Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Aktywność fizyczna to jeden z czynników, który zapewnia nam dobry stan zdrowia. Należy jednak pamiętać o tym, że absolutnie konieczna jest rozwaga i dopasowanie dyscypliny sportowej do swoich możliwości, w tym przede wszystkim do ogólnej kondycji organizmu. Aktywność fizyczna, bez odpowiedniego przygotowania układu ruchu, może bowiem zamiast zdrowotnych korzyści przynieść problemy. Jedną z przypadłości, która może pojawić się w wyniku nieodpowiedniego przygotowania do sportu, jest natomiast łokieć tenisisty. Schorzenie to może być także konsekwencją wykonywanej pracy.
Czym dokładnie jest łokieć tenisisty, jak się objawia i jakie działania należy podjąć, aby zminimalizować dolegliwości i całkowicie powrócić do zdrowia?
Łokieć tenisisty, a dokładnie entezopatia wspólnego przyczepu ścięgien prostowników nadgarstka do nadkłykcia bocznego kości ramiennej, to przypadłość, u której podłoża leżą zmiany degeneracyjne. Entezopatia nie jest oddzielną jednostką chorobową, a jedynie procesem patologicznym, który obejmuje przyczepy m.in. więzadeł lub ścięgien do kości i powstaje w wyniku mikrourazów wymienionych struktur, spowodowanych długotrwałymi przeciążeniami. Co więcej, entezopatia może być także objawem zaburzeń metabolicznych lub wynikać z innej choroby, np. spondyloartropatii zapalnej.
Łokieć tenisisty dotyka najczęściej osoby w wieku od 30 do 55 lat. Co ważne, mimo iż nazwa przypadłości wskazuje, że przyczyną jego powstawania jest gra w tenisa, to wśród pacjentów, trafiających do specjalistów z powodu łokcia tenisisty, zaledwie około 10% jest związana ze sportem. Warto zaznaczyć, że omawiana entezopatia objawia się bólem o różnym nasileniu oraz ograniczeniu w wykonywaniu ruchów, co w konsekwencji może prowadzić do niepełnosprawności ręki.
Jak wyjaśniono już wcześniej, przyczyną powstawania łokcia tenisisty nie są zmiany zapalne, a zmiany zwyrodnieniowe, spowodowane mikrourazami przyczepu wspólnego mięśni prostowników nadgarstka do nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Urazy te powstają w wyniku długotrwałych przeciążeń, które z kolei pojawiają się w wyniku intensywnej eksploatacji wspomnianych mięśni. W konsekwencji dochodzi do uszkodzeń włókien kolagenowych w ścięgnach, powstawania zwapnień oraz nieprawidłowego ukrwienia wspomnianych struktur.
Wśród czynników, które mogą być przyczyną tego rodzaju entezopatii, wymienia się między innymi nieprawidłową technikę gry w tenisa, squasha, badmintona, baseball oraz golfa. Warto zaznaczyć, że wśród osób regularnie uprawiających wymienione sporty, nawet 50% na pewnym etapie sportowej kariery odczuwa dolegliwości, związane z łokciem tenisisty.
W przypadku tenisistów, jako przyczynę opisywanego schorzenia wskazuje się nieprawidłową technikę gry, a dokładnie – np. źle wykonywany backhand, czyli uderzenie piłki wewnętrzną stroną rakiety, kiedy w kierunku uderzenia skierowany jest grzbiet dłoni. Błędy w tej technice powodują, że dochodzi do uszkodzenia przyczepów mięśni, które znajdują się w okolicy kości ramiennej, a dokładnie jej nadkłykcia bocznego. Co więcej, do wystąpienia łokcia tenisisty może przyczynić się także nieprawidłowa wielkość oraz nieodpowiedni naciąg rakiety. Na ten rodzaj entezopatii narażone są także te osoby, które rozpoczęły grę w tenisa czy squasha bez odpowiedniego przygotowania, a ich mięśnie są zbyt słabe, niewytrenowane i narażone na kontuzje.
Choć jedną z przyczyn łokcia tenisisty jest zła technika uprawianego sportu, nie jest to jedyny powód omawianego schorzenia. Literatura specjalistyczna wskazuje bowiem, że 90% osób, które zgłaszają się do specjalisty z objawami łokcia tenisisty to osoby, niezwiązane ze sportem. Warto bowiem zaznaczyć, że opisywana przypadłość może być powodowana także przez wykonywanie powtarzalnych przez długi czas ruchów, takich jak rotacja wewnętrzna oraz zewnętrzna przedramienia oraz zginanie bądź prostowanie nadgarstka, a także przez przeciążenia mięśni prostowników nadgarstka. Z tego też powodu wyróżnić można grupy zawodowe, które mimo iż nie są związane ze sportem, znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia łokcia tenisisty. Można zatem stwierdzić, że łokieć tenisisty jest związany z pracą zawodową, a osobami szczególnie narażonymi na tę przypadłość są:
Jakie objawy świadczą o tym, że mogły u nas wystąpić zmiany zwyrodnieniowe we wspólnym przyczepie ścięgien prostowników nadgarstka do nadkłykcia bocznego kości ramiennej? Łokieć tenisisty objawia się bólem, który odczuwalny jest po bocznej stronie stawu łokciowego i może promieniować aż do nadgarstka. Ból łokcia nasila się podczas skręcania przedramienia na zewnątrz, a także podczas prostowania nadgarstka oraz palców. Dolegliwości bólowe, zgłaszane przez pacjentów, nasilają się także podczas wykonywania takich czynności, jak:
Ból w stawie łokciowym może mieć charakter sporadyczny lub też występować ciągle. Różne jest również nasilenie bólu – u niektórych pacjentów jest on niewielki, u innych bardzo dokuczliwy i uniemożliwiający normalne funkcjonowanie. Co więcej, u pacjentów występować może także osłabienie siły mięśniowej. Osoby, cierpiące na opisywane schorzenie, skarżą się także na tkliwość przy dotyku, występującą w okolicy stawu łokciowego.
