Czym jest ONKOPAKIET? Jak może pomóc w profilaktyce nowotworowej? Dlaczego warto go wykonać i jak często powtarzać? Onkopakiet pozwoli Ci określić ryzyko zachorowania m.in. na raka płuca, raka jelita grubego, raka krtani, raka żołądka czy raka trzustki – szczególnie u mężczyzn.

Selen (Se) — wpływ na organizm

Selen (Se) jest pierwiastkiem śladowym, który wywiera zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na nasz organizm. Rola selenu w organizmie jest nieoceniona – pełni on funkcję kofaktora (związku, niezbędnego do zajścia reakcji chemicznych) dla wielu enzymów o kluczowym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Stanowi on tym samym niezbędny element dla właściwego rozwoju organizmów żywych. Selen bierze także udział w regulacji działania układu odpornościowego, utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania tarczycy oraz minimalizowaniu skutków stresu oksydacyjnego.

Pamiętajmy jednak o tym, że należy zachować umiar w przyjmowaniu posiłków, zawierających duże dawki selenu – nadmiar tego pierwiastka w organizmie może powodować toksyczność. Przekroczenie maksymalnej dziennej dawki (400 µg) selenu, może przyczyniać się do:

  • łysienia,
  • defektów paznokci,
  • wyczuwalnego zapachu czosnku w wydychanym powietrzu,
  • biegunki,
  • bólów brzucha,
  • wymiotów,
  • stanów zapalnych skóry,
  • drażliwości,
  • zmęczenia.

Rola selenu w organizmie

Selen odgrywa istotną rolę w organizmie człowieka – to swego rodzaju czynnik ochronny. Działa jak antyoksydant, chroniąc komórki oraz DNA przed uszkodzeniami, powodowanymi przez stres oksydacyjny. Wspólnie z witaminą E, wzmacnia funkcjonowanie układu odpornościowego. Ponadto, pierwiastek ten jest składnikiem wielu enzymów, które regulują procesy metaboliczne, zachodzące w komórkach. Dodatkowo, selen wykazuje działanie prewencyjne w przypadku chorób sercowo-naczyniowych oraz neurologicznych

Selen, a zachorowania na nowotwory

Zarówno niedobór jak i nadmiar tego pierwiastka może mieć niekorzystny wpływ na organizm. Prowadzi to do m.in. do zaburzeń pracy serca, zwyrodnienia serca i wątroby, zwiększenia ryzyka choroby nadciśnieniowej, ograniczenia sprawności układu odpornościowego, zaburzenia funkcji tarczycy, zaburzenia mineralizacji kości i prawidłowego wykształcenia zębów oraz zwiększenia ryzyka chorób nowotworowych.  

W przypadku nowotworów, zależnych od hormonów, selen może przyczyniać się do zmniejszenia ich rozwoju, Dzieje się tak, ponieważ pierwiastek ten usuwa reaktywne formy tlenu, hamuje podziały komórek nowotworowych oraz neutralizuje działania związków kancerogennych. Co więcej, tworzy on kompleksy z metalami ciężkimi, takimi jak rtęć, ołów, tal, mangan, molibden, kadm, arsen, dzięki czemu neutralizuje ich toksyczne działanie, a w efekcie zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory.

Jak selen trafia do naszego organizmu?

Selen trafia do naszego organizmu głównie wraz z przyjmowanymi pokarmami. Jest obecny w różnych produktach spożywczych, takich jak orzechy brazylijskie, ryby, mięso, owoce morza i czosnek. Należy pamiętać, że zrównoważona oraz różnorodna dieta zapewnia dzienne zapotrzebowanie selenu. Warto też wspomnieć, że pierwiastek ten może trafiać do organizmu poprzez drogi oddechowe – jego maksymalne stężenie w powietrzu nie powinno przekraczać 0,2 mg/m³.

Cynk (Zn) – wpływ na nasz organizm

Cynk (Zn) to mikroelement, który pełni istotną funkcję w organizmie człowieka. Jego wpływ na nasze zdrowie może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.

Rola cynku w organizmie

Cynk odgrywa kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych, enzymatycznych oraz w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu, utrzymania zdrowej skóry, włosów oraz paznokci, a także gojenia się ran.

