Stawami nazywamy ruchome połączenia między kośćmi. W zależności od liczby kości łączących się w stawie wyróżniamy stawy proste – w budowie biorą udział dwie kości, np. staw biodrowy oraz złożone – w budowie biorą udział więcej niż dwie kości, np. staw łokciowy. Stawy zbudowane są z tak zwanej powierzchni, torebki i jamy stawowej. W niektórych z nich występują dodatkowo więzadła, łąkotki, kaletki maziowe, trzeszczki oraz kosmki maziowe.
Przyczyną występowania chorób stawów są zazwyczaj uszkodzenia tkanki chrzęstnej pokrywającej powierzchnię główek kości. Podstawowe zadanie chrząstki stawowej to ochrona kości przed tarciem i ścieraniem oraz amortyzacja. Jeśli chrząstka jest uszkodzona, pacjent zaczyna doświadczać nieprzyjemnych objawów – głównie bólu przy poruszaniu, uczucia przeskakiwania kości, skrzypienia, a także ograniczenia ruchomości. Co zrobić, żeby mieć zdrowe stawy?
Podstawą profilaktyki jest uprawianie sportu. Nie chodzi tu od razu o podnoszenie ciężarów na siłowni albo bieganie maratonów, bo to może działać wręcz odwrotnie, szczególnie, gdy nie robi się tego pod okiem profesjonalistów, lecz o umiarkowaną aktywność. Jaki sport będzie odpowiedni – mówiąc wprost, co najlepsze na stawy? Pływanie, aerobik w wodzie, nordic walking albo po prostu spacery, jazda na rowerze, joga, pilates itp. Każdą aktywność warto poprzedzić rozgrzewką a zakończyć rozciąganiem. Jeżeli już pojawiły się dolegliwości bólowe w stawach, ćwiczenia należy skonsultować z fizjoterapeutą lub lekarzem, żeby sobie dodatkowo nie zaszkodzić.
Druga kwestia to dbanie o właściwą wagę. Każdy dodatkowy kilogram obciąża stawy i prowadzi do powstawania uszkodzeń mechanicznych, dlatego osoby z chorobami stawów albo ryzykiem ich wystąpienia powinny przede wszystkim pozbyć się nadwagi.
Trzecia sprawa to ograniczenie sytuacji stresowych. Stres wbrew pozorom działa negatywnie na kondycję stawów. Po pierwsze nasila objawy chorób autoimmunologicznych, w tym reumatycznych takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, a po drugie wywołuje napięcie mięśni, co powoduje usztywnienie powięzi i ścięgien.
Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ odpowiednio dobranego obuwia na stawy. Istotne jest zarówno obuwie dostosowane do aktywności fizycznej – szczególnie do biegania czy uprawiania nordic walkingu, jak i codzienne. Najlepiej, żeby buty miały nieco grubszą podeszwę lub obcas, ale nieprzekraczający 3 cm, dawały właściwą amortyzację i jednocześnie nie uciskały palców.
A jaki wpływ ma dieta na stawy? Tak naprawdę bardzo duży. Dostarczanie do organizmu składników odżywczych niezbędnych do budowy mięśni, kości i stawów to podstawa. Chodzi przede wszystkim o to, żeby zadbać o ogólną kondycję i zdrowie, lecz również złagodzić dolegliwości bólowe spowodowane problemami z tkanką chrzęstną.
Co zatem warto jeść? Co na stawy wpłynie najkorzystniej? W ramach dbania o zdrowe stawy warto wprowadzić do swojej diety produkty zawierające kwasy omega-3 poprawiające wchłanianie wapnia i zmniejszające sztywność stawów, łatwo przyswajalne białko będące składnikiem budulcowym chrząstki stawowej, witaminę D wpływającą na siłę mięśniową i budowę kości oraz witaminę C stymulującą produkcję kolagenu i chrząstek. Regularne spożywanie ryb morskich, owoców morza, orzechów, nabiału, chudego mięsa, roślin strączkowych, oleju rzepakowego oraz owoców i warzyw zawierających duże ilości witaminy C (m.in. pietruszka, porzeczka, żurawina, kiwi, truskawki) będzie naturalnym sposobem na wzmocnienie stawów.
W niektórych przypadkach specjaliści zalecają dodatkową suplementację preparatami z kwasem hialuronowym wpływającym na poprawę ruchomości stawów i chondroityną – najczęściej siarczanem chondroityny – działającą regenerująco na chrząstkę.
