Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Skóra niemowląt jest niezwykle delikatna i wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych, dlatego wymaga szczególnej troski i pielęgnacji. Rodzice maluchów często zgłaszają się do lekarza z powodu powszechnego problemu dermatologicznego, jakim jest ciemieniucha na skórze głowy. Mimo że uznaje się ją za stan niezagrażający dziecku, może być powodem zmartwień opiekunów. Czym dokładnie jest i jak wygląda ciemieniucha? Jakie są jej przyczyny? Czy istnieją skuteczne metody leczenia tej przypadłości? Sprawdź, co warto wiedzieć.
Z tego artykułu dowiesz się:
Ciemieniucha najczęściej występuje u niemowląt oraz noworodków i zalicza się do łojotokowego zapalenia skóry. Jest przewlekłym i niezakaźnym schorzeniem, zazwyczaj o samoograniczającym się charakterze.
Ciemieniucha to stosunkowo częste zjawisko, pojawiające się u dzieci (obu płci z porównywalną częstością) między trzecim tygodniem a kilkoma pierwszymi miesiącami życia, przy czym szczyt zachorowalności przypada na 3 miesiąc życia niemowlęcia. Po tym czasie objawy zaczynają stopniowo ustępować — w drugim roku życia doświadcza ich już tylko 7 proc. dzieci.
Ciemieniucha — nazwa tej jednostki chorobowej związana jest z jej najczęstszą lokalizacją anatomiczną, a konkretnie z okolicą ciemiączek na główce dziecka.
Konkretna przyczyna ciemieniuchy nie została do tej pory odkryta. Istnieją natomiast pewne czynniki, które prawdopodobnie predysponują do rozwoju tej choroby.
Jedna z hipotez sugeruje, że opisywana przypadłość może być związana z obecnością hormonów matczynych, a dokładnie androgenów we krwi noworodka już po porodzie. Wspomniane związki powodują nadmierne wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe. Nadprodukcja tej oleistej substancji skutkuje tym, że martwe komórki naskórka nie zostają złuszczane, tak jak dzieje się to w warunkach fizjologicznych i przywierają do skóry, tworząc charakterystyczne żółte łuski.
Inna teoria jako przyczynę ciemieniuchy wskazuje na niedojrzałość gruczołów łojowych noworodka, co również prowadzi do zwiększonej ilości produkowanego sebum, które łączy się ze złuszczającym naskórkiem, w efekcie czego powstają typowe dla tego schorzenia zmiany.
Ponadto za czynnik sprzyjający pojawieniu się ciemieniuchy uznaje się drożdżaki z gatunku Malassezia furfur, które wchodzą w skład mikrobiomu skóry. Zaburzenie tej naturalnej flory może prowadzić do zwiększonego namnażania się grzybów, a w konsekwencji powstania stanu zapalnego i rozwoju ciemieniuchy.
Charakterystycznym objawem ciemieniuchy jest przede wszystkim pojawienie się żółtawych, łuszczących się płatków, tzw. łusek. Dodatkową manifestacją choroby może być zaczerwienienie na głowie dziecka. Początkowo ilość łusek jest niewielka, ale z czasem mogą zacząć się gromadzić, tworząc swego rodzaju skorupkę, która pokrywa prawie całą owłosioną skórę głowy.
Ciemieniucha zazwyczaj przebiega łagodnie i nie stanowi żadnego zagrożenia dla prawidłowego rozwoju malucha. Nie powoduje świądu ani innych objawów ogólnoustrojowych, nie utrudnia snu i karmienia piersią, aczkolwiek może utrudniać skórze oddychanie.
W większości przypadków charakterystyczne żółtawe płaty występują w obszarze owłosionej skóry głowy, jednak u niektórych dzieci obserwuje się je również w innych miejscach na ciele.
U wielu maluszków ciemieniucha może pojawić się na czole, brwiach, powiekach, policzkach oraz za uszami. Niekiedy zmianami objęte są okolice pępka, skóra w okolicy pieluszkowej i między fałdami, jednak wymienione lokalizacje, mają mniejszą tendencję do łuszczenia, a raczej dają o sobie znać w postaci rumienia.
Ciemieniucha ma tendencję do nawracania, ale rodzice mogą spać spokojnie. Dolegliwość nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dziecka. Co prawda możliwe jest nadkażenie bakteryjne spowodowane drapaniem podrażnionej skóry, jednak taka sytuacja zdarza się bardzo rzadko.
Ta przypadłość ustępuje samoistnie w zdecydowanej większości przypadków. Jeśli jednak objawy się utrzymują i ciemieniucha nie znika po ukończeniu 12 miesiąca życia, warto skonsultować problem z pediatrą w celu przeprowadzenia diagnostyki w kierunku innych, poważniejszych chorób dermatologicznych, a przede wszystkim atopowego zapalenia skóry.
