Przepuklina pachwinowa – czy może być groźna? Objawy przepukliny

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest przepuklina pachwinowa?
• Jakie są rodzaje przepukliny pachwinowej?
• Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia przepukliny pachwinowej?
• Jakie objawy daje przepuklina pachwinowa?
• Jak diagnozuje się i leczy przepuklinę pachwinową?

Czym jest przepuklina pachwinowa?

Przepuklina to stan, w którym dochodzi do przemieszczenia się części lub całości narządów poza obszar, w którym występują w warunkach fizjologicznych. Najczęściej obserwowana jest w obrębie jamy brzusznej, co określamy przepukliną brzuszną. Dlaczego? Narządy jamy brzusznej otoczone są nie tylko mięśniami brzucha, ale również otrzewną, stanowiącą dla nich barierę ochronną. Warto jednak pamiętać, że nie we wszystkich miejscach jest ona tak samo wytrzymała. W sytuacji, gdy dojdzie do pojawienia się w ścianie jamy brzusznej otworów, może nastąpić uwypuklenie się otrzewnej i znajdujących się w jamie brzusznej narządów.

Przepuklina pachwinowa (hernia inguinalis) jest właśnie jednym z rodzajów przepukliny brzusznej i zlokalizowana jest w okolicach pachwiny lub kanału pachwinowego (przebiega nad więzadłem pachwinowym i ma długość około 4-5 cm). Rozstęp powstaje w tym przypadku najczęściej na płaszczyźnie mięśniowo-powięziowej mięśni skośnych lub poprzecznych brzucha. W worku przepuklinowym (rozciągnięta otrzewna ścienna) mogą znajdować się w tym przypadku zarówno komórki tłuszczu trzewnego, jak również narządy znajdujące się w jamie brzusznej, takie jak jelito cienkie czy jelito grube, które przez otwór, określany mianem wrót przepukliny, przedostają się na zewnątrz. Na powierzchni przepuklina pachwinowa wyczuwalna jest jako guz o miękkiej strukturze.

Z jakimi rodzajami przepukliny pachwinowej możemy mieć do czynienia? Przede wszystkim przepukliny pachwinowe możemy podzielić na:

• wrodzone – powstaje na skutek niepełnego zrośnięcia się kanału pachwinowego,
• nabyte – powstają w wyniku osłabienia mięśni brzucha zlokalizowanych w pobliżu ściany kanału pachwinowego.

Ze względu na ich ułożenie wyróżniane są:

• przepuklina pachwinowa prosta – inaczej określana jako przepuklina pachwinowa przyśrodkowa. Ten typ przepukliny przechodzi od razu z jamy brzusznej do tzw. trójkąta Hasselbacha, z pominięciem kanału pachwinowego.
• przepuklina pachwinowa skośna – inaczej określana jako przepuklina pachwinowa przyśrodkowa, ze względu na jej umiejscowienie względem naczyń nadbrzusznych. Przechodzi przez kanał pachwinowy, a jej ujście skierowane jest w kierunku moszny u mężczyzn lub warg sromowych u kobiet;
• przepuklinę pachwinową kombinowaną – łączącą cechy charakterystyczne dla dwóch wspomnianych wcześniej typów przepukliny.

Ze względu na położenie względem więzadła pachwinowego możemy wyróżnić również dwa dodatkowe typy przepukliny. Mowa tu o przepuklinie udowej, występującej u kobiet, kiedy worek pachwinowy przechodzi na udo oraz przepuklinie mosznowej, gdy swoje ujście znajduje on w mosznie.

Przepuklina pachwinowa – przyczyny i czynniki ryzyka

Jak powstaje przepuklina pachwinowa? Jak już zostało wspomniane, może mieć ona charakter wrodzony lub nabyty. Przepukliny wrodzone powstają w wyniku wad rozwojowych zarodka, a dokładnie niezrośnięcia się wyrostka pochwowego otrzewnej, który powinien ulec zamknięciu około 20. tygodnia ciąży. Najczęściej jest to przepuklina pachwinowa skośna, zlokalizowana po stronie prawej, która wymaga leczenia operacyjnego.

Przepuklina pachwinowa nabyta może wystąpić u każdego, jednak zwykle dotyka osoby młode lub starsze, z uwagi na osłabione (zwiotczałe) lub nie w pełni rozwinięte mięśnie brzucha. Ze względu na różnice w budowie anatomicznej (obecność miękkiego, podatnego na rozwarstwienia powrózka nasiennego w kanale pachwinowym), przepukliny brzuszne, w tym przepukliny pachwinowe zdecydowanie częściej występują u mężczyzn niż u kobiet.

Jak powstaje przepuklina pachwinowa nabyta? W wyniku osłabienia ściany jamy brzusznej dochodzi do powstania w niej szczelin, stanowiących wrota przepukliny. Każdy wysiłek związany z pracą mięśni brzucha i powodujący wzrost ciśnienia w jamie brzusznej powoduje stopniowe przesuwanie się jej zawartości i w efekcie jej uwypuklenie przez wrota przepukliny.

Przepuklina pachwinowa wrodzona powstaje na skutek wad rozwojowych, które wykształcają się jeszcze w okresie płodowym. Przepuklina pachwinowa nabyta z kolei jest efektem osłabieniem mięśni podbrzusza i powstania w miejscu ich skrzyżowania szczeliny, stanowiącej jej wrota.

Jakie są czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia przepukliny pachwinowej? Należą do nich:

• nadwaga i otyłość,
• uporczywy, przewlekły kaszel,
• palenie papierosów,
• przewlekłe zaparcia,
• częste podnoszenie ciężkich przedmiotów,
• przerost gruczołu krokowego,
• intensywne treningi siłowe mięśni brzucha, niepoprzedzone należytą rozgrzewką,
• zaburzony metabolizm kolagenu,
• liczne ciąże i porody (wpływające na poszerzenie kanału udowego),
• przebyte w przeszłości urazy,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• zespół Ehlersa-Danlosa,
• zespół Marfana.

