Mononukleoza u dzieci — przyczyny, objawy i leczenie. Czym różni się od anginy?

Powrót

Mononukleoza zakaźna jest schorzeniem, które wywołuje wirus Epsteina-Barr (wirus EBV). Nie bez powodów jest nazywana chorobą pocałunków. Jej objawy są bardzo podobne do symptomów anginy bakteryjnej, stąd często te dwie infekcje bywają mylone. Warto zatem znać typowe objawy mononukleozy. Nie należy też bagatelizować żadnych z nich, bo może to skutkować różnego rodzaju komplikacjami zdrowotnymi. W jaki sposób dochodzi do zakażenia wirusem Epsteina-Barra? Jakie są objawy mononukleozy zakaźnej? Na czym polega leczenie tej choroby?

Spis treści:

  1. Czym jest mononukleoza zakaźna?
  2. Jak można się zarazić mononukleozą?
  3. Kto jest szczególnie narażony na zakażenie EBV?
  4. Mononukleoza zakaźna — objawy
  5. Diagnostyka mononukleozy zakaźnej
  6. Jak leczy się mononukleozę zakaźną u dziecka?
  7. Powikłania mononukleozy zakaźnej
  8. Mononukleoza zakaźna u dzieci — jak uchronić się przed chorobą?

Czym jest mononukleoza zakaźna?

Mononukleozę zakaźną nazywana inaczej anginą monocytową albo gorączką gruczołową wywołuje wirus Epsteina-Barr należący do grupy wirusów opryszczki.

Szacuje się, że około 90% ludzi na świecie jest nosicielem tego wirusa.

Dlaczego mononukleoza nazywana jest chorobą pocałunków?

Do zarażenia mononukleozą dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, najczęściej ze śliną chorego – stąd o mononukleozie mówi się „choroba pocałunków”  – picie z jednej szklanki, w przypadku dzieci branie do buzi wspólnych zabawek itp. Rzadko powodem wniknięcia wirusa są transfuzje krwi lub przeszczepy narządów.

Mononukleoza nazywana jest chorobą pocałunków
Mononukleoza nazywana jest chorobą pocałunków

Co ważne, okres inkubacji patogenu wynosi od 30 do 50 dni, dlatego trudno jest określić od kogo i kiedy się zaraziliśmy. Warto jednak pamiętać, że to nosiciele wirusów, u których nie wystąpiły objawy kliniczne, są najczęściej źródłem zakażenia. Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że po ustąpieniu symptomów choroby wirus zostaje w organizmie w postaci utajonej.

Kto jest szczególnie narażony na zakażenie EBV?

Na zakażenie najbardziej narażone są dzieci po 4. roku życia. Wirus mononukleozy atakuje też młodych dorosłych oraz osób do 40. roku życia. Rzadko stwierdza się zakażenie wirusem EBV u:

  • ludzi po 40. roku życia,
  • noworodków,
  • niemowląt.

Objawy mononukleozy zakaźnej

Jakie są objawy mononukleozy u dzieci i osób dorosłych? W wielu przypadkach ma miejsce zakażenie bezobjawowe, a jeżeli już pojawiają się symptomy, są to zazwyczaj:

  • wysoka gorączka (powyżej 38,5 st.) utrzymująca się do 14 dni i tylko nieznacznie obniżająca się po podaniu leków przeciwgorączkowych,
  • ból gardła,
  • powiększenie węzłów chłonnych — przeważnie niebolesne przy dotykaniu,
  • powiększone migdałki,
  • gęsty katar wpływający na niedrożność nosa,
  • upośledzenie drożności dróg oddechowych,
  • obrzęk powiek górnych.

Ostatni z wymienionych objawów jest charakterystyczny dla małych dzieci.


W badaniu po 3 lub 4 dniach od wystąpienia pierwszych symptomów choroby można stwierdzić powiększenie wątroby i obrzęk śledziony. Powiększone węzły chłonne mogą wywoływać trudności w mówieniu i przełykaniu, a także bardzo silny ból gardła. Co więcej, gdy wirus zaatakuje wątrobę, objawy choroby mogą przypominać żółtaczkę.

Do symptomów poprzedzających opisywane objawy mononukleozy należą:

  • złe samopoczucie,
  • dreszcze,
  • ogólne osłabienie organizmu,
  • bóle głowy,
  • brak apetytu,
  • ból mięśni i stawów.

Angina a mononukleoza zakaźna — objawy, które stanowią pomoc w odróżnieniu chorób

Najważniejszą różnicą między anginą a mononukleozą jest ich przyczyna, co wpływa na sposób leczenia tych schorzeń. Zarówno angina, jak i mononukleoza są chorobami zakaźnymi, ale wywołują je różne drobnoustroje. Angina ropna, będąca infekcją bakteryjną, przenosi się drogą kropelkową. Najczęściej zakażenie paciorkowcem następuje przez bezpośredni kontakt z chorym, który podczas kaszlu lub kichania rozpyla zarazki w powietrzu. Z kolei mononukleoza, znana jako „choroba pocałunku”, przenosi się głównie poprzez zakażoną ślinę.

Porównanie objawów mononukleozy i anginy
Porównanie objawów mononukleozy i anginy

Diagnostyka mononukleozy zakaźnej

Problem z diagnostyką mononukleozy polega na tym, że przebieg choroby przypomina inne zakażenia, w tym zwłaszcza anginę paciorkowcową oraz wirusowe zapalenie gardła.

