Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Złożone zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się znaczącymi wahaniami nastroju — choroba afektywna dwubiegunowa, dotyka coraz większego odsetka społeczeństwa. Pamiętaj ChAD — to nie wyrok! Wczesna interwencja może znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym zaburzeniem. Właśnie dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować żadnych sygnałów, które mogą sugerować występowanie choroby dwubiegunowej.
W tym artykule przeczytasz o najważniejszych kwestiach związanych z chorobą dwubiegunową i poznasz odpowiedzi na wszystkie najczęściej zadawane pytania.
Z tego artykułu dowiesz się:
Choroba afektywna dwubiegunowa (w skrócie ChAD) to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się znacznymi wahaniami nastroju. Osoby zmagające się z ChAD doświadczają skrajnych zmian w swoim samopoczuciu, poziomie energii i zachowaniu. Zaburzenia objawiają się w formach epizodów depresji lub epizodów manii:
Choroba afektywna dwubiegunowa może mieć różne nasilenie i wymaga dokładnej diagnozy oraz leczenia przez lekarza psychiatrę.
ChAD dzieli się na kilka podtypów, wśród których najczęściej stwierdzane u pacjentów to typ I i typ II. Typ I charakteryzuje się pełnoobjawowymi epizodami manii i często jest połączony z epizodami depresyjnymi. ChAD typu II to forma, w której również występują epizody depresyjne, jednak naprzemiennie z objawami znacznie łagodniejszych epizodów manii — objawów hipomanii.
Wyróżnia się również formę choroby, znaną jako chorobę afektywną dwubiegunową z szybką zmianą faz, w której (jak sama nazwa na to wskazuje) pacjent w krótkim czasie doświadcza dynamicznych i bardzo szybkich zmiany faz nastroju — od depresji do manii lub hipomanii.
Choroba afektywna dwubiegunowa jest wyróżniona przez Międzynarodową Klasyfikację Chorób (ICD) zarówno w wersji dziesiątej (ICD-10), jak i jedenastej (ICD-11). W ICD-10 ChAD jest określona kodami z zakresu F31 (F31.0-F31.9), gdzie każdy podtyp i stan choroby ma przypisany swój unikalny kod. Klasyfikacja ta uwzględnia różne formy i nasilenie objawów manii, depresji oraz wahania nastroju, a także okresy remisji choroby.
W najnowszej wersji ICD-11, wprowadzono bardziej szczegółową klasyfikację i nomenklaturę, która jeszcze dokładniej opisuje przebieg ChAD. Nowe podejście ma na celu lepsze odzwierciedlenie różnorodności objawów i przebiegu choroby, co ma kluczowe znaczenie dla diagnozowania i doboru odpowiednich metod postępowania.
Zmiany te mają na celu ułatwienie specjalistom zrozumienia i leczenia zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, co przekłada się na bardziej spersonalizowane i skuteczne podejście do pacjenta.
Choroba afektywna dwubiegunowa jest znaczącym problemem zdrowotnym na całym świecie. Dotyka ludzi niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia. Szacuje się, że populacja osób ze zdiagnozowaną ChAD stanowi około 1-2% globalnej populacji. Według danych z 2017 roku udostępnionych przez NFZ w Polsce odnotowano 288 tys. osób ze zdiagnozowaną chorobą afektywną dwubiegunową.
Choroba ta często występuje w młodym wieku, jednak pierwszy epizod ChAD może się pojawić także w wieku nastoletnim lub wczesnej dorosłości. Należy mieć świadomość, że zaburzenia afektywne dwubiegunowe mogą mieć różne przyczyny. Na rozwój choroby mogą wpływać różne czynniki — zarówno genetyczne, jak i te środowiskowe, czy związane ze stylem życia.
W kontekście występowania ChAD warto wspomnieć, że cechą charakterystyczną choroby są jej częste nawroty. Podkreśla to znaczenie wdrożenia lepszej edukacji pacjentów, kształtowania u nich świadomości zagrożenia, a także systematycznego leczenia. Takie postępowanie jest długotrwałym procesem i często obejmuje połączenie farmakoterapii, psychoterapii oraz edukacji osoby chorej i jej najbliższego otoczenia.
Pomimo postępów w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, nadal istnieje potrzeba prowadzenia badań nad lepszymi metodami diagnozy i wsparcia osób ze zdiagnozowanym zaburzeniem.
ChAD to złożone zaburzenie, które nie ma jednego konkretnego czynnika, warunkującego wystąpienie zaburzenia. Jak już wspomniano, przyczyny choroby dwubiegunowej mogą być różnorodne i obejmować czynniki genetyczne, środowiskowe oraz psychologiczne. W medycynie panuje jednak jednogłośne przekonanie, że w rozwoju choroby ważną rolę odgrywają zarówno geny, jak i doświadczenia życiowe.
Predyspozycje genetyczne odgrywają znaczącą rolę w przyczynach choroby afektywnej dwubiegunowej. Badania wykazały, że ryzyko rozwoju ChAD jest wyższe u osób w rodzinach, w których występowały przypadki tej choroby. Jednakże obecność genów związanych z chorobą nie oznacza tego, że u pacjenta na pewno dojdzie do wystąpienia zaburzeń. Czynniki genetyczne mogą zwiększać podatność na chorobę, ale najczęściej w rozwoju ChAD biorą udział także czynniki środowiskowe, które w pewnym stopniu możemy kontrolować. Dwubiegunowość jest wynikiem interakcji między genami a otoczeniem pacjenta.
Stres, traumatyczne wydarzenia życiowe lub stosowanie substancji psychoaktywnych, mogą wywołać wystąpienie lub nawrót choroby u osób z genetyczną podatnością na ChAD.
Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się różnymi objawami, w zależności od typu i etapu choroby. Każdy epizod może występować z innym zestawem zachowań, które można zaobserwować u pacjenta. Nie tylko znajomość, ale także zrozumienie różnych symptomów stanowią podstawę do tego, aby postawić trafną diagnozę, wdrożyć odpowiednie leczenie i umiejętnie radzić sobie z występującymi problemami. Jakie są objawy zaburzenia w zależności od rodzaju występujących epizodów?
Objawy choroby dwubiegunowej w czasie epizodu depresji to doświadczanie przez pacjenta głębokiego smutku, poczucia utraty swoich zainteresowań, zmęczenia i ogólnego braku energii. Może wystąpić znaczne obniżenie nastroju, trudności w koncentracji, zmiany apetytu i zaburzenia snu, a także myśli samobójcze.
Występowanie objawów podczas epizodu maniakalnego cechuje się wyraźnym podwyższeniem nastroju, nadmierną aktywnością, przyspieszonym myśleniem, słowotokiem, praktykowaniem bardzo szybkiej jazdy samochodem, niepohamowaną energią oraz często nieodpowiedzialnym, nieuzasadnionym i nieprzemyślanym zachowaniem. Pacjent może doświadczać euforii, wzmożonego popędu seksualnego oraz zaburzeń percepcji rzeczywistości lub nawet objawów psychotycznych (psychozy).
Epizod hipomaniakalny jest łagodniejszą formą manii. Pacjent wykazuje podwyższone samopoczucie, zwiększoną aktywność i wysoki poziom energii. Chociaż obserwuje się objawy podobne do manii, są one mniej intensywne i zazwyczaj nie prowadzą do znaczących problemów z codziennym funkcjonowaniem.
W epizodzie mieszanym występują jednocześnie objawy depresji i manii — zarówno z podobnym nasileniem obu stanów, jak i z ukierunkowaniem tylko na objawy manii lub depresji. Pacjent może czuć się pełen energii, ale jednocześnie odczuwać smutek i niechęć do działania. Może to prowadzić do dużego zamieszania emocjonalnego, mocnych zaburzeń nastroju, poczucia zagubienia i trudności w radzeniu sobie z codziennymi obowiązkami.
Okres remisji to czas, kiedy objawy choroby afektywnej dwubiegunowej ustępują. Pacjent może funkcjonować normalnie i nie doświadczać objawów choroby. Na tym etapie ważne jest jednak to, aby pacjent wciąż kontynuował leczenie. Takie postępowanie może skutecznie zapobiegać nawrotom występowania regularnych epizodów.
Decyzja o wizycie u psychiatry jest ważnym krokiem dla każdego, kto doświadcza trudności, związanych z własnym zdrowiem psychicznym. W kontekście choroby afektywnej dwubiegunowej pewne sygnały mogą wskazywać na potrzebę szukania profesjonalnej pomocy. Co powinno być sygnałem alarmującym?
Rozpoznanie ChAD wymaga dokładnej oceny objawów, które można zaobserwować u pacjenta. Lekarz, najczęściej psychiatra, przeprowadza dokładny wywiad medyczny i psychologiczny, podczas którego zbiera wszystkie niezbędne informacje o historii występowania stanów depresji i manii.
Podczas diagnozowania, lekarz może zapytać o przebieg choroby afektywnej dwubiegunowej, częstotliwość epizodów, ich intensywność oraz wpływ na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Kluczowe jest to, aby pacjent dokładnie omawiał wszystkie niepokojące zachowania — nawet te, które mogą wydawać się mu nieistotne.
Specjalista w celu pogłębienia diagnostyki może również zlecić badania, aby wykluczyć inne przyczyny objawów — np. zaburzenia hormonalne czy skutki uboczne przyjmowania substancji psychoaktywnych. W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie badań obrazowych mózgu.
Leczenie ChAD jest procesem złożonym i wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Składa się z kilku kluczowych etapów, które wspólnie mogą pomóc w zarządzaniu chorobą i poprawie jakości życia pacjenta.
