Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
W dzisiejszych czasach coraz większą uwagę przywiązujemy do zdrowego stylu życia i zbilansowanej diety. Jednym z kluczowych elementów, który przyczynia się do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych, jest nadmiar cukru w diecie. Biały cukier, mimo, że dodaje potrawom słodyczy i smaku, jest często określany mianem „białej śmierci”. Jego nadmiar w diecie przyczynia się do otyłości, cukrzycy, problemów z zębami czy pojawieniem się stanów zapalnych w organizmie. Na szczęście istnieje wiele zdrowych alternatyw, które mogą zastąpić cukier w codziennym jadłospisie. W niniejszym artykule przyjrzymy się najpopularniejszym zamiennikom cukru i sprawdzimy czy warto je zastosować.
Cukier biały (sacharoza) stosowany jako dodatek do produktów gotowych, potraw i posiłków, spożywany w nadmiarze może nieść za sobą szereg negatywnych skutków zdrowotnych. Zaliczany jest do kalorycznych produktów, jego wartość energetyczna na 100 gramów wynosi około 390 kcal. Nadmierna konsumpcja cukru przyczynia się do wzrostu masy ciała, a także szybkiego wzrostu stężenia glukozy we krwi. W dłuższej perspektywie czasu może to zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, oraz problemów hormonalnych. Ponadto nadmierna ilość cukru w diecie może powodować próchnicę zębów, sprzyjać stanom zapalnym, a także powodować nadpobudliwość. Dodatkowo duże ilości spożywanego cukru mogą wpływać na wygląd skóry, przyczyniając się do rozwoju trądziku, a także przez zatrzymywanie wody, powodować pojawienie się cellulitu.
Zamiana cukru na zdrowsze alternatywy może przyczynić się do poprawy samopoczucia, stabilizacji stężenia glukozy we krwi oraz redukcji ilości spożywanych kalorii. W związku z tym dla osób z cukrzycą czy otyłością, naturalne i niskokaloryczne zamienniki cukru, są wręcz nieocenione. Oprócz aspektów zdrowotnych, stosowanie zamienników cukru pozwala również wzbogacić smak potraw oraz eksperymentować w kuchni z nowymi składnikami.
Zamienniki cukru, czyli słodziki to substancje, które używane są do słodzenia napojów i żywności. Główną zaletą słodzików jest to, że w większości mają one obniżoną kaloryczność względem poziomu ich słodkości. Stanowi to główny czynnik, przez który słodziki stosowane są przez osoby dbające o swoje zdrowie i chcące ograniczyć ilość spożytych kalorii.
Słodziki można podzielić ze względu na ich pochodzenie (naturalne i chemiczne) jak również intensywność słodzenia (o niskiej intensywności i wysokiej). Słodzikami pochodzenia naturalnego są m.in. ksylitol, stewia, a chemicznego m.in. aspartam, acesulfam K. Słodziki o niskiej intensywności, to m.in. ksylitol czy erytrytol. Dostarczają mniej kalorii, przy podobnej intensywności słodyczy lub mniejszej niż cukier. Natomiast słodziki o wysokiej intensywności, to m.in. sacharyna czy aspartam. Są znacznie słodsze i stosowane w mniejszych ilościach.
Słodziki są praktycznie bezkaloryczne lub niskokaloryczne i nie wpływają na zdrowie, jeśli są stosowane w bezpiecznej ilości. Ich zastosowanie w produktach pozwala na redukcję cukru bez utraty słodkiego smaku, wspierając kontrolę masy ciała i zarządzanie chorobami, takimi jak cukrzyca czy otyłość.
Słodziki są dostępne w różnych formach, w tym w płynie, proszku, tabletkach czy kroplach. Jedne z najbardziej popularnych słodzików pochodzenia naturalnego są ksylitol, erytrytol czy też stewia. Dodatkowo, często zamiast cukru stosowane są różnego rodzaju syropy klonowy czy też z agawy. Każdy z tych zamienników cukru ma różne właściwości i zastosowania. Warto jednak mieć świadomość, że takie substancje mogą nie być bezpieczne dla wszystkich osób. U niektórych może dochodzić do pojawienia się niepożądanych skutków po spożyciu zamienników cukru, takich jak dolegliwości żołądkowo-jelitowe czy reakcje alergiczne. Dlatego ważne jest, aby przed rozpoczęciem stosowania jakiegokolwiek słodzika skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, szczególnie w przypadku występujących chorób.
