Opryszczka – leczenie oraz zapobieganie; jak wygląda opryszczka na ustach?

Powrót

Opryszczka jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirusy opryszczki – HSV-1 lub HSV-2. Dolegliwość ta może przynieść znaczny dyskomfort oraz wpłynąć na jakość życia pacjentów. W jaki sposób? Jak leczyć opryszczkę wargową? Jak skutecznie minimalizować ryzyko ponownego wystąpienia infekcji? Odpowiadamy!  

Spis treści:  

Wirus opryszczki – czym jest?  

Wirus opryszczki, znany również jako Herpes Simplex Virus (HSV), to rodzaj wirusa z rodziny Herpesviridae. Wirus ten występuje w dwóch typach: HSV-1 i HSV-2. HSV-1 zazwyczaj odpowiedzialny jest za infekcje w okolicach ust, twarzy i gardła, takie jak opryszczka wargowa. HSV-2 jest natomiast głównym źródłem infekcji narządów płciowych. Wirus opryszczki pozostaje w organizmie przez całe życie po zakażeniu, przechodząc w stan utajony i reaktywując się pod wpływem różnych czynników, takich jak osłabienie układu immunologicznego czy stres.  

​​​​​Jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki?  

Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi najczęściej poprzez bezpośredni kontakt z zakażoną osobą lub rzadziej – z ​​​​przedmiotem, którego używała zakażona osoba. Wirus opryszczki wnika do organizmu poprzez nieuszkodzone i uszkodzone błony śluzowe oraz uszkodzoną skórę. W przypadku opryszczki wargowej, zakażenie często przenosi się przez dotyk lub pocałunek z osobą, która ma aktywną infekcję lub u której wirus pozostaje w stadium utajonym. Natomiast opryszczka narządów płciowych przenosi się głównie drogą płciową – zarówno podczas kontaktu płciowego, jak i oralno-genitalnego. W przypadku dzieci, wirus może być przenoszony z matki na dziecko – zarówno podczas porodu, jak i po porodzie.  

Co może być powodem reaktywacji wirusa opryszczki? Przede wszystkim są to czynniki, prowadzące do osłabienia organizmu, takie jak:  

  • gorączka,  
  • niedożywienie,  
  • długotrwały wysiłek fizyczny,  
  • miesiączka,  
  • przemęczenie,  
  • choroby infekcyjne,  
  • przewlekły stres,  
  • zabiegi stomatologiczne,  
  • ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV).

Typy wirusa opryszczki  

Istnieją dwa typy opryszczki:  

  • HSV-1 zazwyczaj jest związany z infekcjami w okolicach ust i twarzy, które znane są jako opryszczka wargowa lub opryszczka jamy ustnej; zdarza się jednak, że wywołuje on również zakażenia narządów płciowych,  
  • HSV-2 jest przenoszony drogą płciową i prowadzi głównie do opryszczki narządów ​​​​​​​​płciowych, ale może wywołać również opryszczkę wargową oraz zapalenie opon mózgowych.  

Oprócz typowych obszarów, opryszczka pojawia się także w innych miejscach na ciele:  

  • na plecach,  
  • na udach,  
  • na czole,  
  • na dłoniach.  

Opryszczka wargowa  

Najczęstszą formą opryszczki jest ta, która pojawia się na wargach i okolicach ust. Charakteryzuje się ona drobnymi skupiskami pęcherzyków zapalnych, które zazwyczaj lokalizują się w kącikach ust lub na granicy warg i skóry twarzy. Chociaż zazwyczaj przebiega łagodnie, jej objawy mogą być dość niekomfortowe. Opryszczka na ustach często rozpoczyna się od charakterystycznego uczucia świądu, pieczenia i nadwrażliwości w okolicach ust. U wielu pacjentów chorobie towarzyszą objawy, podobne do przeziębienia, takie jak:  

  • gorączka,  
  • zmęczenie,  
  • powiększone węzły chłonne.  

Opryszczka narządów płciowych  

Opryszczkę narządów płciowych wywołuje ​​​​wirus opryszczki pospolitej HSV-1 oraz HSV-2. Przeniesienie infekcji następuje głównie poprzez kontakt z osobą, która jest już nosicielem wirusa. Wilgotna skóra, wyścielająca jamę ustną, narządy płciowe i okolicę odbytu, jest szczególnie podatna na infekcje. W konsekwencji, wirus najczęściej przenosi się między osobami podczas kontaktu seksualnego, włączając w to zarówno stosunek płciowy, jak i aktywność seksualną oralną oraz analną. ​​​Z tego powodu,​ istotne jest zachowanie odpowiedniej ostrożności i ochrony (np. stosowanie prezerwatyw) – dzięki temu możliwe jest zminimalizowanie ryzyka przeniesienia wirusa opryszczki.  

