Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Żółtaczka często uznawana jest za chorobę. Tymczasem to objaw wielu różnych schorzeń – zarówno łagodnych, jak i poważnych, które wymagają szybkiej interwencji medycznej. Jakie są rodzaje żółtaczki? Co może wywoływać ten symptom? W jaki sposób postępuje się w przypadku wystąpienia żółtaczki? I co można zrobić, żeby zapobiec zwiększeniu stężenia bilirubiny we krwi?
Z tego artykułu dowiesz się:
Żółtaczka to nie choroba a objaw, który występuje w przebiegu różnych chorób. Jest wynikiem zwiększonego stężenia bilirubiny – żółtego barwnika będącego produktem degradacji hemoglobiny w starych krwinkach czerwonych i niektórych białek, m.in. mioglobiny – w surowicy krwi i jej odkładania się w tkankach.
Bilirubina w organizmie ludzkim występuje w dwóch formach: wolnej i sprzężonej. Bilirubina wolna jest we krwi związana z albuminami – w tej postaci nie jest rozpuszczalna w wodzie i nie przechodzi do moczu. U zdrowych osób stanowi ponad 80% całkowitej wartości bilirubiny. W tej postaci bilirubina dociera do wątroby, gdzie przekształcana jest w swoją drugą formę, jaką jest bilirubina związana, czyli sprzężona z kwasem glukuronowym. W ten sposób staje się ona rozpuszczalna w wodzie i wydalana jest z moczem. Bilirubina związana jest także składnikiem żółci i opuszcza organizm z kałem.
Prawidłowe stężenie bilirubiny całkowitej wynosi maksymalnie 1 mg/dl (17 µmol/dl). O żółtaczce mówimy wtedy, gdy stężenie bilirubiny jest większe niż 2,5 mg/dl (43 µmol/l).
Żółtaczka to objaw, który może występować w różnym nasileniu i być wywoływany przez różnorodne czynniki. Ze względu na przyczynę mogą to być:
Szczególnym przypadkiem jest fizjologiczna żółtaczka noworodków, która pojawia się przeważnie w drugiej dobie życia i ustępuje po około 10 dniach od urodzenia. Jej przyczyną jest niedojrzałość wątroby, i problem z prawidłowym metabolizowaniem docierającej do niej bilirubiny. Drugim czynnikiem jest wzmożony rozpad krwinek czerwonych, który fizjologicznie ma miejsce po narodzinach.
Jakie są najczęstsze przyczyny żółtaczki? Jak już zostało wspomniane, stan ten może być spowodowany nadmiernym wytwarzaniem bilirubiny, zahamowaniem jej naturalnych przemian albo utrudnionym wydalaniem. Wśród przyczyn żółtaczek wymienia się między innymi:
Jak można rozpoznać, że pacjent ma żółtaczkę? U osób z żółtaczką występuje charakterystyczne zażółcenie skóry i białek oczu oraz błon śluzowych jamy ustnej.
W niektórych przypadkach ten objaw powoduje pomarańczowy, a nawet szarozielony odcień wymienionych obszarów. Co ważne, żółtaczka najpierw widoczna jest w białkówkach, a dopiero później na skórze i błonach śluzowych. Ustępuje natomiast w odwrotnej kolejności.
Dodatkowo niektórzy pacjenci skarżą się na:
Objawami towarzyszącymi żółtaczce, które powinny nas skłonić do jak najszybszego kontaktu z lekarzem są:
Co ważne, niektóre objawy żółtaczki różnią się w zależności od jej przyczyny. Jeżeli u pacjenta występuje żółtaczka hemolityczna, mogą pojawić się takie objawy jak powiększenie śledziony, odbarwienie moczu i ciemny kał, w przeciwieństwie do żółtaczki mechanicznej i wątrobowej w przebiegu których obserwujemy odbarwione stolce. Oprócz tego objawem charakterystycznym dla żółtaczki wątrobowej jest dodatkowo pojawiający się ból mięśni.
Co ważne, nie należy mylić żółtaczki z chorobą. Chociaż potocznie mówi się o żółtaczce typu A, B lub C, w medycynie taki rodzaj jednostki chorobowej nie występuje. Istnieje wirusowe zapalenie wątroby typu A, B lub C, które wywołuje żółtaczkę – stąd to uproszczenie.