Ksylitol, znany także jako cukier brzozowy, to naturalny alkohol cukrowy (poliol), który występuje w owocach, warzywach i drzewach liściastych, takich jak brzoza. Jest on popularnym zamiennikiem cukru ze względu na swoje właściwości zdrowotne i smak, który niemal w całości przypomina tradycyjny cukier. Ksylitol ma jednak o około 40% mniej kalorii niż biały cukier i niski indeks glikemiczny (IG wynosi około 13).
Ksylitol wykazuje szereg pozytywnych właściwości. Po pierwsze, jest przyjazny dla osób z cukrzycą, ponieważ jego wpływ na stężenie glukozy we krwi jest minimalny. Po drugie, wspiera zdrowie jamy ustnej – zapobiega próchnicy i hamuje rozwój bakterii odpowiedzialnych za choroby dziąseł. Co ciekawe badania naukowe wykazały, że ksylitol posiada również właściwości przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne oraz przeciwdrożdżycowe. Pozwala to na stosowanie go jako naturalny środek do walki z grzybicą, infekcjami, czy też stanami zapalnymi.
Ksylitol można stosować w kuchni podobnie jak biały cukier – do słodzenia napojów, wypieków czy deserów. Jednak podczas wykorzystywania go do celów cukierniczych, należy brać pod uwagę fakt, że jest on stabilny w wysokich temperaturach, czyli nie ulega karmelizacji. Trzeba również pamiętać, że w nadmiarze może powodować problemy jelitowe, dlatego warto spożywać go z umiarem. Przyjmuje się, że dzienna maksymalna dawka tolerowana przez człowieka to około 100 g, jednak nie więcej niż 30 g jednorazowo.
Erytrol to kolejny alkohol cukrowy, który zyskuje coraz większą popularność jako zdrowsza alternatywa dla cukru. Naturalnie występuje w owocach, takich jak winogrona czy gruszki, oraz w produktach fermentowanych. Erytrytol jest praktycznie bezkaloryczny (zawiera około 0,2 kcal na gram) i ma zerowy indeks glikemiczny. Związane jest to z tym, że substancja ta nie zawiera tłuszczu, białek, błonnika oraz witamin.
Jedną z największych zalet erytrytolu jest to, że nie podnosi stężenia glukozy we krwi ani nie wpływa na insulinę. Związane jest to z tym, że erytrytol nie jest metabolizowana przez ludzki organizm i słabo absorbowany z jelita. Dzięki temu jest idealny dla osób z cukrzycą, insulinoopornością oraz dla osób na diecie redukcyjnej i ketogenicznej. Co więcej, erytrytol w przeciwieństwie do innych polioli jest łagodny dla układu trawiennego i nie powoduje efektów przeczyszczających.
Erytrytol można stosować jako zamiennik cukru w napojach, deserach czy wypiekach. Ma jednak mniej intensywną słodycz niż biały cukier (około 70% jego słodyczy), dlatego w przepisach może być konieczne użycie większej ilości tego składnika. Jednym z dodatkowych atutów erytrytolu jest to, że nie posiada charakterystycznego posmaku tak jak inne słodziki zwłaszcza pochodzenia chemicznego. Często wręcz maskuje inne posmaki, może więc być mieszany z innymi, bardziej intensywnymi słodzikami. Co ciekawe rozpuszczany w wodzie wykazuje efekt chłodzący, co wiąże się z uczuciem chłodzącym.
Stewia to naturalny słodzik pozyskiwany z liści rośliny Stevia rebaudiana, która pochodzi z Ameryki Południowej. Jej aktywne związki, zwane glikozydami stewiolowymi, są nawet 300 razy słodsze od cukru. Kaloryczność stewii wynosi około 2,7 kcal w 1 gramie, jednakże ze względu na jej wysoką słodycz potrzeba jej znacznie mniej, niż sacharozy – dodatkowo indeks glikemiczy stewiozydu wynosi 0.