Objawy opryszczki  

Opryszczka to schorzenie, które najczęściej dotyka skórę oraz błony śluzowe. Jej nadejście zazwyczaj sygnalizują wczesne objawy ogólne takie jak:  

  • uczucie przeczulicy,  
  • pieczenie,  
  • świąd,  
  • mrowienie i ból.

Po kilku dniach pojawiają się charakterystyczne wykwity skórne w postaci małych pęcherzyków, wypełnionych klarownym płynem. Te delikatne zmiany po pewnym czasie pękają, pozostawiając nadżerki oraz owrzodzenia. W większości przypadków zmiany goją się samoistnie i nie wymagają interwencji leczniczej. W obszarze twarzy i głowy, opryszczka często pojawia się na wargach oraz skórze twarzy, jednak istnieją również przypadki, gdy atakuje ona jamę ustną i gardło, wywołując towarzyszące symptomy, takie jak gorączka oraz ogólne osłabienie.  

Diagnostyka opryszczki  

Rozpoznanie opryszczki opiera się często na charakterystycznym wyglądzie jej wykwitów, co umożliwia lekarzom postawienie właściwej diagnozy na podstawie przeprowadzenia oględzin zmiany. W sytuacjach bardziej zaawansowanych lub w przypadku inwazyjnych zakażeń zaleca się dodatkowe badania pomocnicze. Należą do nich:  

  • PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy),  
  • badania serologiczne,  
  • izolacja HSV w hodowli komórkowej.  

​​​​​Najczęstszą metodą diagnostyczną jest test, umożliwiający wykrycie wirusa (bazujący na metodzie PCR), który obejmuje badanie wymazów lub próbek tkankowych z obszarów, dotkniętych opryszczką. Próbki są następnie analizowane w laboratorium, w celu wykrycia DNA wirusa opryszczki. Testy te mogą określić, czy infekcja jest wywołana przez wirusa typu 1 (HSV-1), czy typu 2 (HSV-2), co ma znaczenie w kontekście dobrania odpowiedniej metody leczenia.  

Warto wspomnieć również o testach serologicznych, które pozwalają na stwierdzenie obecności przeciwciał przeciwko wirusowi opryszczki w surowicy krwi. Testy te mogą pomóc ustalić, czy dana osoba jest nosicielem wirusa opryszczki, co może być przydatne w przypadku wyjaśniania przyczyn nawracających infekcji lub analizy ryzyka przeniesienia wirusa.  

Leczenie opryszczki  

W przypadku łagodnych objawów opryszczki, warto sięgnąć po miejscowe leki przeciwwirusowe, takie jak:  

  • acyklowir,  
  • dokozanol,  
  • denotywir,  
  • tromantadyna.

W cięższych przypadkach lub wtedy, gdy infekcja dotyka obszarów wrażliwych, lekarz może zalecić leczenie przeciwwirusowe w postaci doustnych tabletek. Leki przeciwwirusowe, takie jak acyklowir, walacyklowir czy famcyklowir, działają hamująco na  namnażanie się  wirusa, co przyspiesza gojenie się zmian skórnych oraz zmniejsza intensywność objawów. Wprowadzenie leczenia we wczesnym etapie infekcji może ograniczyć nasilenie objawów i skrócić czas trwania opryszczki.  

W przypadku częstych nawrotów opryszczki, lekarz może zalecić terapię przewlekłą, polegającą na stosowaniu leków przeciwwirusowych przez dłuższy czas. To podejście może pomóc w kontrolowaniu częstotliwości oraz nasilenia ​​​​nawrotów. Warto jednak pamiętać, że leczenie prowadzi tylko do zmniejszenia nasilenia objawów i skrócenia czasu ich trwania, a nie powoduje eliminacji wirusa z organizmu.  