Na jakiej podstawie specjalista ustala rozpoznanie łokcia tenisisty u pacjenta, który zgłosił się z opisywanymi wyżej objawami? Na samym początku lekarz zbiera oczywiście dokładny wywiad, w którym pyta pacjenta m.in. o czas trwania objawów i ich nasilenie, charakter bólu, wykonywany zawód czy uprawiane sporty. Następnie przechodzi do badania palpacyjnego, w czasie którego bada ruchomość stawu i jego bolesność oraz obszar na jaki promieniuje ból. W diagnostyce łokcia tenisisty stosowane są dwa testy: test Milla lub test Thomsona.
Test Milla wykonuje się przy zgiętym stawie łokciowym oraz wyprostowanym nadgarstku. Specjalista jedną ręką przytrzymuje staw łokciowy, a drugą ręką obejmuje dalszą część przedramienia pacjenta. Rolą badanego jest odwracanie przedramienia podczas gdy specjalista stawia opór do tego ruchu. Jeśli podczas tej czynności ból pojawia się w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej, to można podejrzewać u niego łokieć tenisisty.
Drugim testem jest test Thomsona. Podczas tego testu staw łokciowy pacjenta znajduje się w wyproście, podobnie jak nadgarstek. Palce zaciśnięte są natomiast w pięść. Specjalista kładzie jedną rękę na grzbietowej powierzchni pięści pacjenta, natomiast druga jego ręka znajduje się na wysokości nadgarstka, od strony dłoniowej ręki i ma za zadanie stabilizować nadgarstek. Pacjent jest proszony o prostowanie nadgarstka w czasie, gdy specjalista wywiera opór. Jeśli w tej sytuacji u pacjenta wystąpi ból, to można podejrzewać u niego łokieć tenisisty.
Dodatkowo, w celu wykluczenia lub potwierdzenia łokcia tenisisty, lekarz może zlecić także wykonanie zdjęć rentgenowskich oraz badania ultrasonograficznego. W wyjątkowych przypadkach specjaliści zlecają wykonanie magnetycznego rezonansu jądrowego lub elektromiografii.
Dzięki badaniu RTG można stwierdzić to, czy u pacjenta nie doszło do zwapnień lub też wykluczyć inne przyczyny bólu w obrębie stawu łokciowego. Dzięki USG uwidaczniane są natomiast zmiany w ścięgnach, które mogą powodować ból łokcia. Rezonans magnetyczny wykonywany jest z kolei przeważnie wtedy, gdy u pacjenta konieczne jest zastosowanie leczenia chirurgicznego lub też gdy wdrożone leczenie nie powoduje polepszenia stanu pacjenta.
U większości pacjentów wdrożenie leczenia zachowawczego przynosi oczekiwane rezultaty i w przeciągu roku dolegliwości, związane z łokciem tenisisty, w zupełności ustępują. Na czym polega zatem wspomniane leczenie zachowawcze i co w przypadku kiedy, mimo podjętych działań, ból i pozostałe objawy nie mijają?
Podstawą leczenia łokcia tenisisty jest przede wszystkim odpoczynek, oszczędzanie ręki, a także unikanie ruchów, które są przyczyną bólu u pacjenta. Należy ograniczyć długotrwałe pisanie na klawiaturze, podnoszenie ciężkich przedmiotów czy też wykonywanie innych czynności, w dużym stopniu angażujących nadgarstek. Jeśli powodem wystąpienia łokcia tenisisty jest uprawianie sportu, należy dodatkowo skupić się na poprawie techniki, wzmocnieniu mięśni oraz prawidłowym doborze sprzętu.
