Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Stresujący tryb życia, długotrwałe zamartwianie się, traumatyczne doświadczenia – to wszystko może przyczynić się do przesadnej reakcji obronnej organizmu i spowodować atak paniki. Jego objawy to gwałtownie narastający, paraliżujący, silny lęk oraz dolegliwości, takie jak: przyspieszone bicie serca, duszności, nadmierne pocenie się, strach o swoje życie. Dowiedz się, czym dokładnie jest atak paniki i jak zachować się w przypadku jego wystąpienia.
Atak paniki pojawia się nagle, to wybuch obezwładniającego uczucia lęku i dyskomfortu, któremu towarzyszy nadmierna aktywacja współczulnego układu nerwowego powodująca nieprzyjemne fizyczne i psychiczne dolegliwości, które same w sobie potęgują strach. Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-11 określa ataki paniki jako inne zaburzenia lękowe i związane ze strachem – specyficzne lub nieokreślone.
Gdy niespodziewane ataki powtarzają się, a pomiędzy nimi przez co najmniej miesiąc występujeuporczywe zamartwianie się o kolejne ataki i związane z tym zmiany w zachowaniu, wtedy mówimy o zaburzeniu z grupy zaburzeń lękowych (m.in. obok fobii, czy też zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych).
Atak paniki i powiązane z nim zaburzenie lękowe znacząco wpływa na jakość życia i codzienne funkcjonowanie, powoduje wycofanie się z życia społecznego, towarzyskiego, a nawet zawodowego.
Napad lęku panicznego można rozpoznać po nagłym, intensywnym i szybko narastającym niepokoju, któremu towarzyszą objawy somatyczne, takie jak:
Osoby, które dostają ataku paniki, mogą mieć poczucie obcości własnej osoby lub otoczenia (analogicznie depersonalizacja lub derealizacja). Oprócz tego, mogą występować myśli katastroficzne, np. „umieram”, „tracę zmysły” – to wtórny lęk przed śmiercią, obawa przed chorobą psychiczną, a także strach przed utratą kontroli.
Pojedynczy napad paniki objawia się gwałtownie, a następnie samoistnie przechodzi. Może wystąpić zarówno ze stanu spokoju, jak i zaniepokojenia.
Występowanie ataków paniki obejmuje około 10% populacji. Może do nich dochodzić kilka razy w miesiącu lub kilka razy w tygodniu. W rzadszych przypadkach także kilka, a nawet kilkanaście razy na dobę. Częściej pojawiają się u kobiet niż u mężczyzn.
Napad lęku panicznego narasta od kilku do kilkunastu minut, po czym samoistnie ustępuje, zazwyczaj w ciągu godziny. Wystąpienie ataku paniki często wiąże się z obawą przed następnym napadem.
Bezpośrednio ataki paniki nie zagrażają życiu, a niepokojące sygnały z ciała towarzyszące temu napadowi ustępują samoistnie. Mimo wszystko, takie zaburzenie może przyczyniać się do pogorszenia jakości życia osoby przeżywającej ataki.
Powodem jest obawa o swoje zdrowie, lęk przed kolejnym atakiem oraz wstyd. To z czasem może prowadzić do zamykania się w sobie, unikania życia, a nawet prób samobójczych.
O atakach paniki mogą decydować zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe, natomiast trudno określić dokładne uwarunkowania problemu. Wiadomo jednak, że atak lęku napadowego ma związek z aktywnością konkretnych struktur w mózgu odpowiedzialnych za reakcją stresową. U chorych te obszary działają nieprawidłowo, przez co błędnie interpretują otaczającą rzeczywistość jako przesadnie negatywną i niebezpieczną.
Zaburzenia lękowe z napadami paniki najczęściej pojawiają się we wczesnym życiu dorosłym, jednak pierwsze objawy mogą wystąpić już w dzieciństwie.
Pojedyncze traumatyczne lub silnie stresujące zdarzenie może wzbudzić panikę. Zaburzenia lękowe, a wśród nich atak paniki, związane są z nadmierną aktywacją współczulnego układu nerwowego (SNS). Układ ten odpowiada za reakcję organizmu na zagrożenie, a natychmiastową mobilizację umożliwia wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny — neurotransmiterów i hormonów z grupy katecholamin.
Nadaktywność SNS osłabia wydzielanie serotoniny odpowiedzialnej za dobry nastrój oraz sprawia, że część mózgu o nazwie ciało migdałowate jest nadmiernie uwrażliwiona na niebezpieczeństwo. To z kolei osłabia sąsiadujący z nim hipokamp, którego rolą jest m.in. pamięć jawna. Nadwrażliwość ciała migdałowatego, które bierze udział w tworzeniu emocji oraz przechowywaniu wspomnień w pamięci nieświadomej, przy jednoczesnym osłabieniu hipokampa sprawia, że niektóre zdarzenia mogą powodować nieprzyjemne uczucia na poziomie nieświadomym.
To dlatego atak paniki może wywołać właściwie wszystko: pozornie niewinne zdarzenie, neutralny obiekt, nieznajoma osoba itp., ponieważ podświadomie może uruchomić zniekształcone i zintensyfikowane wspomnienie negatywnego czy traumatycznego przeżycia.
Trudno ustalić, czy to czynnik genetyczny sprzyja podwyższonej lękliwości, czy większe znaczenie mają wpływy środowiskowe. Należą do nich np.:
Bezpośrednio atak paniki może wyzwolić:
Ponadto, choroby współtowarzyszące i problemy zdrowotne, typu duszności, skoki ciśnienia, problemy z widzeniem, mogą przyczyniać się do aktywacji wspomnianych ośrodków lękowych (SNS, ciało migdałowate).
Zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych DSM-5, atakowi paniki towarzyszą co najmniej cztery spośród podanych symptomów:
Oprócz tego mogą pojawić się inne objawy paniki, np.: szum w uszach, ból głowy, mroczki przed oczami, niekontrolowany krzyk lub płacz, jednak nie zaliczają się do wspomnianego minimum czterech symptomów, które definiują zespół lęku napadowego według DSM-V.
Podczas napadu lęku panicznego najważniejsze jest dążyć do uspokojenia się i uświadomienia sobie, że nie ma realnego zagrożenia, a więc powodów do obaw. Atak paniki zazwyczaj trwa kilka lub kilkanaście minut, jednak można nauczyć się radzenia sobie w tej trudnej sytuacji.
Mimo wszystko warto szukać pomocy u specjalistów, którzy wprowadzą odpowiednie metody leczenia i wskażą skuteczne, indywidualne sposoby na wyciszenie objawów ataku paniki.
Jeśli doświadczasz ataków paniki, sprawdź poniższe wskazówki, aby wyciszyć własne objawy lęku.
Przede wszystkim warto najpierw wiedzieć, że dane objawy świadczą właśnie o ataku paniki, a nie np. o zawale serce. Jak pomóc osobie cierpiącej?
Gdy rozpoznamy zespół lęku napadowego, należy zachować spokój w obecności osoby doświadczającej ataku i zachęcić ją do tego samego oraz strategii podanych wyżej. Warto odwrócić uwagę osoby w trakcie ataku i zainicjować rozmowę, w której zapewnimy taką osobę, że jest bezpieczna, nie musi się niczego obawiać i wkrótce się wróci do normy.
Z myślą o profilaktycznych działaniach w kierunku zdrowia psychicznego, w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia częstych ataków, zaleca się wprowadzenie w codzienną rutynę ćwiczeń oddechowych i stosowanie różnych technik relaksacyjnych.
Do ataku paniki może dojść także w nocy, wtedy mamy do czynienia z nieoczekiwanym atakiem powodującym wybudzenie ze snu. Jest on odczuwany jako bardziej intensywny i przerażający. W tym przypadku najważniejsze jest dążenie do uspokojenia się, aby nie nasilać i tak nieprzyjemnych oraz intensywnych doznań. Płytki oddech i bezdech nocny mogą przyczyniać się do epizodu nocnego.
Diagnoza ataków paniki rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem w celu przeanalizowania jego objawów, częstotliwości ataków, ich intensywności oraz potencjalnych przyczyn. Symptomy zespołu lęku napadowego mogą sugerować inne problemy zdrowotne, np. choroby tarczycy, astmę, choroby sercowo-naczyniowe, bądź skutki odstawienia leków (np. antydepresantów, lewotyroksyny) lub innych substancji (kawa, alkohol, narkotyki).
Lekarz może zalecić dodatkowe badania celem wykluczenia powyższych czynników. Atak paniki często występuję z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak poważne epizody depresyjne, czy też zaburzenia maniakalne.
Niepokój leży u podstaw ataków paniki oraz innych zaburzeń lękowych. W przeciwieństwie do strachu, będącego biologiczną odpowiedzią na realne zagrożenie, lęk jest subiektywnym uczuciem wynikającym ze zniekształcenia poznawczego.
Przejawia się nadmiernym zamartwianiem i negatywnym postrzeganiem rzeczywistości. Może utrzymywać się przez długi czas i mieć łagodny przebieg, ale z czasem może doprowadzić do gwałtownego wybuchu w postaci paniki.
Nawet pojedynczy atak lęku panicznego świadczy o poważnym zachwianiu równowagi psychicznej, dlatego nie wolno lekceważyć jego wystąpienia i jak najszybciej udać się do specjalisty, aby dobrać odpowiednie leczenie.
Ponieważ atak paniki wyrasta na gruncie lęku, czyli nieuzasadnionego strachu, to kluczową rolę w leczeniu odgrywa psychoterapia. Jedną z najskuteczniejszych w tym obszarze jest terapia poznawczo-behawioralna, podczas której pacjent uczy się nowego sposobu postrzegania rzeczywistości, oswaja z niepokojem, uczy się dostrzegać błędy poznawcze swojego umysłu, które prowadzą do cierpienia psychicznego.
Terapia pozwala zmienić sposób funkcjonowania pacjenta, dzięki któremu przestaje on skupiać się na zamartwianiu i unikaniu nieprzyjemnych sytuacji. Praca z psychoterapeutą może być podparta leczeniem farmakologicznym.
W zależności od nasilenia objawów, lekarz może zdecydować o włączeniu farmakoterapii do leczenia jako formę wspierającą psychoterapię. Środkami stosowanymi w leczeniu ataków paniki są najczęściej leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI), które należą do grupy preparatów o działaniu antydepresyjnym. Do tej grupy zalicza się leki takie jak citalopram, escitalopram, fluoksetyna, paroksetyna, fluwoksamina i sertralina.
Inną grupą środków leczniczych są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Wśród nich możemy wymienić takie jak: wenlaflaksyna, deswenlafaksyna, milnacipran, duloksetyna, klowoksamina, bicifidyna. Wszystkie wymienione leki wydawane są wyłącznie na receptę.
Napad lęku panicznego nie jest rzadkim zjawiskiem, dlatego warto wiedzieć, czym się objawia i co zrobić, gdy wystąpi. Przede wszystkim jednak nie wolno lekceważyć długotrwałego stresu i nadmiernego zamartwiania się, bo wzmagają naturalną tendencję umysłu do wyszukiwania zagrożeń i mogą z czasem doprowadzić do wybuchu niekontrolowanego lęku.
Gdy dojdzie do choćby pojedynczego epizodu, należy skontaktować się ze specjalistą, aby podjąć odpowiednie leczenie. Nie zwlekaj i już dziś zadbaj o swoje zdrowie psychiczne!
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Dieta low FODMAP stała się popularnym podejściem żywieniowym w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego (IBS) oraz innych problemów trawiennych, w tym SIBO (zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim). Jej założenia bazują na ograniczeniu spożycia fermentujących węglowodanów, które mogą nasilać dolegliwości trawienne. Rozpoczynając taką dietę należy jednak dokładnie zapoznać się z jej założeniami, wskazaniami do jej stosowania, a także wskazówkami, które ułatwią zastosowanie diety w codziennym życiu.
Masz wątpliwości dotyczące ADHD i zmagasz się z rozpowszechnionymi mitami oraz nieporozumieniami? Zastanawiasz się, jak zdobyć wiarygodne informacje, które pomogą Ci lepiej zrozumieć siebie lub swoich bliskich? Ten artykuł jest dla Ciebie – odkryjesz tutaj, jak dorosłe osoby mogą radzić sobie z ADHD i gdzie szukać efektywnego wsparcia. Zapraszamy do lektury, która pomoże zrozumieć wszystkie niejasności.
W ostatnich latach coraz częściej słyszymy o zespole Aspergera. Choć syndrom ten powszechnie kojarzony jest głównie z dziećmi, może być diagnozowany także w wieku dorosłym, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Czy zespół Aspergera i autyzm to jest to samo? Jakie są przyczyny zespołu Aspergera i jego objawy? Jak wygląda diagnoza zespołu Aspergera i na czym polega jego terapia?
Alkohol to jedna z najłatwiej dostępnych na całym świecie używek, powszechnie spożywana i akceptowana w większości środowisk, która jednocześnie może być śmiertelną trucizną. Kiedy możemy mówić o uzależnieniu od alkoholu? Kto jest na nie najbardziej narażony? Jakie są objawy i powikłania choroby alkoholowej? Jak wygląda leczenie alkoholizmu?