Cynk, a ryzyko zachorowania na raka

Cynk zapobiega zachorowaniu na nowotwory, zależne od mikroelementów. Badania wykazują, że istnieje związek między zawartością cynku w diecie, a ryzykiem zachorowania na raka przełyku – pierwiastek ten w selektywny sposób hamuje wzrost komórek nowotworowych. Dodatkowo, odgrywa on istotną rolę w wielu procesach biologicznych, które związane są z ryzykiem rozwoju nowotworów.

Cynk jest składnikiem m.in. czynników transkrypcyjnych, które regulują ekspresję genów, stanowi nieodzowny element w procesach różnicowania, proliferacji komórek oraz w syntezie i naprawie DNA i RNA. Co więcej, pierwiastek ten może przyczyniać się do aktywacji bądź zahamowania działania enzymów, regulacji sygnalizacji komórkowej lub stabilizacji struktury komórek oraz błon komórkowych. Warto pamiętać, że wszelkie zaburzenia tych procesów mogą prowadzić do zwiększenia ryzyka rozwoju nowotworu.

Jak cynk trafia do naszego organizmu?

Cynk jest mikroelementem, który musi być dostarczany do organizmu poprzez dietę, ponieważ organizm nie jest w stanie go syntetyzować. Cynk jest obecny w różnych produktach spożywczych, takich jak mięso, ryby morskie, owoce morza, nasiona, orzechy oraz niektóre warzywa i owoce oraz ich przetwory. Zrównoważona oraz różnorodna dieta jest ważna w kontekście zapewnienia odpowiedniej ilości cynku w organizmie.

Miedź (Cu) – wpływ na organizm

Miedź (Cu) ma zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na organizm. Pierwiastek ten jest niezbędny do zachodzenia wielu procesów biologicznych, funkcjonowania układu nerwowego, immunologicznego oraz utrzymaniu skóry i włosów w dobrej kondycji. Warto jednak pamiętać o tym, że nadmiar miedzi może prowadzić m.in. do uszkodzenia wątroby, zaburzeń metabolicznych, a także krwawienia przewodu pokarmowego.

Rola miedzi w organizmie

Miedź pełni szereg istotnych funkcji w organizmie człowieka, regulując różnorodne procesy biochemiczne. Bierze udział w syntezie białek strukturalnych, takich jak kolagen, elastyna czy hemoglobina (są one kluczowe dla zachowania integralności tkanek. Ponadto, miedź jest niezbędna do produkcji substancji fizjologicznie aktywnych, takich jak prostaglandyny i ceruloplazminy. Pierwiastek ten uczestniczy także w procesie wytwarzania energii w komórkach oraz produkcji niektórych neuroprzekaźników, co ma wpływ na przewodzenie impulsów nerwowych.

Miedź, a ryzyko zachorowania na raka

Według badań, istnieje perspektywa, że wybrane kompleksy miedzi (I) mogą mieć potencjał, jako czynniki przeciwnowotworowe. Związki kompleksowe miedzi mogą być wykorzystane w terapii antyrakowej – hamują bowiem wzrost komórek nowotworowych oraz indukują ich apoptozę.

Jak miedź trafia do naszego organizmu?

Miedź trafia do organizmu głównie poprzez spożywanie odpowiednich pokarmów. Należą do nich np. kakao, orzechy laskowe, pestki dyni, płatki owsiane, bułki grahamki, makrela wędzona, czarne jagody. Pierwiastek ten wchłaniany jest w przewodzie pokarmowym i transportowany przez białka wiążące miedź do tkanek, gdzie jest ona wykorzystywana do różnych procesów metabolicznych.

Arsen (As) – wpływ na nasz organizm

Arsen i jego związki są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych trucizn. Według klasyfikacji międzynarodowej agencji do badań nad rakiem (IARC, ang. International Agency for Cancer Research) arsen i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1.

Wysokie stężenie arsenu wywiera toksyczne działanie na organizm. Istnieje tendencja do akumulacji arsenu w tkankach organizmu. Objawy zatrucia arsenem obejmują bóle brzucha, nudności, wymioty oraz biegunkę. W przypadku spożycia wyższych dawek tego pierwiastka może dojść do:

  • suchości w ustach,
  • zgagi,
  • skurczy i bólów brzucha,
  • przewlekłych biegunek,
  • kolek.

Rola arsenu w organizmie

Arsen nie odgrywa znaczącej roli fizjologicznej w organizmie człowieka. Warto również wspomnieć, iż ekspozycja na związki arsenu niesie ze sobą negatywne skutki w postaci podrażnienia żołądkowo-jelitowego, wymiotów, krwiomoczu, biegunki. Co więcej, w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do śmierci.

Arsen, a ryzyko zachorowania na raka

Długotrwałe narażenie na arsen, pochodzący ze związków nieorganicznych, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowalności na nowotwory złośliwe, w tym raka piersi u kobiet, nowotwory skóry, pęcherza, płuc, nerek, wątroby i prostaty. Dodatkowo, arsen przyczynia się do powstawania zaburzeń funkcjonowania układów sercowo-naczyniowego, pokarmowego, neurologicznego, oddechowego, rozrodczego, krwionośnego, immunologicznego.

Jak arsen trafia do naszego organizmu?

Arsen dostaje się do organizmu głównie przez spożycie skażonego pożywienia czy wdychanie zanieczyszczonego powietrza. Arsen znajduje się w produktach takich jak ryż, owoce morza i ryby, szczególnie w żywności pochodzącej z Azji. Po dostaniu się do organizmu, arsen może gromadzić się w różnych narządach, takich jak wątroba, nerki, płuca i skóra. Długotrwałe narażenie na arsen może prowadzić do toksycznego działania i negatywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu – zarówno osób dorosłych, jak i dzieci.

Kadm (Cd) – wpływ na nasz organizm

Kadm jest pierwiastkiem, którego wpływ na organizm jest niezwykle niekorzystny. Należy on do grupy metali ciężkich, które wykazują toksyczne działanie na człowieka.

Rola kadmu w organizmie

Kadm powoduje największe uszkodzenia w narządach, w których łatwo się gromadzi, a więc w wątrobie, nerkach, kościach i jądrach. Objawy ostrego zatrucia kadmem zazwyczaj pojawiają się po około 24 godzinach i obejmują gorączkę, duszności oraz ogólne osłabienie. Może wystąpić również obrzęk i zapalenie płuc, a w ciężkich przypadkach niewydolność oddechowa, która często prowadzi do zgonu.

Kadm, a ryzyko zachorowania na raka

Według IARC kadm i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1.  Narażenie na kadm ze źródeł zewnętrznych, takich jak dym tytoniowy lub zanieczyszczone powietrze, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuc. Dodatkowo, narażenie na kadm może być związane z występowaniem innych rodzajów raka, takich jak:

  • rak nerki,
  • rak pęcherza moczowego,
  • rak piersi,
  • rak żołądka,
  • rak prostaty,
  • rak wątroby.

Konkretne mechanizmy, przez które kadm może wpływać na rozwój tych nowotworów złośliwych, nie są jednak jeszcze w pełni zrozumiane.

Jak kadm trafia do naszego organizmu?

Kadm jest toksycznym metalem, który może gromadzić się w organizmie w wyniku spożywania skażonego pożywienia oraz wdychania zanieczyszczonego powietrza.

Ołów (Pb) – wpływ na nasz organizm

Ołów (Pb) – to pierwiastek, który negatywnie wpływa na nasze zdrowie. Z tego względu warto badać poziom tego pierwiastka w organizmie, a także unikać spożywania skażonego pożywienia bądź przebywania w zanieczyszczonym środowisku.

Rola ołowiu w organizmie

Ołów negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, a jego obecność w organizmie daje takie objawy, jak obniżona koncentracja, drażliwość, drętwienie kończyn, zaburzenia pamięci oraz depresja. Ponadto, może on przyczyniać się do wystąpienia niedokrwistości oraz nadciśnienia tętniczego, a także prowadzić do niewydolności nerek oraz osłabienia kości. Szczególnie niebezpieczny jest dla kobiet w ciąży i małych dzieci, ponieważ może prowadzić do przedwczesnych porodów oraz opóźnień w rozwoju czy też nadpobudliwości.

Ołów, a ryzyko zachorowania na raka

Ołów oraz związki ołowiu od dawna uważane są za substancje rakotwórcze u zwierząt, co oznacza, że wykazują one zdolność do pobudzania wzrostu komórek nowotworowych. Długoterminowe badania, przeprowadzone na gryzoniach wykazały, że doustne podawanie związków ołowiu prowadzi do zwiększonej zachorowalności na raka nerek.

Jak ołów trafia do naszego organizmu?

Ołów dostaje się do organizmu głównie trzema drogami: pokarmową, oddechową i przez skórę. Obecny jest w środowisku w wyniku działalności człowieka, do której zalicza się wydobycie rud ołowiu, czy też emisje metali ciężkich, które związane są z przemysłem. Po spożyciu zanieczyszczonych produktów spożywczych, ołów zostaje przyswajany w przewodzie pokarmowym.

Podsumowanie

Badanie poziomu mikroelementów w organizmie jest istotne dla naszego zdrowia. Większość z nich odgrywa kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych. Badanie poziomu mikroelementów pozwala na wykrycie pewnych nieprawidłowości, co z kolei umożliwia wdrożenie odpowiednich działań, takich jak suplementacja lub zmiana diety.

Prof. Jan Lubiński, kierownik Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych oraz Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, wraz ze swoim zespołem od lat bada wpływ stężenia biopierwiastków w organizmie na zdrowie, przede wszystkim w kontekście chorób nowotworowych. Najnowsze badania, których wyniki ukazały się na łamach czasopisma „Nutrients” potwierdzają, że dla pacjentów onkologicznych są one niezwykle istotne. Chodzi o stężenie cynku, miedzi i selenu.

Na podstawie jego badań został opracowany tzw. Onkopakiet – jeden z ważnych elementów profilaktyki przeciwnowotworowej.

Więcej informacji na temat badań: Działalność naukowa – Read-Gene S.A.


Bibliografia:

  1. Johnson R., Smith A., Jones C., The role of selenium in immune function and cancer prevention. Journal of Nutritional Science 2021, 10(5), s. 123-145,
  2. Kieliszek M., Selenium⁻Fascinating Microelement, Properties and Sources in Food. Molecules 2019 Apr, 3;24(7):1298.
  3. Wessels I., Maywald M., & Rink L., Zinc as a Trace Element and Its Role in Immune System and Anti-Cancer Function. Cells 2019, 8(10), 1228.
  4. Pershagen G., The carcinogenicity of arsenic. Environ Health Perspect 1981 Aug, 40:93-100.
  5. Czeczot H., Majewska M., Kadm – zagrożenie i skutki zdrowotne,
  6. Dobrońska K., Modny” mikroskładnik? Cynk,
  7. Wybrane związki kompleksowe miedzi(I) jako potencjalne czynniki przeciwnowotworowe, CHEMIK 2013, 67, 12, 1181–1190,
  8. Steenland K., Boffetta P., Lead and cancer in humans: where are we now? Am J Ind Med. 2000 Sep, 38(3):295-9,
  9. Dąbska O., Miedź w organizmie – czy jest nam potrzebna? Rola miedzi w organizmie,

Dodano: 05/10/2023
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Badania
17/02/2022
Badania, Choroby
Reumatoidalne zapalenie stawów – jak rozpoznać wczesne objawy choroby? Leczenie RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.


19/12/2022
Badania, Choroby, Dieta
Wrzody żołądka i dwunastnicy – objawy, diagnostyka, leczenie

Wrzody żołądka i dwunastnicy to najczęstszą choroba przewodu pokarmowego. Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej, zazwyczaj spowodowane błędami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem na stres, zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem niesteroidowych lub sterydowych leków przeciwzapalnych.
Według szacunków lekarzy, wrzody żołądka czy też dwunastnicy dotyczą 5-10 proc. populacji. 


kortyzol
29/06/2023
Badania
Kortyzol, czyli „hormon stresu”- jakie pełni funkcje? Jak obniżyć kortyzol?

O kortyzolu mówi się, że jest „hormonem stresu” i to właśnie z takim określeniem jest często kojarzony. Jednak biorąc pod uwagę, jak wiele ważnych funkcji spełnia, warto dowiedzieć się więcej na jego temat. Gdzie i jak powstaje, za co odpowiada i do czego prowadzi jego niedobór lub nadmiar w organizmie? Odpowiadamy na wszystkie ważne pytania, dotyczące tego hormonu.  


Zapoznaj się z nasza ofertą
badanie
Diagnostyka prostaty
Niezbędnik każdego mężczyzny po 40-stce.

od 95 zł
badanie
Diagnostyka osteoporozy
Sprawdź czy Twoje kości są w dobrej formie.

od 95 zł
Promocja! teraz taniej o 20%
Pakiet badań
Serce pod kontrolą
Z miłości dla siebie!

od 83 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się