Bielactwo to przewlekła choroba o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu u chorego pojawiają się liczne przeważnie ostro odgraniczone odbarwione plamy na twarzy – zwłaszcza w okolicy oczu i ust, na szyi, wyprostnych częściach kończyn, grzbietach rąk, narządach płciowych oraz w dołach pachowych. Jakie są przyczyny występowania bielactwa i co można zrobić, żeby złagodzić jego objawy?
Bielactwo to choroba skóry powodująca zaburzenia pigmentacji w wyniku niszczenia komórek odpowiedzialnych za kolor skóry. Szacuje się, że na bielactwo cierpi około 0,5 do 2% populacji, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Najczęściej pierwsze objawy zaczynają się pojawiać między 10. a 30. rokiem życia – u 50% pacjentów po 20. roku życia. Choroba może występować rodzinnie – nawet w 30% przypadków, ale zaledwie 4 do 6% pacjentów ma krewnego z bielactwem w pierwszej linii.
Jakie są rodzaje bielactwa? Wyróżnia się bielactwo wrodzone i nabyte. Bielactwo wrodzone nazywane jest inaczej albinizmem. To efekt zmian genetycznych, które wpływają na niedobór enzymu tyrozynazy. Niedobór tyrozynazy prowadzi do niedoboru melaniny, czyli barwnika skóry. Osoby z albinizmem mają nie tylko bladą, wręcz białą skórę, lecz także bardzo jasne włosy i oczy. Bielactwo wrodzone występuje średnio raz na 10 000 urodzin.
Bielactwo nabyte ma podłoże autoimmunologiczne. Przeciwciała organizmu atakują melanocyty – komórki odpowiadające za produkcję melaniny – i niszczą je. W efekcie osoby z bielactwem nabytym mają wspomniane charakterystyczne zmiany na skórze i w niektórych przypadkach również np. w obrębie siatkówki.
Ze względu na zakres występowania objawów bielactwo dzieli się na:
To, jak będzie przebiegała choroba, jest w zasadzie nieprzewidywalne. U niektórych osób przez wiele lat bielactwo może nie postępować – mieć tak zwany przebieg stacjonarny, a u części bardzo szybko się rozwijać zarówno przez powiększanie plam, jak i pojawianie się nowych na innych częściach ciała.
Dlaczego niektórzy chorują na bielactwo? W przypadku bielactwa genetycznego przyczyny są jasne – zmiany genetyczne. Natomiast w przypadku bielactwa nabytego nie wiadomo dokładnie, co wywołuje chorobę. Podejrzewa się, że wpływ na pojawienia się objawów bielactwa mają czynniki biochemiczne, autoimmunologiczne, a także niedobory w układzie czynnika wzrostu melanocytów.
Zauważono natomiast, że bielactwo współistnieje często z innymi chorobami autoimmunologicznymi takimi jak toczeń rumieniowaty układowy, łuszczyca, choroba Hashimoto, łysienie plackowate, a także z chorobą Leśniowskiego i Crohna, zespołem Sjogrena czy miastenią.
Trzeba pamiętać, że bielactwo to choroba przewlekła, która wymaga odpowiedniego postępowania. Na razie nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe mogące zminimalizować występowanie zmian na skórze. Najczęściej stosuje się miejscowe lub ogólne naświetlenia PUVA – chory przyjmuje doustnie preparaty zawierające psoralen albo nakłada kremy z psoralenem na zmiany, a następnie jest wystawiany na działanie promieni UVA, żeby przywrócić koloryt skóry.
Oprócz tego w leczeniu bielactwa wykorzystuje się kortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny. Mają działać przeciwzapalnie, pomagać w przywróceniu kolorytu i jednocześnie spowalniać rozlewanie się ognisk choroby.
Jeżeli te metody nie przynoszą oczekiwanych skutków, u niektórych pacjentów przeprowadza się przeszczep naskórka lub przeszczepy melanocytów wyhodowanych z próbki zdrowej tkanki.
Bez względu na sposób leczenia osoby chorujące na bielactwo powinny unikać promieni słonecznych i stosować preparaty z najwyższym filtrem słonecznym, aby zmniejszyć ryzyko występowania poparzeń skóry.
W nagłych wypadkach udzielenie pierwszej pomocy staje się koniecznością. Bez względu na to, czy mówimy o zranieniu, złamaniu, omdleniu, czy oparzeniu przede wszystkim powinno się zachować spokój. Panika tylko utrudni działanie, a jednocześnie może spowodować jeszcze większy stres u poszkodowanego, jeżeli będzie przytomny. Ludzkie życie jest bezcenne. Co należy zrobić, zanim skontaktuje się z lekarzem albo wezwie pogotowie ratunkowe?