Nie należy również zapominać o czynniku genetycznym, wpływającym na rozwój przepukliny pachwinowej. Zaobserwowano bowiem ponad 4x większe ryzyko zachorowania na przepuklinę u pacjentów z dodatnim wywiadem rodzinnym.

Jak wygląda przepuklina pachwinowa? W początkowym etapie rozwoju przepuklina pachwinowa najczęściej nie daje żadnych widocznych objawów. Z upływem czasu i powiększaniem się worka przepuklinowego możesz zaobserwować niewielki, miękki guzek w okolicy pachwinowej, który jest widoczny zwłaszcza przy napięciu mięśni brzucha w pozycji wyprostowanej. Z czasem oprócz zwiększającego swoje rozmiary guzka pojawiają się dolegliwości takie jak ból i pieczenie. Niekiedy ucisk w pachwinie powoduje uczucie ciągnięcia i osłabienia, promieniujące do kończyn. W przypadku mężczyzn można również zaobserwować obrzęk i ból w okolicy jąder.

Wywoływane przez schorzenie jakim jest przepuklina pachwinowa objawy pojawiają się głównie po przebywaniu przez dłuższy czas w pozycji pionowej. Ponadto nasilają się one w trakcie zwiększonej pracy mięśni brzucha, np. przy pochylaniu się, śmiechu, kaszlu, parciu (przy oddawaniu moczu lub stolca), wysiłku fizycznym czy podnoszeniu ciężkich przedmiotów.

Infografika dotycząca objawów przepukliny pachwinowej, z ukazaniem jak może wyglądać guzek. Coś jak poniżej, ale z wsadem tekstowym:

• miękki guzek w okolicy pachwiny,
• ból i pieczenie,
• ucisk w pachwinie,
• uczucie ciągnięcia promieniujące do kończyn,
• ból i obrzęk w okolicy jąder.

Objawy nasilają się przy pochylaniu, kaszlu, śmiechu, parciu czy podnoszeniu ciężarów.

W niektórych przypadkach rozwój przepukliny może doprowadzić do jej uwięźnięcia, czyli niezdolności zsunięcia się zawartości worka przepuklinowego z powrotem do jamy brzusznej. Jest to związane z zaciśnięciem się wrót przepukliny i może doprowadzić do niedokrwienia ściany jelit lub niedrożności przewodu pokarmowego. Oprócz gorączki, wymiotów i nudności, zaczerwienienia okolic pachwiny i silnych dolegliwości bólowych stan ten niesie ryzyko poważnych powikłań i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Przepuklina pachwinowa – diagnostyka i leczenie

Gdy pojawią się pierwsze objawy przepukliny pachwinowej, należy udać się do lekarza POZ, który przeprowadzi wywiad lekarski oraz badanie fizykalne w okolicy pachwiny, a w razie konieczności skieruje nas na badanie USG i na ich podstawie postawi diagnozę, uwzględniającą rodzaj i rozmiar przepukliny. Jedynie w trudnych diagnostycznie przypadkach przepuklin brzusznych wykonuje się dodatkowo rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.

Jeżeli chodzi o leczenie, przepuklina pachwinowa może być zlikwidowana wyłącznie w wyniku operacji zamknięcia jej wrót. Przy niewielkiej przepuklinie można co prawda zastosować leczenie zachowawcze, obejmujące zmianę stylu życia i działania profilaktyczne (unikanie dźwigania, rezygnacja z intensywnych treningów itp.) połączone ze stosowaniem specjalnych pasów i majtek przepuklinowych. Zachowawcze leczenie przepukliny pachwinowej jest jednak obarczone dużym ryzykiem niepowodzenia i najczęściej z czasem i tak zachodzi konieczność interwencji chirurgicznej. Stosuje się je głównie w przypadku przepuklin odprowadzanych, a także u pacjentów u których nie ma możliwości bezpiecznego przeprowadzenia operacji przepukliny pachwinowej.

Przy zaawansowanych zmianach zalecane jest jak najszybsze wykonanie zabiegu chirurgicznego, klasycznymi metodami lub metodą laparoskopową, coraz częściej przeprowadzaną z użyciem robota. Klasyczna operacja przepukliny pachwinowej, ze względu na swoją rozległość i długą rekonwalescencję, przeprowadzana jest obecnie wyłącznie w przypadku przepuklin o trudnej lokalizacji oraz u pacjentów otyłych.

Zaletą laparoskopowego leczenia przepukliny jest nie tylko mniejsze ryzyko powikłań, ale również krótszy czas hospitalizacji (2-3 dni) i rekonwalescencji. Zazwyczaj bowiem już po 4 tygodniach pacjent może wrócić do pełnej sprawności. Z zasady leczenie operacyjne przepukliny pachwinowej wykonywane jest w ramach zabiegów planowanych, wyjątek stanowi stan uwięźnięcia przepukliny, wymagający natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Co ważne, operacja przepukliny pachwinowej obejmuje nie tylko samo jej podwiązanie i zamknięcie wrót przepukliny, ale również wszycie pacjentowi specjalnych siatek w miejscu osłabienia powłok, co znacząco zmniejsza ryzyko ponownego jej wykształcenia się po operacji.

Warto, by nawet pacjenci po operacji przepukliny pachwinowej stosowali się do zasad jej profilaktyki. Obejmują one przede wszystkim:

• lekkostrawną dietę,
• zdrowy tryb życia,
• regularny, ale umiarkowany wysiłek fizyczny, z uwzględnieniem ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha,
• unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów.