Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Badanie elektrycznej czynności serca, czyli tzw. elektrokardiografia (EKG), to jedno z podstawowych badań diagnostycznych, stosowanych w kardiologii. Zleca się go zarówno profilaktycznie, jak i w przypadku podejrzenia problemów kardiologicznych. Z jednej strony, dużym jego plusem jest szybkość, ponieważ razem z przygotowaniem, zajmuje zwykle kilka minut. Z drugiej – można traktować to także jako wadę. EKG pozwala bowiem na ocenę pracy serca tylko w wybranym momencie, co nie zawsze pokazuje wszystkie niepokojące zmiany. Rozwiązaniem jest holter, który umożliwia wykonywanie zapisu EKG przez 24 godzinny (lub nawet dłużej!). Co warto o nim wiedzieć?
Holter to nazwa urządzenia, które pozwala na długoczasowe monitorowanie elektrycznej czynności serca w warunkach ambulatoryjnych (elektrokardiografia ambulatoryjna to w skrócie AECG, ang. ambulatory electrocardiography). Jego nazwa pochodzi od nazwiska wynalazcy, czyli Normana Holtera, który był amerykańskim biofizykiem (1914-1983). Skonstruował sprzęt, który – owszem – pozwalał monitorować wspomniany parametr przez wiele godzin i zapisywać otrzymywane dane (wykorzystywano do tego fale radiowe). Ważył on jednak ok. 38 kg, co znacznie utrudniało codzienne funkcjonowanie pacjentów i pacjentek. Patrząc na współczesne sprzęty, jest to wręcz trudne do wyobrażenia.
Obecnie holtery EKG to cyfrowe urządzenia, które bez problemu mieszczą się w dłoni. Mogą zapisać wiele godzin danych na miniaturowych kartach pamięci (współczesne metody sprawiają, że czas badania może wydłużyć się nawet do kilkunastu dni). Zwykle umieszcza się je w futerale przypiętym w pasie, co sprawia, że zupełnie nie przeszkadzają w aktywnościach dnia codziennego, w tym także w spaniu czy pracy. Schowane pod ubraniem, są w zasadzie niewidoczne, więc bez problemu badanie można wykonać właściwie każdego dnia.
Najczęściej są to urządzenia 3-kanałowe, choć dostępne są także modele 12-kanałowe (inaczej: 12-odprowadzeniowe), które mają 10 elektrod – 6 z nich to elektrody przedsercowe, a 4 – kończynowe (choć umieszczane na powierzchni klatki piersiowej). Tego typu rozwiązanie cechuje się wysokim poziomem czułości oraz swoistości, którą można wręcz porównać do wyników, osiąganych podczas EKG z próbą wysiłkową. Tzw. „dwunastkę” stosuje się jednak tylko w wybranych przypadkach, np. wtedy, gdy standardowe badanie 3-kanałowe okazuje się niewystarczające do przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki [1, 2, 3, 4].
Należy wiedzieć, że badanie holterowskie jest w pełni bezpieczne dla osób w każdym wieku – od niemowląt, po seniorów. Co więcej, jest nieinwazyjne, nie powoduje żadnego bólu czy innego rodzaju dyskomfortu. Nie ma zatem szczególnych przeciwwskazań do jego przeprowadzenia.
Wskazania do przeprowadzenia 24-godzinnego badania metodą Holtera stanowią całkiem długą listę, a niektóre z nich nie kojarzą się bezpośrednio z problemami kadriologicznymi. Stworzeniem wytycznych w tym zakresie zajęły się specjalistyczne grupy ekspertów, jak np. International Society for Holter and Noninvasive Electrocardiology (ISHNE), czyli międzynarodowe stowarzyszenie, zajmujące się badaniami, wykonywanymi metodą Holtera oraz bezinwazyjną elektrokardiologią – np. American College of Cardiology czy American Heart Association. Według ich zalecen badanie holterowskie EKG powinno być zlecane m.in. w przypadku:
Co więcej, holter EKG może okazać się pomocny także w diagnostyce lub monitoringu leczenia, które związane są z nadciśnieniem tętniczym czy też różnego rodzaju wrodzonymi wadami serca. Należy również pamiętać, że jest to metoda, wykorzystywana nieraz „w zastępstwie” próby wysiłkowej (w przypadkach, gdy jej wykonanie jest niemożliwe), a także przed niektórymi zabiegami operacyjnymi (np. by ocenić ryzyko wystąpienia arytmii) [1, 4].
Dużym plusem badania EKG metodą Holtera jest nie tylko wspomniana wygoda, lecz także łatwość jego przeprowadzenia. Urządzenie wystarczy bowiem odpowiednio założyć – rekomenduje się, by dokonywał tego personel medyczny, choć w niektórych przypadkach istnieje również możliwość samodzielnego założenia. Cały proces polega na odpowiednim przymocowaniu elektrod. Co ważne, początkowo należy odtłuścić skórę w miejscach ich przyklejenia. Dopiero po tej czynności nakleja się elektrody, do których przymocowane są kable, połączone z rejestratorem. Rejestrator można zaś powiesić na szyi lub przetrzymywać w specjalnej saszetce, którą przypina się przy pasie. W momencie włączenia urządzenia rozpoczyna się zapis, który zwykle trwa 24 godziny. Zakończenie zapisu jest automatyczne lub wymaga pojawienia się w placówce.
Co ważne, podczas badania poleca się prowadzić dziennik aktywności, w którym zapisywane są istotne wydarzenia z danej doby, jak np. godzina przyjęcia leków, czas treningu czy moment odczucia kołatania serca – to bardzo ważne z punktu widzenia diagnostyki.
Do badania w większości przypadków nie ma konieczności specjalnego przygotowania. Nie powinno się odstawiać stosowanych na co dzień leków, ani też dołączać żadnych innych. Nie należy również rezygnować ze standardowych aktywności – wręcz przeciwnie. Zalecane jest, aby zachowywać „normalnie” i wykonywać zwykłe codzienne czynności, czyli np. iść do pracy, na spotkanie z przyjaciółmi,
Należy pamiętać jednak o tym, że na ciele pacjenta mają zostać przyczepione elektrody. W celu zmniejszenia ryzyka ich odpadnięcia lub silniejszego przymocowania, należy unikać stosowania oliwki, kremów, balsamów itd. U mężczyzn konieczna może być także miejscowa depilacja klatki piersiowej – włosy znacznie osłabiają przyczepność elektrod.
Nieco inaczej wygląda to w przypadku osób, które mają wstawiony rozrusznik serca. Poza wymienionymi wyżej wskazówkami, muszą one przed wykonaniem badania przedstawić tzw. paszport urządzenia, w którym opisane są jego obecne parametry.
Pomimo tego, że podczas badania EKG metodą Holtera, nie ma konieczności rezygnowania ze standardowych codziennych aktywności, jest to jednak ujęcie bardzo ogólne. Istnieją bowiem pewne ograniczenia. Warto wiedzieć, że:
Należy pamiętać również o tym, że jeśli dojdzie do niespodziewanych zdarzeń, mogących wpłynąć na wynik, np. upadku na klatkę piersiową, przemoknięcia czy chociażby uczulenia na klej elektrod, konieczny jest kontakt z punktem, wykonującym badanie. Podobnie należy zadziałać w przypadku zauważenia jakichkolwiek awarii w urządzeniu, jak np. uszkodzenie przewodów – badanie należy wtedy przerwać.
Co ważne, Holtera nie można absolutnie stosować w czasie defibrylacji, ponieważ nie jest on zabezpieczony przed działaniem impulsów defibrylatora. Wydawać by się mogło, że jest to informacja, skierowana przede wszystkim do medyków, lecz należy pamiętać, że np. na dworcach, w galeriach handlowych, uniwersytetach czy innych miejscach publicznych, defibrylatory dostępne są do powszechnego użytku. Jest to efekt programu PAD (Public Access Defibrillation Program), który ma za zadanie zwiększać dostępność do zautomatyzowanych defibrylatorów zewnętrznych (w skrócie określa się je jako AED – ang. Automated External Defibrillator). Umożliwiają one szybką reakcję świadków nagłego zatrzymania krążenia – w razie zaobserwowania takiego zdarzenia, należy poszukiwać skrzynek, oznaczonych zieloną naklejką z białym sercem – w ich środku znajduje się błyskawica, a obok widnieje właśnie napis AED. Jeśli jednak przed rozpoczęciem działań zauważy się u osoby poszkodowanej holter EKG, koniecznie należy go zdjąć. W tym celu wystarczy pociągnąć za wszystkie przewody – elektrody po prostu bez problemu odkleją się od skóry.
Na wyniki badania holter EKG zwykle czeka się krótko – zazwyczaj około 3 dni, lecz w niektórych przypadkach można dostać je nawet do 24 godzin od oddania urządzenia. Co ważne, interpretacja otrzymanych wyników powinna być wykonana przez specjalistę (lekarza kardiologa), który nie tylko zna się na odczycie EKG, lecz także dokładnie wie, jak to badanie połączyć np. z wynikami innych badań czy stosowanymi lekami.
Holter EKG pozwala przykładowo na zaobserwowanie cech choroby niedokrwiennej serca (choć nie jest to badanie, stosowane w rutynowej jej diagnostyce). Co ciekawe, to właśnie stosowanie monitoringu za pomocą Holtera pozwoliło odkryć takie zjawisko, jak nieme niedokrwienie – to niedokrwienie mięśnia sercowego, które nie wiąże się z tzw. bólami stenokardialnymi (bolesność, ucisk, pieczenie, odczuwanie głownie w związku z chorobą niedokrwienną serca; pojawia się zwykle w klatce piersiowej, może promieniować np. do lewego ramienia czy szyi).
Holter jest też niezwykle przydatnym urządzeniem w ocenie arytmii (zaburzenia rytmu serca), w tym m.in. migotania przedsionków, czyli najczęstszego rodzaju zaburzeń rytmu serca. Często bardzo trudno rozpoznać ją w standardowym badaniu EKG, a wykrycie, iż dana osoba miewa napadowe migotanie przedsionków, może okazać się niezwykle ważne i wskazywać na konieczność odpowiedniego leczenia [8].
Co więcej, Holter pozwala wykryć zaburzenia w tempie pracy serca. Gdy okazuje się zbyt wolne, może świadczyć o bradykardii (mniej niż 60 uderzeń na minutę). Jeśli zaś pracuje zbyt szybko, może pojawić się diagnoza tachykardii, inaczej określanej częstoskurczem (więcej niż 100 uderzeń na minutę).
Do wykonania wstępnych badań, które pozwalają ocenić pracę układu sercowo-naczyniowego, należą bardzo podstawowe testy. Często wykonują je lekarze pierwszego kontaktu, a jest to przede wszystkim osłuchanie serca za pomocą stetoskopu, a także pomiar ciśnienia tętniczego. Specjaliści mogą też zlecić przeprowadzenie badań z krwi żylnej, które także są pomocne w diagnostyce kardiologicznej. W przypadku badań laboratoryjnych, w kontekście układu sercowo-naczyniowego, polecane są m.in. następujące testy:
Jeśli chodzi o badania nieinwazyjne, warto pamiętać, że do dyspozycji jest także tzw. Holter ciśnieniowy (określany nieraz jako Holter RR). Pozwala on na całodobową rejestrację ciśnienia tętniczego krwi oraz częstości tętna. Ten rodzaj urządzenia stosuje się m.in. w diagnostyce zaburzeń ciśnienia krwi, takich jak różnego rodzaju wahania ciśnienia, spadki czy nagłe wzrosty wartości ciśnienia.
Innym badaniem nieinwazyjnym, które pozwala ocenić pracę serca, jest np. echokardiografia, która potocznie nazywana jest echem serca. To nic innego, jak badanie USG serca, które jest bezpieczne dla pacjentów i bezbolesne. Co ważne, nie jest to badanie przesiewowe – zostają na nie skierowane osoby, których diagnostyka tego wymaga. Rzadziej wykonywanym badaniem jest pozytonowa tomografia emisyjna (PET) – wykorzystuje się ją m.in. do oceny żywotności mięśnia sercowego. Nieinwazyjną metodą diagnostyczną jest również rezonans magnetyczny serca (MRI), który uznaje się za tzw. złoty standard w zakresie oceny parametrów funkcji serca oraz jego masy [6].
U niektórych pacjentów i pacjentek konieczna może okazać się także koronarografia. Inaczej określa się ją angiografią wieńcową i należy ona do grupy badań inwazyjnych. Wymaga podania kontrastu, a także zastosowania promieniowania rentgenowskiego. Jest to zatem badanie radiologiczne, pozwalające ocenić naczynia krwionośne, które znajdują się w sercu. Jak widać, współcześni medycy mają naprawdę spore możliwości. W razie jakichkolwiek problemów kardiologicznych, nie warto zwlekać z konsultacją – może ona nawet uratować życie.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Źródła:
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
W tym artykule przybliżone zostaną pojęcia, dotyczące położenia macicy – tyłozgięcie i przodozgięcie. Czy mają wpływ na przebieg ciąży? Czy są groźne dla dziecka?
Wrzody żołądka i dwunastnicy to najczęstszą choroba przewodu pokarmowego. Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej, zazwyczaj spowodowane błędami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem na stres, zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem niesteroidowych lub sterydowych leków przeciwzapalnych.
Według szacunków lekarzy, wrzody żołądka czy też dwunastnicy dotyczą 5-10 proc. populacji.
Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.
Ustalanie, czy też raczej obliczanie dni płodnych sprawia, że kobieta może w sposób świadomy planować swoje macierzyństwo. Jak można obliczyć dzień owulacji oraz dni płodne? Istnieje kilka metod, np. kalkulator dni płodnych, test owulacyjny albo codzienne mierzenie temperatury ciała. Tym, co je od siebie odróżnia, jest przede wszystkim dokładność uzyskiwanych informacji.
