Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Rotawirusy należą do rodziny reowirusów. Zakażenie rotawirusem odbywa się przede wszystkim drogą pokarmową (poprzez spożycie zanieczyszczonego pokarmu albo wody). Podstawowe objawy infekcji rotawirusowej to bóle brzucha, wodnista biegunka oraz wymioty. W efekcie wystąpić może także zagrażające zdrowiu, a nawet życiu, odwodnienie organizmu. Narażone są na nie głównie małe dzieci. U starszych dzieci i u osób dorosłych przebieg choroby zazwyczaj jest łagodniejszy. Do największej liczby zachorowań dochodzi w sezonie jesienno-zimowym. W poniższym artykule przedstawimy czym są rotawirusy, jak można się nimi zarazić oraz jakie dają objawy. Omówimy także metody diagnostyczne oraz sposoby leczenia i zapobiegania infekcji.
Rotawirusy to bardzo małe kuliste wirusy (ich średnica to ok. 75 mm). Należą one do rodziny Reoviridae i posiadają genom, złożony z dwuniciowego RNA. Genom jest otoczony przez kapsyd, składający się z trzech warstw. Warstwa wewnętrzna zbudowana jest z białek VP2, VP1 i VP3, warstwa główna z białka VP6, a najbardziej zewnętrzna z glikoproteiny VP7 oraz z białka VP4, które tworzy kolczyste wypustki na zewnętrznej warstwie kapsydu.
Na największą uwagę zasługuje białko VP6, budujące warstwę główną. To na jego podstawie wyodrębnionych zostało siedem grup różnych antygenowo. Grupy te nazwane zostały pierwszymi literami alfabetu (od A do G). Warto zaznaczyć, że rotawirusy z grup A, B oraz C są zaraźliwe dla ludzi. Jak wskazuje literatura naukowa, ponad 95% zakażeń rotawirusami u ludzi wywołane jest przez wirusy z grupy A.
Jeśli chodzi o czas namnażania się wirusa, to zazwyczaj trwa on cztery dni i odbywa się w cytoplazmie enterocytów.
Rotawirus to jeden z czynników, który doprowadza do ciężkich biegunek zarówno u niemowląt, małych dzieci, jak i u osób dorosłych. Najbardziej narażone na zakażenia rotawirusami są dzieci, które nie ukończyły piątego roku życia (szczególnie podatna jest grupa między szóstym miesiącem, a drugim rokiem życia) oraz osoby starsze, które ukończyły 65 lat.
Rotawirusy charakteryzują się dużą stabilnością w środowisku zewnętrznym. Nawet jeśli znajdą się w temperaturze 60 stopni Celsjusza, to ulegają zniszczeniu dopiero po 30 minutach. Wyróżnia je również zdolność przeżywania na powierzchniach (mogą na nich żyć nawet przez 2 miesiące).
Źródło zakażenia rotawirusem to człowiek (osoba chora albo rekonwalescent). Okres wylęgania waha się od jednego do trzech dni, ale w niektórych przypadkach może trwać nawet około tygodnia. Osoba, która jest już chora, zaczyna zarażać od dwóch do pięciu dni przed ujawnieniem się typowych dla wirusa objawów. Co więcej, chory może zarażać innych również do dwóch, a czasem nawet kilkunastu tygodni po ustąpieniu symptomów.
Drogi zakażenia rotawirusem to zatem przede wszystkim kontakt z zakażoną osobą lub jej wydalinami. Do zakażenia doprowadzić mogą niedomyte ręce, bezpośredni kontakt z bielizną i innymi przedmiotami chorego, a nawet z klamką, której niedawno dotykał.
Kolejny sposób, w jaki można się zarazić, to wypicie zanieczyszczonej rotawirusami wody albo zjedzenie zakażonej nimi żywności. Co więcej, do zarażenia może dojść poprzez samo wdychanie cząstek wirusa, które unoszą się w powietrzu (mogą one wydostawać się z wydalin chorego).
Oprócz tego dowiedziono również, że wirusy obecne są w wydzielinie z dróg oddechowych – tym samym może mieć to pewne (niewielkie) znaczenie w zakresie szerzenia się tego rodzaju zakażenia.
Najczęściej występujące objawy zarażenia rotawirusem to przede wszystkim:
Zazwyczaj niepokojące objawy utrzymują się przez 4-10 dni. Z kolei samo wydalanie wirusów trwa nieco dłużej – czasem nawet 30 dni. Największa ilość wirusów w stolcu występuje natomiast po około trzech dniach od ujawnienia się charakterystycznych dolegliwości.
Wyróżniono trzy stopnie jej zaawansowania:
Jeśli lekarz podejrzewa, że u dziecka lub u osoby dorosłej doszło do zakażenia rotawirusami, zleca przeprowadzenie badań diagnostycznych. Najskuteczniejsza w tym wypadku metoda, to zbadanie kału, pobranego zaraz po wystąpieniu pierwszych niepokojących objawów. Do badania służą szybkie, a jednocześnie skuteczne testy immunochromatograficzne. Najczęściej korzysta się z testu, który wykrywa rotawirusy i adenowirusy jelitowe. Warto wiedzieć, że taki test można obecnie wykonać także samodzielnie w domu. Wynik dodatni (pozytywny) wskazuje na to, że w kale są obecne rotawirusy i/lub adenowirusy.