Co ciekawe, badania wykazały, że niemowlęta z łupieżem niemowlęcym często mają członka rodziny z atopowym zapaleniem skóry i/lub astmą. Na AZS (atopowe zapalenie skóry) wskazują: dobre odgraniczenie zmian na policzkach i skórze głowy i umiarkowany lub ciężki świąd. Ciemieniucha bywa również mylona z:
Leczenie ciemieniuchy jest bardzo istotne dla wszystkich rodziców, którzy dokładają wszelkich starań, by zadbać o zdrowie i komfort swoich pociech. Choć ciemieniucha ustępuje zazwyczaj samoistnie w ciągu kilku tygodni, odpowiednia pielęgnacja i domowe sposoby mogą pomóc w łagodzeniu objawów i przyspieszyć regenerację skóry.
Ciemieniucha u noworodków i niemowlęcia jest stanem samoograniczającym się, ale rodzice posługują się różnymi metodami, aby przyspieszyć proces terapeutyczny i jak najszybciej pozbyć się nieprzyjemnych zmian.
Zazwyczaj wystarczają domowe sposoby, takie jak:
U niektórych dzieci niezbędne może okazać się także użycie kremów i maści o działaniu przeciwgrzybiczym lub miejscowych glikokortykosteroidów, które działają przeciwzapalnie, jednak leczenie farmakologiczne wykorzystuje się bardzo rzadko.
Warto pamiętać, żeby nie stosować żadnych niepewnych kuracji na własną rękę — w walce ze złuszczającym się naskórkiem najlepszym sojusznikiem jest lekarz, który doradzi bezpieczne i skuteczne rozwiązanie.
Ciemieniucha jest na ogół stanem łagodnym i nie powinna stanowić powodu do obaw. Istnieją pewne sposoby, które z łatwością można wykorzystać w warunkach domowych i skutecznie łagodzić objawy choroby.
Jedną z metod jest delikatne wyczesanie łusek przy pomocy specjalnej szczotki, jednak nie należy ich pocierać, ani zdrapywać, ponieważ może dojść do zranienia skóry i rozwoju stanu zapalnego. Aby uniknąć nadmiernego podrażnienia główki, przed czesaniem warto użyć oliwek dla dzieci, które w swoim składzie zawierają najczęściej olej ze słodkich migdałów lub oliwę z oliwek.
Innymi metodami, które mogą złagodzić niepożądane objawy to regularne mycie głowy delikatnym szamponem, a także stosowanie preparatów emolientowych dostępnych w aptekach.
Wszelkie preparaty medyczne warto stosować jedynie po konsultacji z lekarzem, aby nie spowodować pogorszenia stanu skóry u dziecka.
Przyczyny powstawania ciemieniuchy wciąż nie zostały dokładnie poznane. Z tego względu nie ma konkretnego rozwiązania, dzięki któremu można byłoby przeciwdziałać rozwojowi tej choroby u maluszków.
O tym, że ciemieniucha nie powinna być powodem do niepokoju, może świadczyć to, że część rodziców nie zauważa nawet zmian na skórze głowy ich dzieci. Przez niektórych pediatrów, przypadłość uważana jest nawet za wariant normy, zwłaszcza wtedy kiedy łuski są mało widoczne i szybko ustępują. Jeśli jednak są nasilone, nie znikają i zajmują dużą powierzchnię, warto udać się do specjalisty, który doradzi jakich produktów unikać i co stosować, by zredukować objawy ciemieniuchy.
Tak jak już wcześniej wspomniano, zmiany skórne typowe dla ciemieniuchy znikają same po kilku tygodniach. Istnieją jednak pewne sytuacje, kiedy należy skontaktować się z lekarzem, a przede wszystkim w przypadku nasilonych zmian i braku poprawy po zastosowanym leczeniu w ciągu kilku miesięcy. Oprócz tego chorobę powinno się z konsultować z pediatrą, kiedy zauważymy u dziecka:
Większość dzieci z ciemieniuchą dobrze reaguje na domowe sposoby walki z tym schorzeniem i zazwyczaj nie wymaga specjalistycznego leczenia. Mimo wszystko warto zasięgnąć porady lekarza przed jakąkolwiek interwencją, która mogłaby nieść za sobą nawet minimalne ryzyko.
Gdy stan skóry nie poprawia się, a zmiany są dość rozległe, warto udać się do lekarza, który wypisze odpowiednie środki lecznicze, do których zalicza się kremy przeciwgrzybicze, zawierające np. ketokonazol, maści sterydowe z hydrokortyzonem lub inne preparaty, m.in. z siarczkiem selenu lub pirytonianem cynku.
Metody leczenia ciemieniuchy występującej u starszych dzieci nie różnią się w znacznym stopniu od tych stosowanych u noworodków i niemowląt. U większych dzieci również stosuje się odpowiednie szampony, pianki do mycia, emolienty, a niekiedy także środki przeciwgrzybicze i przeciwzapalne w postaci maści czy kremów.
