Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Koronawirus stał się elementem codzienności niespełna dwa lata temu. Na razie nic nie zapowiada, że sytuacja pandemiczna na świecie uspokoi się na tyle, aby móc mówić o ustąpieniu COVID-19. Wręcz przeciwnie, notuje się kolejne mutacje wirusa, które mogą być groźniejsze niż te poznane do tej pory. Czym jest wariant Alfa, Beta i Delta? Jakie objawy świadczą o zakażeniu Omikronem? Dlaczego w ogóle wirus mutuje i co można z tym zrobić?
Wirusem SARS-CoV-2 na całym świecie zakaziło się już ponad 272 miliony ludzi, z czego 5,33 miliona zmarło. W Polsce możemy aktualnie mówić o ponad 3,88 miliona przypadków i 89 714 zgonach. Średnia liczba zakażeń wykrywanych w naszym kraju w ostatnich dniach wynosi ponad 21 tysięcy. Te statystyki wyraźnie mówią, że daleko nam do końca pandemii mimo szerokiego dostępu do szczepionek, a kolejne mutacje koronawirusa okazują się bardziej zakaźne niż te dotychczas poznane.
Dlaczego wirus w ogóle mutuje i na razie nie da się go wyeliminować? Wirusy, w tym SARS-CoV-2, nie wykazują funkcji życiowych, ale ich celem jest przetrwanie. Dlatego przedostają się z jednego gospodarza na drugiego oraz wytwarzają jak największą liczbę wironów, które mają zainfekować kolejne organizmy i zaadaptować się tym samym do istniejących warunków.
Wirusy mutują zarówno z powodu błędów genetycznych powstających w trakcie replikowania materiału genetycznego wirusa w komórkach człowieka, jak i w wyniku ewolucji. Jeżeli któraś mutacja okaże się efektywna, będzie przekazywana dalej. Co istotne, najczęściej mutacje powodują, że wirusy stają się bardziej zaraźliwe – mają wyższy wskaźnik R, w wyniku którego jedna osoba może zarazić więcej ludzi oraz krótszy okres inkubacji – od zarażenia do czasu wystąpienia pierwszych objawów minie mniej czasu niż w przypadku pierwszych wykrytych wariantów. Tak właśnie stało się z koronawirusem.
Największy problem – i jednocześnie aktualna obawa – wynikający z mutowania wirusa to możliwość pojawienia się wariantu, który będzie całkowicie odporny na dostępne szczepionki. Pamiętajmy, że szczepionki zostały stworzone na koronawirusa z Wuhan, a nie jego kolejne mutacje. Niestety ze względu na zbyt mały odsetek wyszczepionych nie udało się wyeliminować wirusa w pełni, dlatego przez cały czas może on ewoluować.
Pierwszym wykrytym wariantem SARS-CoV-2 był ten z Wuhan, ale dość szybko wyparł go wariant Alfa (B.1.1.7) nazywany również brytyjskim. Alfa okazał się dużo bardziej zakaźny od swojego poprzednika, a jednocześnie powodował poważniejsze zachorowania i zwiększał ryzyko śmierci u osób w grupie wiekowej pomiędzy 55. a 69. rokiem życia.
Później wykryto także wariant Delta (B.1.617.2) – indyjski – oraz Beta (B.1.351) – afrykański. Delta według statystyk jest około 60% bardziej zaraźliwy niż Alfa i 100% niż wariant z Wuhan. Przy tym jeżeli zakazi się nim osoba niezaszczepiona, ryzyko hospitalizacji w jej przypadku wzrasta dwukrotnie.
Wariant Beta okazał się 9-krotnie bardziej odporny na surowicę ozdrowieńców i 13-krotnie na surowicę zaszczepionych, co sugeruje, że odporność na inne warianty koronawirusa nie jest równoznaczna z odpornością na Betę.
Najnowsza mutacja koronawirusa, która po raz pierwszy została wykryta 11 listopada 2021 roku to Omikron. Ponownie mamy do czynienia z mutacją afrykańską nazywaną obecnie najgorszym dotychczas zidentyfikowanym wariantem SARS-CoV-2. Dlaczego tak się o nim mówi? Badania wykazały, że w tym wariancie wykryto 50 mutacji, z czego 32 odnotowano w obrębie kolca w białku szczytowym pełniącym najważniejszą funkcję w procesie zakażania komórek organizmu człowieka – wnikaniu do ich wnętrza. To sugerowało, że Omikron będzie zdecydowanie bardziej zakaźny od swoich poprzedników.
Niestety te obawy się potwierdzają – m.in. zgodnie z danymi z 16.12.2021 roku odnotowano 20-krotny wzrost zakażeń tym wariantem w ciągu dziewięciu dni na terenie Wielkiej Brytanii. Dokładnie 5 grudnia stwierdzono 250 przypadków Omikronu, zaś 14 grudnia aż 5 300. To tempo, którego nie obserwowano w żadnym z dotychczasowych wariantów. Dla porównania Delta potrzebowała prawie 70 dni, aby odnotować 20-krotny wzrost przypadków. W związku z tym mówi się, że Omikron prawdopodobnie wyprze mutację Delta z Europy. Dziś (stan na 16.12.2021 roku) już wiadomo, że Omikron trafił także do Polski – pierwsze zakażenie wykryte zostało przez sanepid z Katowic.
Namnaża się dużo szybciej niż inne warianty, ale głównie w drogach oddechowych, a nie w płucach, co tłumaczy łagodniejszy przebieg zakażeń. Do charakterystycznych objawów należą: silne zmęczenie, uczucie drapania w gardle, ból głowy o słabym lub umiarkowanym nasileniu, bóle mięśniowe szczególnie w okolicach pleców, dolegliwości jelitowe, zatkany nos, nocne pocenia się oraz nieznacznie podwyższona temperatura ciała. Nie obserwuje się utraty węchu lub smaku. Rzadko pacjenci skarżą się na trudności z oddychaniem albo mają nudności czy bóle brzucha. Co ważne, wariant ten atakuje również osoby zaszczepione – rozpoznaje się go u osób, które przyjęły wszystkie zalecane dawki dostępnych preparatów łącznie z dawką przypominającą.
Jak dotychczas u większości przebieg zakażenia jest łagodny.