Psychoterapia jest ważnym elementem leczenia ChAD. Obejmuje ona rozmowy z terapeutą, które pomagają pacjentowi zrozumieć swoją chorobę, nauczyć się obserwować i radzić sobie z objawami oraz poprawić relacje z osobami w najbliższym otoczeniu. W leczeniu depresji w przebiegu choroby dwubiegunowej oraz w zarządzaniu zaburzeniami nastroju najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną.
Psychoedukacja pomaga pacjentom i ich rodzinom zrozumieć naturę choroby afektywnej dwubiegunowej oraz znaczenie leczenia. Informacje na temat przebiegu ChAD, różnego rodzaju epizodów, nawracania objawów oraz sposobów ich kontrolowania są kluczem do tego, aby pacjent mógł efektywnie zarządzać swoim stanem zdrowia.
Leczenie ChAD z pomocą substancji farmakologicznych obejmuje stosowanie odpowiednio dobranych leków przeciwdepresyjnych oraz stabilizatorów nastroju. Farmakoterapia ma na celu kontrolowanie epizodów choroby, zarówno depresyjnych, jak i maniakalnych. Ważne jest to, aby leczenie każdego pacjenta było prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza, który dostosuje dawki leków w zależności od przebiegu choroby i reakcji pacjenta na leczenie.
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny wzrost liczby badań nad chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) wśród osób poniżej 18. roku życia. Mimo że rozpoznawanie ChAD w tej grupie opiera się na tych samych kryteriach co u dorosłych, specyfika choroby w okresie rozwojowym wiąże się z innymi wyzwaniami diagnostycznymi i leczniczymi.
Przez długi czas uważano, że ChAD rzadko występuje wśród dzieci i młodzieży. Jednak badania z ostatnich dwóch dekad wyraźnie pokazują wzrost rozpoznawania choroby dwubiegunowej u coraz młodszych pokoleń, z coraz wcześniejszym występowaniem pierwszego epizodu choroby. W populacji dzieci i młodzieży ChAD często rozpoczyna się od epizodu depresji, a sama choroba wiąże się z wysokim wskaźnikiem współwystępowania innych zaburzeń psychicznych.
Leczenie ChAD u dzieci i młodzieży wymaga kompleksowego podejścia, łączącego psychofarmakoterapię z interwencjami psychospołecznymi.Warto jednak zaznaczyć, że efektywność i bezpieczeństwo stosowania leków w tej grupie wiekowej mogą być inne niż w przypadku osób dorosłych.
Choroba afektywna dwubiegunowa może charakteryzować się dość zmiennymi rokowaniami, które będą zależeć od skuteczności działań prowadzonego leczenia. Jeśli wykorzysta się odpowiednio dostosowane metody terapii, pacjenci mogą cieszyć się pełną stabilnością życiową i emocjonalną. Z drugiej strony, brak chęci przestrzegania rekomendacji czy brak dostępu do właściwej opieki medycznej mogą sprawić, że choroba afektywna dwubiegunowa będzie wywierać doskwierający i uporczywy wpływ na życie osobiste czy zawodowe.
Występowanie choroby odnotowuje się w różnej intensywności, co także ma wpływ na prognozy i przebieg leczenia. ChAD może dobrze rokować, jednak podstawą ku temu jest regularne stosowanie się do zaleceń lekarza i aktywne uczestnictwo w procesie leczenia.
Osoby zmagające się z ChAD oraz ich bliscy często mają wiele pytań dotyczących codziennego życia z tą chorobą. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Tak, jest to możliwe. Związki z osobami z ChAD wymagają wzajemnego zrozumienia i komunikacji. Ważne jest wsparcie i otwartość na potrzeby partnera.
Osoby z ChAD mogą pracować, jeśli ich stan jest stabilny. Dostosowanie środowiska pracy i elastyczne godziny mogą pomóc w utrzymaniu codziennej produktywności.
Większość osób z ChAD nie stanowi zagrożenia. Jednak bez odpowiedniego leczenia u takich osób (podczas epizodów manii) mogą występować zachowania ryzykowne. Odpowiednie wsparcie i leczenie mogą jednak pomóc w skutecznej kontroli zróżnicowanych stanów chorobowych.
ChAD jest chorobą przewlekłą. Nie można jej całkowicie wyleczyć, jednak można skutecznie kontrolować objawy za pomocą leczenia farmakologicznego i psychoterapii.
Brak chęci chorego do podjęcia leczenia może być dużym wyzwaniem dla jego najbliższego otoczenia. W takich sytuacjach bardzo ważne jest wsparcie bliskich i profesjonalna opieka specjalistów, którzy mogą pomóc osobie chorej zrozumieć korzyści płynące z rozpoczęcia terapii.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Tężec to choroba, w której do zakażenia dochodzi w wyniku niepozornych zranień czy skaleczeń. Nie bez powodu w Polsce szczepienie przeciw tężcowi jest obowiązkowe i refundowane przez NFZ do 19. roku życia.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