Dodatkowo, lekarz może zalecić także stosowanie leków przeciwbólowych. Jednym z zalecanych leków jest natomiast paracetamol. Jak podaje literatura naukowa, w przypadku leczenia opisywanego schorzenia nie zaleca się stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz kortykosteroidów, bowiem leczenie za ich pomocą nie przynosi oczekiwanych efektów. Prowadzone badania histopatologiczne wskazują bowiem, że za wystąpienie łokcia tenisisty odpowiedzialne są zmiany zwyrodnieniowe, a nie zmiany zapalne – co tłumaczy dlaczego zarówno kortykosteroidy jak i NLPZ nie znajdują zastosowania. Co więcej, niesteroidowe leki przeciwzapalne wykazują działanie hamujące syntezę DNA, co w praktyce wywiera szkodliwy wpływ na procesy naprawcze, zachodzące w uszkodzonym przyczepie. Dodatkowo, jak wskazują badania naukowe, stosowanie kortykosteroidów przynosi ulgę pacjentowi, ale jest ona krótkotrwała i bardzo szybko dochodzi do nawrotu objawów.
Warto także dodać, że w niektórych przypadkach zastosowanie kortykosteroidów może przedłużać powrót pacjenta do pełnej sprawności. Jest to związane z ich niekorzystnym działaniem na strukturę kolagenu, a co za tym idzie, negatywnym wpływem na regenerację tkanek.
W leczeniu łokcia tenisisty stosuje się także osocze bogatopłytkowe, które podaje się bezpośrednio do miejsca, w którym doszło do procesu zwyrodnieniowego. Płytki krwi są pozyskiwane bezpośrednio z krwi pacjenta, co powoduje, że ten sposób leczenia jest całkowicie bezpieczny. Warto dodać, że te składniki krwi zawierają czynniki wzrostu, które to wywierają pozytywny wpływ na regenerację tkanek. Co ważne, to czy terapia prowadzona przy użyciu osocza bogatopłytkowego da oczekiwane rezultaty, zależy przede wszystkim od stopnia ukrwienia tkanek. Jeśli w wyniku procesu zwyrodnieniowego doszło do znaczącego uszkodzenia naczyń krwionośnych w zajętym ścięgnie, to skuteczność tej metody nie będzie wysoka.
Dodatkowo, specjalista może zalecić pacjentowi stosowanie opaski uciskowej lub ortezy łokcia, które wykazują działanie stabilizujące oraz ochronne, a co za tym idzie – zmniejszają ból i przynoszą ulgę. Warto jednak pamiętać, że dobór ortezy lub opaski należy skonsultować ze specjalistą.
W leczeniu łokcia tenisisty pomocna jest także fizjoterapia. Zabiegi wykonywane przez fizjoterapeutę prowadzą do relaksacji mięśni prostowników nadgarstka. W tym celu wykorzystuje się techniki mięśniowo-powięziowe oraz głęboki masaż poprzeczny. Po ustąpieniu dolegliwości bólowych wprowadzana jest także rehabilitacja ortopedyczna, której zadaniem jest m.in. wzmocnienie mięśni prostowników nadgarstka i powrót pacjenta do pełnej sprawności.
Jedną z dziedzin fizjoterapii, która znajduje zastosowanie w leczeniu łokcia tenisisty, jest także fizykoterapia. Wyróżnia się tutaj zabiegi, które łagodzą ból, poprawiają ukrwienie tkanek oraz zmniejszają napięcie mięśni. Wśród polecanych metod wymienia się pole magnetyczne oraz jonoforezę. W leczeniu łokcia tenisisty stosuje się także terapię promieniowaniem laserowym niskiej mocy oraz radialną falę uderzeniową, która odgrywa znaczącą rolę w regeneracji ścięgien.
Wspomagająco, równocześnie z wymienionymi wyżej metodami, stosuje się kinesiotaping. Zadaniem tej metody jest utrwalenie efektów, uzyskanych podczas fizjoterapii i zmniejszenie bólu.
Jak zostało wspomniane już wcześniej, łokieć tenisisty jest schorzeniem, które w zdecydowanej większości przypadków jest całkowicie wyleczalne przy stosowaniu metod nieinwazyjnych. Jednak w rzadkich sytuacjach konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego.
Decyzję o operacyjnym leczeniu schorzenia lekarz podejmuje w sytuacji, kiedy objawy nie ustępują po roku od wdrożonej terapii, a także wtedy, gdy ból uniemożliwia pacjentowi normalne funkcjonowanie lub też gdy w badaniach obrazowych widoczne są duże uszkodzenia ścięgien.
Metody, stosowane w operacyjnym leczeniu łokcia tenisisty, to m.in. odnerwienie nadkłykcia bocznego kości ramiennej lub uwolnienie przyczepu bliższego prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka. Należy jednak pamiętać, że operacyjne leczenie łokcia tenisisty jest metodą ostateczną i w zdecydowanej większości przypadków nie jest konieczne.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Kwas foliowy (witamina B9) to jedna z najbardziej potrzebnych witamin w naszym organizmie, którą musimy dostarczać z pożywieniem. Wykazuje wielokierunkowe działanie, choć najwięcej mówi się o jego roli w kontekście ciąży i zapobiegania wad rozwojowych płodu. Jakie są źródła kwasu foliowego? Jaką funkcję pełni w naszym organizmie? Czym grozi jego niedobór, jak go rozpoznać i jak powinna wyglądać prawidłowa suplementacja kwasu foliowego?
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Ciśnienie oczne, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.
