Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Małpia ospa to odzwierzęca choroba zakaźna, która w określonych warunkach może się przenosić z człowieka na człowieka. Do tej pory występowała prawie wyłącznie w krajach afrykańskich, gdzie była transferowana przez gryzonie – rocznie odnotowywano zaledwie kilka przypadków poza Afryką. W maju 2022 roku potwierdzono pierwsze od dawna zachorowanie w Wielkiej Brytanii, a obecnie na całym świecie liczba chorych urosła do ponad 4100 (stan na 30 czerwca). Monitorowane zachorowania w krajach europejskich mają przebieg łagodny lub umiarkowany.
Małpia ospa to choroba wywoływana przez wirus ospy małpiej (MPXV) zaliczany do rodzaju Orthopoxvirus. Schorzenie zalicza się do odzwierzęcych chorób zakaźnych – zoonoz. Małpia ospa po raz pierwszy została opisana w 1958 roku. Wówczas w koloniach małp trzymanych do celów badawczych wystąpiły dwa ogniska zakażenia, które przypominało ospę. Dlatego zostało ono nazwane małpią ospą. Pierwsze przypadki u ludzi zdiagnozowano w 1970 roku.
Przez długi czas zachorowania odnotowywano wyłącznie w Afryce – zwłaszcza w krajach leżących w centralnej części kontynentu. W 2003 roku małpią ospę stwierdzono u pacjentów mieszkających w środkowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, zaś w Europie pierwsze wystąpienie małpiej ospy zdiagnozowano w 2018 roku w Wielkiej Brytanii. Nie jest to zatem choroba nowa i nieznana.
W maju 2022 roku po raz kolejny małpia ospa wystąpiła u pacjenta z Wielkiej Brytanii. Pod koniec czerwca na całym świecie odnotowano ponad 4100 przypadków m.in. w Australii, Francji, Portugalii, Hiszpanii, Niemczech, Holandii, Szwecji czy we Włoszech. Łącznie ponad 50 krajów potwierdziło pojawienie się małpiej ospy u pacjentów.
17 czerwca minister zdrowia, Adam Niedzielski, potwierdził, że choroba dotarła także do Polski. Poinformowano o 12 przypadkach małpiej ospy w naszym kraju.
Małpia ospa wywoływana jest przez wirus MPXV spokrewniony z wirusem ospy wietrznej. Rodzina ortopoksowirusów, do której należy MPXV uznawana jest za stabilną – nie ulega częstym mutacjom.
Jak można się zarazić wirusem małpiej ospy? Od zwierząt w wyniku bezpośredniego kontaktu z krwią lub płynami ustrojowymi zakażonych zwierząt – wiewiórek, myszy, szczurów czy królików, w wyniku pogryzienia lub od człowieka drogą kropelkową, z krwią, wydzielinami w trakcie bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną. Na ten moment w Europie wirus MPXV nie przenosi się od zakażonych zwierząt a wyłącznie od ludzi.
W jaki sposób wykrywa się chorobę? Do potwierdzenia małpiej ospy konieczne jest wykonanie testu PCR (ang. Polymerase Chain Reaction). W ten sposób identyfikuje się materiał genetyczny wirusa w materiale (we krwi lub w wydzielinie z pęcherzyków) pobranym od pacjenta. Obecnie nie są dostępne testy komercyjne. Test można wykonać wyłącznie w wyspecjalizowanych laboratoriach.
Okres inkubacji choroby wynosi od 6 do 13 dni. Początkowe objawy ospy małpiej to wysoka gorączka powyżej 38,5 stopni, ból głowy, ból pleców, silne osłabienie, a także uogólnione powiększenie węzłów chłonnych – limfadenopatia. Ten ostatni symptom odróżnia małpią ospę od ospy wietrznej.
Po jednym lub maksymalnie trzech dniach od wystąpienia pierwszych objawów u chorego pojawia się wysypka. Najpierw są to małe, płaskie plamki, następnie grudki wypełniające się przezroczystym płynem albo ropą, pęcherzyki, krostki, a na koniec strupy. Wysypka zazwyczaj zaczyna się na twarzy i rozprzestrzenia się na kolejne części ciała. Utrzymuje się od 2 do nawet 4 tygodni. Po odpadnięciu strupów u pacjentów widoczne są głębokie blizny, które powinny zaniknąć maksymalnie po upływie 4 lat.
Co ważne, chory w okresie wystąpienia wysypki przez cały czas może zarażać innych.
Jakie preparaty podaje się na małpią ospę? Do tej pory nie stworzono celowanego leczenia na tę chorobę. Stosuje się leczenie objawowe, m.in. preparaty przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwświądowe i odkażające. Najnowsze badania dowodzą, że skuteczny okazuje się tekowirymat wykorzystywany przy leczeniu ospy prawdziwej.
Nie istnieje również szczepionka na małpią ospę. Dane pokazują jednak, że szybkie podanie szczepionki przeciwko ospie prawdziwej – do 4 dni od kontaktu z osobą zakażoną – może zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia lub skutecznie zapobiec rozwojowi choroby.
Polacy coraz częściej zamiast wakacji w kraju wybierają egzotyczne podróże do odległych zakątków. Do wyjazdu zagranicznego zawsze powinno się odpowiednio przygotować, nie tylko przeglądając lokalną ofertę atrakcji turystycznych, lecz także sprawdzając wymaganą profilaktykę chorób zakaźnych. Warto pamiętać, że do niektórych krajów w ogóle nie da się wjechać bez aktualnych wymaganych szczepień, a w innych szczepienia są opcjonalne.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