Wynik testu należy skonsultować z lekarzem, który zadecyduje z o konkretnym sposobie leczenia i o tym, czy w danym przypadku potrzebna będzie hospitalizacja. Obejmuje ona przede wszystkim najmniejsze dzieci. W ich przypadku często dochodzi bowiem do poważnego odwodnienia organizmu, które zagrażać może ich życiu.
W początkowej fazie choroby chory zazwyczaj ma biegunkę, wymiotuje i jest osłabiony. Jak powinno wyglądać wówczas leczenie? Najważniejsze jest to, żeby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.
Leczenie rotawirusowej biegunki ma charakter objawowy. Opiera się głównie o picie dużej ilości płynów i podawanie dziecku leków przeciwgorączkowych oraz doustnych płynów nawadniających (DPN). W przypadku małych dzieci i osób starszych, które mają osłabioną czy obniżoną odporność, nieodzowna może się okazać hospitalizacja. Wówczas pacjenci są nawadniani dożylnie.
W przypadku dzieci, za każdym razem, gdy dziecko odda wolny stolec, należy podać mu dodatkowe 5-10 ml płynu na każdy kg masy ciała. Zawsze wtedy, kiedy pojawią się u niego wymioty, picie podawać mu trzeba w małych porcjach, ale możliwie jak najczęściej (w odstępach nawet co minutę).
Warto pamiętać o tym, że ciepłe płyny mogą wzmagać wymioty. W związku z tym, wskazane są chłodne albo zimne płyny (np. herbata lub woda). Nie należy podawać choremu mleka, soków ani gazowanych napojów.
Równie ważne jest to, żeby na bieżąco uzupełniać elektrolity. Występują one w postaci proszku, który rozpuścić trzeba we wskazanej na opakowaniu ilości wody. W celu odbudowania mikroflory jelitowej, należy zacząć podawać dziecku probiotyki (oczywiście wtedy, gdy jest to możliwe, a więc po ustąpieniu wymiotów).
W pierwszym okresie choroby należy wstrzymać się z podawaniem pokarmów. Wyjątkiem są dzieci, karmione piersią. Dopiero kiedy wymioty zaczną ustępować, można sukcesywnie wracać do zwykłej diety. Trzeba jednak mieć na uwadze to, że układ pokarmowy osoby chorej jest osłabiony. Z tego względu najpierw można podać przykładowo kleik ryżowy (ugotowany na wodzie), sucharki albo pieczywo ryżowe. Później można urozmaicić tego rodzaju dietę gotowaną marchewką, gotowanym mięsem drobiowym, ziemniakami i ryżem. Na każdym z etapów niezwykle istotne jest także dbanie o higienę osobistą (częste mycie rąk przed każdym z posiłków i po wizytach w toalecie to w tym wypadku podstawa).
Należy pamiętać o tym, aby szczególną troską objąć dzieci zakażone rotawirusem. W większości przypadków objawy u osób dorosłych mają łagodniejszy przebieg, a hospitalizacja jest konieczna jedynie w wyjątkowych przypadkach.
Trudno zapobiegać rotawirusom, ponieważ przeważnie przenoszone są one m.in. przez brudne ręce. Nie da się jednak ukryć, że w przypadku dorosłych osób profilaktyka ta jest o wiele łatwiejsza, niż w przypadku maluchów. Jak zatem zadbać o najmłodszych?
W domu nieco łatwiej będzie nam dopilnować dzieci, jednak na podwórku i w przedszkolu może być to bardzo trudne. Z tego względu kluczową rolę odgrywa uświadamianie maluchów na temat tego, jak ważne jest dbanie o codzienną higienę. Oczywiście samemu także należy ciągle o niej pamiętać (zwłaszcza po każdorazowej zmianie dziecięcej pieluchy).
Z ustaleń badaczy wynika, że karmienie dzieci piersią może do pewnego stopnia zabezpieczać je przed zakażeniem rotawirusem. Nie zawsze się to udaje, ale ryzyko pojawienia się groźnej dla małego dziecka biegunki jest wtedy mniejsze.
Szczepienie przeciwko rotawirusom to sposób na zabezpieczenie dziecka przed groźną dla niego infekcją. W Polsce do obiegu wprowadzone zostały dwie szczepionki przeciwko rotawirusom. Pojawiły się one w latach 2004-2006. Z przeprowadzonych badań wynika, że są one efektywne, a zarazem bezpieczne dla dzieci. Charakterystyczne dla nich jest to, że podawane są w dwóch lub trzech dawkach. Każdą z nich dziecko przyjmuje doustnie, pod postacią płynu.
Szczepionki w swoim składzie posiadają osłabione rotawirusy (w odpowiednio niskim stężeniu). Seria szczepień powinna zostać wykonana między 6., a 24. tygodniem życia dziecka. Obecnie nie ma szczepien przeciwko rotawirusom, które można stosować u starszych dzieci oraz u osób dorosłych.
Przeciwskazania do zaszczepienia dziecka przeciwko rotawirusom to różnego rodzaju stany chorobowe, czyli m.in.:
Przez wiele lat szczepionka przeciwko rotawirusom miała charakter dobrowolny i była odpłatna. Od 2021 roku, szczepienie przeciw rotawirusom zostało wprowadzone do Programu Szczepień Ochronnych i jest to obecnie szczepienie obowiązkowe. Szczepionka przeciw rotawirusom zagwarantuje bezpieczeństwo nam i naszym dzieciom.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Cytomegalia to dość powszechna choroba wirusowa, która w większości przypadków ma bezobjawowy przebieg i nie prowadzi do poważniejszych powikłań.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