Zabiegi pielęgnacyjne w przypadku noworodków i niemowląt wymagają regularności i delikatności oraz odgrywają ważną rolę w łagodzeniu objawów ciemieniuchy i utrzymywaniu skóry w dobrej kondycji. Szczególną uwagę należy zwrócić, wybierając odpowiednie preparaty oraz skupić się na właściwym myciu główki.
Prawidłowe mycie główki dziecka podczas kąpieli i wybieranie odpowiednich środków pielęgnacyjnych jest bardzo ważne w walce z ciemieniuchą. W przypadku pojawienia się tego schorzenia należy częściej myć głowę odpowiednim szamponem dla dziecka, najlepiej codziennie lub co drugi dzień. Preparat do mycia powinien być bezwonny i przeznaczony do mycia skóry z tendencją do nadmiernego wydzielania łoju.
Podczas mycia dobrze jest delikatnie masować skórę, co może pomóc w złuszczeniu łusek, jednak nie wolno ich celowo zdrapywać, aby zapobiec wystąpienia nadkażenia bakteryjnego i rozwoju stanu zapalnego. W sytuacji, gdy łuski mocno przylegają, w ich usunięciu pomocne mogą okazać się różnego rodzaju olejki czy oliwki, które warto wmasować we włosy kilka minut przed kąpielą, ponieważ natłuszczają powierzchnię skóry i ją zmiękczają.
Jeśli twoje dziecko ma skłonność do alergii, pielęgnacja może wymagać dodatkowej uwagi i ostrożności przy wyborze odpowiednich preparatów na ciemieniuchę. W takim wypadku należy wybierać hipoalergiczne łagodne szampony, emolienty, oraz naturalne olejki, które nie zawierają związków drażniących oraz alergenów.
W walce z ciemieniuchą unikaj produktów, które zawierają w składzie substancje zapachowe, barwniki i konserwanty, mogące wywołać reakcję alergiczną u maluszka. Wystrzegaj się także specyfików, które intensywnie i zbyt mocno natłuszczają skórę.
Tak, nadmierna produkcja łoju, objawiająca się jako żółte łuski przyczepione do skóry głowy i włosów, jest oznaką ciemieniuchy u dziecka. Gruczoły łojowe pracują zbyt intensywnie i wydzielają zbyt dużą ilość sebum, co prowadzi do rozwoju tej jednostki chorobowej u najmłodszych.
Mimo że ciemieniucha nie jest zaraźliwa i u większości maluchów ustępuje samoistnie, nie wszyscy rodzice potrafią uzbroić się w cierpliwość. Opiekunowie zastanawiają się, czy zastosowanie profilaktyki parę tygodni po urodzeniu dziecka może uchronić je przed nadmiernym wydzielaniem łoju. Czy jest coś, co pomoże uchronić skórę głowy dziecka przed ciemieniuchą?
Nie ma istotnych działań profilaktycznych, które mogłyby pomóc w przeciwdziałaniu powstawaniu ciemieniuchy u maluszków, ponieważ przyczyny tego problemu zdrowotnego nie są znane. Nie wiemy więc, jakie konkretne kroki można by było podjąć, aby uchronić dziecko przed rozwojem tego schorzenia.
Do czynników sprzyjających powstawaniu stanów zapalnych w obrębie skóry głowy u niemowląt zaliczamy m.in.:
Ciemieniucha najczęściej pojawia się w okresie noworodkowym oraz niemowlęcym, jednak zdarza się, że charakterystyczne dla tej przypadłości zmiany mogą się pojawić również u starszych dzieci, nastolatków i dorosłych. Nie mówimy wtedy jednak o ciemieniusze, ale o łojotokowym zapaleniu skóry. Z takimi dolegliwościami warto zgłosić się do dermatologa.
Skóra niemowląt jest niezwykle delikatną strukturą i po ustąpieniu ciemieniuchy wymaga odpowiedniej pielęgnacji, która może uchronić ją od nawrotów choroby.
Stosunkowo sprawdzonym sposobem na pozbycie się ciemieniuchy wydaje się regularne mycie głowy niemowlęcia szamponami, które wolne są od wszelkich substancji, mogących wywołać niepotrzebne podrażnienia. Polewając główkę dziecka szamponem, należy uważać, by ten nie trafił do oczu malucha.
Rodzice powinni również zaopatrzyć się w łagodne produkty, takie jak emolienty i naturalne olejki, które nawilżają skórę i chronią ją przed wpływem czynników zewnętrznych.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Borderline (ang. borderline personality disorder, BPD) to zaburzenie, które utrudnia relacje i niszczy życie. Osoby, u których zdiagnozowano tę przypadłość, mają trudności w wytrwaniu w relacjach, częściej się uzależniają, wykazują zwiększone ryzyko do samookaleczania i podejmowania prób samobójczych.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
