Endokrynologia, w tym ta dziecięca, specjalizuje się w leczeniu zaburzeń pracy układu dokrewnego. Układ dokrewny tworzą tarczyca z przytarczycami, przysadka mózgowa, trzustka, nadnercza oraz gonady – jajniki u kobiet, a także łożysko w trakcie ciąży i jądra u mężczyzn. Wszystkie te narządy produkują hormony lub odpowiadają za kontrolę ich prawidłowego wydzielania. Jeżeli nie działają prawidłowo, to znaczy wydzielają zbyt mało albo za dużo hormonów, mówimy o tak zwanych zaburzeniach hormonalnych. Czasami zaburzenia te wymagają długotrwałego leczenia, a czasami jedynie obserwacji.
Do najczęściej występujących chorób endokrynologicznych zalicza się choroby: Hashimoto, Gravesa–Basedowa, Cushinga, Addisona, nadczynność i niedoczynność tarczycy, akromegalia, zespół policystycznych jajników oraz hipoaldosteronizm.
Kiedy powinno się udać do endokrynologa z dzieckiem? Jeżeli u dziecka występują niepokojące objawy skórne, m.in. wypadanie włosów prowadzące do łysienia albo wręcz przeciwnie nadmierne owłosienie, nietypowa wysypka czy świąd, warto skonsultować się ze specjalistą, szczególnie, gdy tym symptomom towarzyszą inne, np. związane ze wzrostem. Zaburzenia wzrostu – mowa zarówno o za wolnym, jak i za szybkim wzroście w porównaniu do rówieśników bardzo często wynikają z niewłaściwego wydzielania hormonów. Podobnie jak nadmierny lub bardzo słaby przyrost wagi bez względu na dietę i ilość spożywanych pokarmów. W przypadku, gdy dziecko je tak jak do tej pory, ale zaczyna szybko tyć albo ma wyjątkowo duży apetyt, ale nie przybiera na wadze, a wręcz przeciwnie – chudnie – konieczna jest kontrola endokrynologiczna. Przyczyną mogą być bowiem zaburzenia pracy tarczycy lub przytarczyc.
Na wizytę z dzieckiem trzeba się udać także wtedy, gdy u nastolatków w wieku 13–14 lat brak jest objawów dojrzewania płciowego w tym nie pojawia się miesiączka albo gdy zauważa się symptomy dojrzewania takie jak np. nadmierne wydzielanie potu, pojawienie się trądziku, przyspieszony rozwój gruczołów piersiowych i/lub owłosienie w okolicy narządów płciowych już u kilkuletnich dzieci. Szczególnie niepokojące jest to u dzieci poniżej 8 roku życia. Wówczas warto skonsultować się ze specjalistą. Endokrynolog dziecięcy po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i zleceniu podstawowych badań będzie mógł ocenić, czy problemy rzeczywiście wynikają z zaburzeń wydzielania hormonów.
Powodem do wizyty w poradni endokrynologicznej dla dzieci mogą być również zmiany usposobienia. Przede wszystkim niepokojące są: ciągłe uczucie zmęczenia, konieczność robienia sobie drzemek w ciągu dnia, nadreaktywność, płaczliwość, problemy z nauką, nadmierna konfliktowość, trudności w zapamiętywaniu oraz z koncentracją. Wszystkie z tych objawów mogą sugerować występowanie chorób układu dokrewnego.
Dużą czujność należy zachować także wtedy, gdy symptomy pojawiają się u noworodków, których mamy przyjmowały leki hormonalne w trakcie ciąży.
Jak leczy się choroby endokrynologiczne u dzieci? Podobnie jak u osób dorosłych. Leczenie polega zazwyczaj na stosowaniu preparatów farmakologicznych, czyli podawaniu hormonów w tabletkach – np. w przypadku tyroksyny albo w zastrzykach – w przypadku hormonu wzrostu. Bardzo często zaleca się także zmianę diety tak, aby pozytywnie wpłynąć na gospodarkę hormonalną i zmniejszyć ryzyko wystąpienia otyłości.
Najważniejsze, aby problemy z układem dokrewnym wykryć jak najszybciej. Szczególnie istotny jest moment postawienia diagnozy w zaburzeniach wzrostu i dojrzewania, dlatego nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty.