Jak postępuje się w przypadku żółtaczki? Lekarze skupiają się przede wszystkim na zdiagnozowaniu choroby, która wywołuje zwiększone stężenie bilirubiny. To, jak będzie wyglądało leczenie, zależy od rodzaju schorzenia, na jakie choruje pacjent. W zdecydowanej większości przypadków żółtaczka nie wymaga nagłej interwencji medycznej – chyba, że występuje wraz z wysoką gorączką, nudnościami, wymiotami, dreszczami, silnym bólem brzucha i uogólnionym złym samopoczuciem. Nie oznacza to jednak, że żółtaczkę można bagatelizować. W przypadku zażółcenia oczu i skóry należy się skontaktować z lekarzem.
Leczenie żółtaczki jest zależne i ma na celu eliminację przyczyny źródłowej wywołującej podwyższony poziom bilirubiny we krwi.
Lekarz w pierwszej kolejności wykona badanie przedmiotowe, a także przeprowadzi wnikliwy wywiad lekarski, uwzględniający m.in. okoliczności wystąpienia żółtaczki, obecność innych objawów, kolor moczu i stolca, choroby współistniejące, a także przyjmowane na stałe lub doraźnie leki i używki. Warto również przeprowadzić diagnostykę wątroby.
W celu potwierdzenia, że zmiana zabarwienia powłok skórnych i białkówek faktycznie spowodowana jest żółtaczką konieczne jest oznaczenie stężenia bilirubiny całkowitej, wraz z podziałem na frakcje wolną i sprzężoną. Wysokie stężenie bilirubiny wolnej może świadczyć o nasilonej hemolizie w naszym organizmie. W tej samej próbce krwi lekarz może zlecić także oznaczenie aktywności enzymów wątrobowych i markerów stanu zapalnego czy antygenów wirusów odpowiadających za wirusowe zapalenie wątroby.
Dodatkowo powinno zostać zlecone USG jamy brzusznej. Pozwala ono ustalić, czy przyczyny żółtaczki nie mają charakteru mechanicznego, np. w postaci kamieni żółciowych. W nielicznych przypadkach do postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie bardziej specjalistycznych badań, jak np. biopsji wątroby.
Żółtaczka fizjologiczna zazwyczaj nie wymaga leczenia. U noworodków urodzonych o czasie osiąga ona swój szczyt mniej więcej w 4-5 dobie życia i ustępuje stopniowo około 10 dnia. U wcześniaków natomiast proces ten może się wydłużyć nawet do kilku tygodni. W przypadku dużego stężenia bilirubiny u noworodków stosuje się leczniczą fototerapię, a w określonych przypadkach także leki aktywizujące przepływ enzymów wątrobowych.
Czy da się zapobiec żółtaczce? Biorąc pod uwagę, że to objaw a nie choroba, zapobiegać można tylko schorzeniom, które wywołują żółtaczkę. Pamiętać należy też, że żółtaczka sama w sobie nie jest zaraźliwa.Jeżeli jednak jest ona wywołana czynnikiem wirusowym, może dojść do zakażenia innych osób.
W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu A lub B najlepszą metodą uniknięcia zachorowania jest szczepienie. Szczególnie wirus zapalenia wątroby typu A charakteryzuje się dużą zakaźnością (WZW typu A to tzw. choroba brudnych rąk lub żółtaczka pokarmowa).
Aktualnie dostępne są szczepionki na pojedyncze wirusy oraz skojarzone na oba typy jednocześnie. Nie istnieje natomiast szczepionka na WZW typu C. Podobnie jak wirusowe zapalenie wątroby typu B przenosi się ono głównie przez kontakt z krwią, np. w trakcie zabiegów stomatologicznych, kosmetycznych czy w salonach tatuażu, jeśli nie zachowano odpowiednich zasad higieny.
Jeżeli chodzi o żółtaczkę wywołaną przez inne czynniki, jako działania profilaktyczne pozostają wyłącznie odpowiednio zbilansowana dieta oraz zażywanie preparatów wspierających pracę wątroby.
Bibliografia:
Zasłabnięcie to zaburzenie funkcji życiowych – krótkotrwałe osłabienie organizmu, które samo w sobie zazwyczaj nie jest groźne, ale może być efektem poważnych problemów zdrowotnych. Jakie są przyczyny zasłabnięć? Czym różni się zasłabnięcie od omdlenia? Jak postępować w obu przypadkach?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