Stewia jest doskonałą alternatywą dla cukru dla osób zmagających się z cukrzycą lub pragnących ograniczyć spożycie kalorii oraz z redukować masę ciała. Nie podnosi stężenia glukozy we krwi i nie wpływa na produkcję insuliny. Ponadto, nie powoduje próchnicy i jest całkowicie bezpieczna dla zębów. Niektóre badania naukowe mówią również o stewii, jako substancji o właściwościach antyoksydacyjnych, które pomagają w zwalczaniu uszkodzeń oksydacyjnych w organizmie. Co jest szczególnie ważne, biorąc pod uwagę wpływ stresu oksydacyjnego na rozwój chorób przewlekłych. Warto również wspomnieć, że stewia jest bezpieczna i dobrze tolerowana przez większość osób, a skutki uboczne jej stosowania są rzadkie.
Stewia jest dostępna w różnych formach – jako proszek, płyn, tabletki czy liście. Słodzik ten jest stabilny w wysokich temperaturach, co sprawia, że jest odpowiedni do gotowania i pieczenia. Stewię można z powodzeniem stosować w wielu przepisach, zachowując smakowitość potraw, jednak po jej spożyciu można wyczuć gorzki posmak. Ze względu na intensywną słodycz, należy ją stosować w bardzo małych ilościach, szczególnie w wypiekach czy napojach.
Syrop klonowy to naturalny słodzik pozyskiwany z soku klonowego, głównie w Kanadzie i północnych rejonach Stanów Zjednoczonych. Jest to gęsty, bursztynowy płyn o charakterystycznym, delikatnie karmelowym smaku. Charakteryzuje się bogatą zawartością składników mineralnych, a także związków feonolowych.
W porównaniu do innych naturalnych słodzików uważa się, że syrop klonowy jest lepszy od cukru rafinowanego ze względu na wysokie stężenie związków fenolowych i zawartość minerałów. Obecność kwasów organicznych (kwasu jabłkowego), aminokwasów i odpowiednich ilości minerałów, takich jak potas, wapń, cynk i mangan, czy witaminy z grupy B, czyni go zdrowszą alternatywą dla cukru. Dużą wartością syropu klonowego jest wysokie stężenie związków fenolowych o właściwościach bioaktywnych, tj. antymutagennych, antyoksydacyjnych i przeciwnowotworowych. Dodatkowo, ma niższy indeks glikemiczny niż biały cukier (około 54).
Syrop klonowy świetnie sprawdza się jako polewa do naleśników, gofrów, a także jako dodatek do herbaty, deserów czy marynat. Należy jednak pamiętać, że mimo korzyści zdrowotnych, jest on kaloryczny, dlatego warto spożywać go z umiarem.
Syrop z agawy jest naturalnym słodzikiem pozyskiwanym z rdzenia kaktusa agawy, które rosną w Meksyku. Jest to gęsty, złocisty płyn, przypominający w konsystencji miód. Syrop z agawy jest około 1,5 x słodszy od cukru.
Syrop z agawy składa się głównie z fruktozy i w niewielkich ilościach glukozy i sacharozy, w związku z czym ma niższy indeks glikemiczny, niż cukier czy miód (IG około 30). Dzięki temu może stanowić zamiennik cukru dla osób dbających o utrzymanie odpowiedniego stężenia glukozy we krwi. W syropie z agawy mogą również znajdować się w niewielkiej ilości fruktooligosacharydów, które trafiają do jelita grubego, gdzie dochodzi do ich fermentacji z udziałem mikrobioty jelit, przez co może wpływać na wzrost prozdrowotnych bakterii. Dodatkowo, w syropie z agawy można znaleźć niektóre składniki odżywcze takie jak żelazo i wapń, jednak są to śladowe ilości.
Ze względu na wysoką słodycz, syrop z agawy świetnie sprawdza się jako dodatek do napojów, koktajli czy deserów w mniejszych ilościach niż cukier. Można go także stosować w pieczeniu, pamiętając jednak, że należy zmniejszyć ilość innych płynnych składników w przepisie. Niemniej należy mieć na uwadze, że syrop z agawy stanowi, podobnie jak cukier, dużą dawkę energii.