Zdarza się, że mononukleoza zakaźna bywa mylona z różyczką albo infekcjami wywoływanymi przez wirusy CMV czy adenowirusy. W celu postawienia diagnozy wykonuje się badania laboratoryjne:

  • morfologię z rozmazem, która w przypadku mononukleozy pokazuje wzrost poziomu leukocytów i limfocytów,
  • CRP, czyli wskaźnik stanu zapalnego,
  • próby wątrobowe (ASP, ALT) potwierdzające ewentualny problem z tym narządem (np. zapalenie wątroby) w wyniku zakażenia EBV,
  • badania serologiczne, to znaczy przeciwciała przeciwko antygenom otoczki (anty-Vca), antygenom wczesnym (anty-EA) oraz antygenom jądrowym (anty-EBNA), które wskazują na to, czy chory jest w ostrej fazie choroby, czy w przewlekłej.

Jak leczy się mononukleozę zakaźną u dziecka?

Wiele osób zastanawia się, jakie preparaty stanowią podstawę w leczeniu mononukleozy zakaźnej. W związku z tym, że jest to infekcja wirusowa, stosuje się leczenie objawowe. Przeważnie podaje się więc leki przeciwgorączkowe oraz łagodzące nieżyt nosa — w celu łagodzenia objawów.

Jeżeli mononukleoza u dzieci bądź dorosłych zostanie pomylona z anginą bakteryjną, pacjent prawdopodobnie dostanie antybiotyk, który np. zwalcza paciorkowcowe zapalenie gardła. Niestety takie leczenie mononukleozy nie złagodzi symptomów, a nawet więcej – w przypadku podania leku z grupy penicylin, może spowodować wystąpienie charakterystycznej, drobnej czerwonej wysypki na całym ciele. Często to właśnie wysypka po antybiotyku nakierowuje lekarza na właściwą diagnozę.

Przy mononukleozie zakaźnej antybiotyków używamy, jeżeli rozwijają się nadkażenia bakteryjne
Zastosowanie antybiotyków jest konieczne wyłącznie, gdy w przebiegu mononukleozy zakaźnej rozwijają się nadkażenia bakteryjne, takie jak paciorkowcowe zapalenie gardła.

Powikłania mononukleozy zakaźnej

Bagatelizowanie objawów mononukleozy może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Z tego względu warto jak najszybciej udać się do lekarza, by ten dobrał odpowiednią metodę leczenia. Do poważnych powikłań mononukleozy należą:

  • pęknięcie śledziony,
  • uszkodzenie wątroby,
  • anemia,
  • zapalenie mięśnia sercowego,
  • małopłytkowość,
  • zapalenie mózgu, jąder lub trzustki.

Mononukleoza zakaźna u dzieci — jak uchronić się przed chorobą?

Sprawdzonym sposobem na uniknięcie zakażenia jest stosowanie się do podstawowych zasad higieny.

Ważne jest, aby wpajać dzieciom zasady higieny już od najmłodszych lat — pomoże to uchronić się przed mononukleozą zakaźną. Warto zatem sposobów, które mogą pomóc w uniknięciu zakażenia:

  • Unikanie współdzielenia naczyń i sztućców — należy uczyć dzieci, zwłaszcza najmłodsze, aby nie pić z tej samej szklanki lub nie korzystać z tych samych sztućców co inni — przedmiotów mogących być potencjalnym źródłem zakażenia wirusem.
  • Regularne i dokładne mycie rąk — zachęcanie dzieci do częstego mycia rąk wodą i mydłem, zwłaszcza przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, po kontakcie z innymi osobami lub przed dotykiem twarzy zdecydowanie ogranicza.
  • Unikanie dotykania ust brudnymi rękoma — pociechy powinny wiedzieć, aby nie wkładać brudnych rąk do ust. To może ochronić najmłodszych przed wirusem EBV.

Po przebyciu mononukleozy nabywa się trwałą odporność na wirusa EBV. Co ważne, nie ma szczepionki na mononukleozę zakaźną.

Bibliografia:

  1. Israel Davidsohn, Chang Ling Lee, The Laboratory in the Diagnosis of Infectious Mononucleosis (With Additional Notes on Epidemiology, Etiology and Pathogenesis), Medical Clinics of North America, Volume 46, Issue 1, 1962, 225-244, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0025712516337580?via%3Dihub [dostęp online: 09.06.2023]
  2. Dunmire SK, Hogquist KA, Balfour HH. Infectious Mononucleosis. Curr Top Microbiol Immunol. 2015;390(Pt 1):211-40. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26424648/ [dostęp online: 09.06.2023]
  3. Rajewski P., Rajewski P., Waleśkiewicz-Ogórek K. , Mononukleoza zakaźna — opis przypadku, Wybrane problemy kliniczne, Via Medica, https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/43156/29593 [dostęp online: 09.06.2023]

Dodano: 21/03/2022
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby, Profilaktyka
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


31/05/2023
Choroby
Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Ciśnienie ​ oczne​, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.


Zapoznaj się z nasza ofertą
Nowość! Kup online!
badania
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne

od 450 zł
badanie
Diagnostyka celiakii
Sprawdź czy cierpisz na nietolerancję glutenu.

od 210 zł
badanie
Diagnostyka chorób tarczycy
Choroby tarczycy mogą być przyczyną wielu dolegliwości.

od 52 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się