Domowe sposoby na opryszczkę  

Mając do czynienia z ograniczonymi i łagodnymi objawami nawracającej opryszczki, istnieje kilka pomocnych metod, które mogą przynieść ulgę i przyspieszyć proces gojenia zmian skórnych. W takich przypadkach, wielokrotne aplikacje okładów z naturalnych składników, takich jak czosnek, cebula, aloes czy sok z cytryny, mogą okazać się skuteczne. Dodatkowo, warto rozważyć również wykorzystanie naparu z melisy lub przygotowanych roztworów, zawierających kwas acetylosalicylowy, sodę oczyszczoną lub ocet – mogą one przyczynić się do złagodzenia objawów i przyspieszenia gojenia.  

Zakażenie wirusem opryszczki – powikłania  

Opryszczka zazwyczaj wygasa (przechodzi w fazę „uśpienia”), nie pozostawiając po sobie żadnych śladów. Niemniej jednak, niewłaściwa pielęgnacja i nieleczona opryszczka mogą skutkować pojawieniem się powikłań. Wśród nich można wymienić:  

  • wtórne zakażenia bakteryjne lub grzybicze wykwitów,  
  • rozsiane zakażenia (m.in. w przełyku, nadnerczach, płucach, stawach oraz w ośrodkowym układzie nerwowym),  
  • rumień wielopostaciowy.

U noworodków możliwe jest wystąpienie rozległych wykwitów pęcherzykowych na skórze, co może wywołać:  

  • ciężkie zapalenie mózgu,  
  • zapalenie wątroby,  
  • uszkodzenia innych narządów,  
  • zgon.

Jak uniknąć zakażenia wirusem opryszczki?  

Aby uniknąć zakażenia wirusem opryszczki, istotne jest przestrzeganie kilku ważnych kroków higieny i zdrowego stylu życia, w tym:  

  • unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami, u których występują aktywne objawy opryszczki, takie jak pęcherzyki lub owrzodzenia na skórze,  
  • dbanie o higienę osobistą, regularne mycie rąk wodą i mydłem oraz unikanie dotykania twarzy, szczególnie ust i oczu, nieumytymi rękami,  
  • wzmacnianie swojego układu odpornościowego poprzez zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu oraz redukcję stresu,  
  • unikanie współdzielenia osobistych przedmiotów, takich jak sztućce czy szklanki z osobami, zarażonymi wirusem opryszczki,  
  • stosowanie leków przeciwwirusowych w przypadku osób, podatnych na nawracające infekcje opryszczki – mogą one stanowić pomoc w kontrolowaniu objawów i częstotliwości nawrotów choroby.

Podsumowując, opryszczkę, wywołaną przez wirusy HSV, można leczyć za pomocą różnych metod. Warto pamiętać, że dostępne są preparaty przeciwwirusowe – zarówno w postaci doustnej, jak i miejscowej, które skracają czas trwania objawów oraz zmniejszają nasilenie infekcji , jednak nie prowadzą do wyeliminowania wirusa z organizmu.W razie jakichkolwiek wątpliwości lub nawracających objawów należy skonsultować się z lekarzem w celu dopasowania indywidualnego planu leczenia.  

Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED


Bibliografia:  

  • Lesiak A., Narbutt J., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 4, s. 147–151,
  • Kuchar E., Opryszczka (zakażenie wirusem opryszczki zwykłej) – przyczyny, objawy, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów,
  • Saleh D., Yarrarapu SNS, Sharma S., Herpes Simplex Type 1,
  • Zhu S., Viejo-Borbolla A., Pathogenesis and virulence of herpes simplex virus, Virulence 2021 Dec; 12(1): 2670-2702,
  • Wilczyński M., Opryszczka narządów płciowych – objawy, jak można się zarazić, leczenie domowe,

Dodano: 09/11/2023
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby, Profilaktyka
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


19/03/2024
Choroby
Krztusiec – objawy, diagnostyka oraz leczenie; szczepienie na krztusiec 

Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym. 


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


Zapoznaj się z nasza ofertą:
badania na choroby weneryczne polmed
Kup online!
Pakiet badań
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne! Kup nasz pakiet diagnostyki chorób wenerycznych.

od 450 zł
diagnostyka prostaty polmed
Kup online!
Pakiet badań
Diagnostyka chorób prostaty
Wykonując badania zawarte w tym pakiecie sprawdzisz funkcjonowanie swoich nerek, wchodzących w skład układu moczowo-płciowego oraz prostaty. Umów wizytę w POLMED!

od 95 zł
test na endometriozę polmed
Kup online!
Badania
Test EndoRNA na endometriozę
Test umożliwiający szybką diagnostykę endometriozy. Umów badanie w POLMED!

2400 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się