Jak rozpoznać mononukleozę u dziecka, która w pierwszych objawach może przypominać zwykłą anginę?

Mononukleoza zakaźna jest chorobą wywoływaną przez wirus Epsteina-Barr (EBV). Jej objawy są bardzo podobne do symptomów anginy bakteryjnej, stąd często te dwie infekcje bywają mylone. Jak można się zarazić mononukleozą? W jaki sposób odróżnić ją od anginy bakteryjnej? Jakie leczenie stosuje się w przypadku potwierdzenia mononukleozy, a czego nie należy przyjmować?

Mononukleozę zakaźną nazywana inaczej anginą monocytową albo gorączką gruczołową wywołuje wirus Epsteina-Barr należący do grupy wirusów opryszczki. Szacuje się, że około 90% ludzi na świecie jest nosicielem tego wirusa.

Jak można się zarazić mononukleozą?

Poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, najczęściej z jej śliną – stąd o mononukleozie mówi się „choroba pocałunków”  – picie z jednej szklanki, w przypadku dzieci branie do buzi wspólnych zabawek itp. Rzadko wirus przenosi się w trakcie transfuzji krwi lub przeszczepu narządu.

Co ważne, okres inkubacji patogenu wynosi od 30 do 50 dni, dlatego trudno jest określić od kogo i kiedy się zaraziliśmy. Najczęściej źródłem zakażenia są ludzie, u których nie wystąpiły objawy kliniczne. Trzeba również pamiętać, że po ustąpieniu symptomów choroby wirus zostaje w organizmie w postaci utajonej.

Kto jest szczególnie narażony na zakażenie EBV?

Najczęściej na mononukleozę chorują dzieci po 4. roku życia, młodzież oraz dorośli do 40. roku życia.

Rzadko stwierdza się zakażenie u ludzi po 40. roku życia, u noworodków i niemowląt.

Objawy mononukleozy

Jakie są objawy mononukleozy u dzieci? Choroba w wielu przypadkach przebiega bezobjawowo, a jeżeli już pojawiają się symptomy, są to zazwyczaj: wysoka gorączka (powyżej 38,5 st.) utrzymująca się do 14 dni i tylko nieznacznie obniżająca się po podaniu leków przeciwgorączkowych, powiększone węzły chłonne przeważnie niebolesne przy dotykaniu, gęsty katar wpływający na niedrożność nosa oraz obrzęk powiek górnych. Ten ostatni objaw jest charakterystyczny dla małych dzieci.

W badaniu po 3 lub 4 dniach od wystąpienia pierwszych symptomów choroby można stwierdzić powiększenie wątroby i śledziony. Powiększeniu węzłów chłonnych mogą towarzyszyć trudności w mówieniu i przełykaniu.

Często opisywane objawy są poprzedzone złym samopoczuciem, dreszczami, ogólnym osłabieniem, brakiem apetytu oraz bólem mięśni i stawów.

Diagnostyka mononukleozy zakaźnej

Problem z diagnostyką mononukleozy polega na tym, że choroba przypomina inne zakażenia, w tym zwłaszcza anginę paciorkowcową oraz wirusowe zapalenie gardła.

Zdarza się, że mononukleoza zakaźna bywa mylona z różyczką albo infekcjami wywoływanymi przez wirusy CMV czy adenowirusy. W celu postawienia diagnozy wykonuje się badania laboratoryjne – morfologię z rozmazem, która w przypadku mononukleozy pokazuje wzrost poziomu leukocytów i limfocytów, CRP, czyli wskaźnik stanu zapalnego, próby wątrobowe (ASP, ALT) potwierdzające ewentualny problem z tym narządem w wyniku zakażenia EBV, a także badania serologiczne, to znaczy przeciwciała przeciwko antygenom otoczki (anty-Vca), antygenom wczesnym (anty-EA) oraz antygenom jądrowym (anty-EBNA), które wskazują na to, czy chory jest w ostrej fazie choroby, czy w przewlekłej.

Jak leczy się mononukleozę zakaźną u dziecka?

W jaki sposób leczy się mononukleozę zakaźną? W związku z tym, że jest to infekcja wirusowa, stosuje się leczenie objawowe. Przeważnie podaje się leki przeciwgorączkowe oraz łagodzące nieżyt nosa.

Jeżeli mononukleoza zostanie pomylona z anginą bakteryjną, pacjent prawdopodobnie dostanie antybiotyk. Niestety nie złagodzi on symptomów, a nawet więcej – w przypadku podania leku z grupy penicylin, może spowodować wystąpienie charakterystycznej, drobnej czerwonej wysypki na całym ciele.
Często to właśnie wysypka po antybiotyku nakierowuje lekarza na właściwą diagnozę.

Przechorowanie mononukleozy daje całkowitą odporność na wirusa EBV.

Co ważne, nie istnieje szczepionka na mononukleozę zakaźną. Jedynym sposobem na uniknięcie zakażenia jest stosowanie się do podstawowych zasad higieny.

Powikłania po mononukleozie zakaźnej

Powikłania są bardzo rzadkie, ale bardzo poważne. Należą do nich: pęknięcie śledziony, uszkodzenie wątroby, anemia, zapalenie mięśnia sercowego, małopłytkowość, zapalenie mózgu, jąder lub trzustki.