Choć zamienniki cukru mają wiele zalet, nie każdy z nich będzie odpowiedni dla wszystkich. Ksylitol może powodować problemy jelitowe u osób z wrażliwym układem trawiennym. Syrop klonowy i syrop z agawy, mimo niższego indeksu glikemicznego, są kaloryczne i mogą być niewskazane dla osób na diecie odchudzającej. Stewia, choć naturalna, ma specyficzny smak, który nie każdemu odpowiada. Dodatkowo, mogą również występować nadwrażliwości pokarmowe na niektóre słodziki typu syrop klonowy czy syrop z agawy. W związku z tym, przy wprowadzaniu zamienników należy do tego podchodzić ostrożnie, zwracając uwagę na to, czy stan zdrowia pozwala na zastosowanie niektórych z nich. W tym przypadku pomocna jest często konsultacja z lekarzem bądź dietetykiem.
Słodziki, jak każda inna żywność, mogą stanowić źródło problemów zdrowotnych. W związku z czym, jeśli występują jakiekolwiek dolegliwości związane z żywnością, można sprawdzić bezpieczeństwo stosowanych przez nas niektórych słodzików wykonując odpowiednią diagnostykę.
W przypadku, gdy występują problemy jelitowe (wzdęcia, bóle brzucha, biegunki), można skontrolować skład mikrobioty jelit (badanie Mikrobiota Jelit Complete), który pozwoli również na sprawdzenie tolerancji FODMAP (węglowodanów fermentujących). Węglowodanami fermentującymi są m. in. poliole (w tym ksylitol), czy też disacharydy oraz oligosacharydy, które stanowią składnik syropu z agawy. Sprawdzenie tolerancji FODMAP w badaniu mikrobiota jelit Complete wskaże, czy stosowanie tych słodzików będzie bezpieczne, czy też może stanowić przyczynę pogorszenia dolegliwości jelitowych.
Natomiast w przypadku podejrzenia nadwrażliwości pokarmowych, czyli alergii pokarmowych o opóźnionej reakcji, warto wykonać badanie ImuPro. Badanie to sprawdza stężenie przeciwciał IgG w kierunku białek różnych produktów, w tym również słodzików np. syropu klonowego. Jeśli w badaniu zostaną wykryte przeciwciała w kierunku tego słodzika, zalecana jest czasowa eliminacja tego produktu, gdyż może przyczyniać się do pogłębienia objawów związanych z nadwrażliwościami pokarmowymi.
Zamienniki cukru, takie jak ksylitol, erytrytol, stewia, syrop klonowy i syrop z agawy, stanowią wartościową alternatywę dla tradycyjnego białego cukru. Każdy z tych słodzików ma swoje unikalne właściwości, dzięki którym może pomóc w redukcji spożycia cukru, poprawie zdrowia i urozmaiceniu diety. Wybór odpowiedniego zamiennika powinien być jednak dostosowany do indywidualnych potrzeb i preferencji smakowych. Pamiętajmy, że nawet zdrowe alternatywy warto stosować z umiarem, aby cieszyć się korzyściami płynącymi ze zrównoważonej diety.
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Wystarczy przetrzeć powiekę brudnymi rękami lub zaniedbać codzienną pielęgnację okolic oczu, aby umożliwić bakteriom dotarcie do gruczołów w powiekach. W ten sposób pojawia się duże ryzyko rozwoju infekcji, a w efekcie do powstania jęczmienia.
Wrzody żołądka i dwunastnicy to najczęstszą choroba przewodu pokarmowego. Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej, zazwyczaj spowodowane błędami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem na stres, zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem niesteroidowych lub sterydowych leków przeciwzapalnych.
Według szacunków lekarzy, wrzody żołądka czy też dwunastnicy dotyczą 5-10 proc. populacji.
Kamienie żółciowe to złogi powstające w pęcherzyku oraz przewodach żółciowych. Prowadzą one do kamicy pęcherzyka żółciowego, jednej z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego w Europie, objawiającej się silnym, napadowym bólem określanym mianem kolki żółciowej. Kamienie które powstają w drogach żółciowych i nie przedostają się do pęcherzyka żółciowego mogą powodować rzadszą postać kamicy żółciowej – kamicę przewodową. Jak postępować w przypadku kamieni w pęcherzyku żółciowym? Czy można ich uniknąć i czy zawsze konieczna jest operacja?
Salmonelle to jedne z najbardziej znanych chorobotwórczych bakterii, głównie za sprawą wywoływanych przez nie dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Zwłaszcza w okresie letnim często słyszymy o zatruciach pokarmowych wywołanych przez te szczepy. W Polsce świadomość społeczna w tym zakresie z roku na rok jest coraz większa.
