Stan zapalny wyrostka robaczkowego to jedno z najczęstszych wyzwań, z jakimi mierzą się chirurdzy. Ten niewielki narząd może być przyczyną ogromnych problemów, dlatego operacja usunięcia wyrostka robaczkowego okazuje się konieczna u znacznej części pacjentów. Jakie są przyczyny i objawy tej choroby? Jak wygląda leczenie? Podsumowaliśmy najważniejsze informacje o zapaleniu wyrostka robaczkowego.
Z tego artykułu dowiesz się:
Wyrostek robaczkowy to niewielka struktura anatomiczna, zlokalizowana w prawej dolnej części jamy brzusznej. U każdego odchodzi od kątnicy, ale może układać się bardzo różnorodnie: u niektórych kieruje się w stronę miednicy mniejszej, u innych chowa się między jelitami, czasami ukrywa za kątnicą (wyrostek zakątniczy) lub kieruje się w górę w stronę wątroby. Długość wyrostka waha się od kilku do kilkunastu centymetrów.
Chociaż wiadomo, że stanowi część układu pokarmowego, rola wyrostka robaczkowego nie została do końca poznana. Przez wiele lat uważany był za narząd szczątkowy, jednak obecnie wiadomo, że buduje go duża ilość tkanki chłonnej, co wskazuje na jego udział w procesach immunologicznych.
Najczęstszym problemem związanym z wyrostkiem jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, czyli proces zapalny, którego punktem wyjścia jest układ chłonny ściany wyrostka. Nieleczone zapalenie może prowadzić do martwicy odcinka ściany wyrostka, perforacji wyrostka i rozlanego zapalenia otrzewnej, które uznawane jest za stan zagrożenia życia i wymaga pilnej pomocy medycznej. Dlatego tak ważne jest, aby znać objawy tej choroby i wiedzieć, kiedy wezwać pomoc.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego występuje u 1 na 10 000 osób w ciągu roku. Z tego powodu uchodzi za jedną z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha. U kobiet w wieku rozrodczym powinno być różnicowane m.in. z pęknięciem torbieli jajnika, skrętem jajnika, lub ciążą pozamaciczną. Natomiast u ogółu populacji m.in. z zapaleniem uchyłków, zapaleniem i skrętem jelit i chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą przyczyną ostrych chirurgicznych chorób brzusznych powyżej 1 r.ż. Roczna zachorowalność wzrasta z około 5 na 10 000 maluchów poniżej 5 roku życia do około 25 na 10 000 dzieci między 5 a 14 rokiem życia. Choroba przeważnie dotyka dzieci w wieku 10 lat — częściej chłopców.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego u kobiet w ciąży mogą różnić się od tych występujących u reszty społeczeństwa. Częstość jego występowania ocenia się na 1:2000 ciąż. Fizjologicznie wyrostek podczas trwania ciąży zmienia swoje położenie (powiększająca się macica unosi go ku górze i lekko na prawą stronę).
Nietypowe umiejscowienie wyrostka robaczkowego, podejrzewanie położniczych przyczyn dolegliwości, a także obawy przed podjęciem operacji u ciężarnej, doprowadzają często do opóźnienia rozpoznania i wykonania niezbędnej, natychmiastowej interwencji chirurgicznej, a to może stanowić zagrożenie dla zdrowia przyszłej mamy.
Do zapalenia wyrostka robaczkowego dochodzi w następstwie nieograniczonego przez układ odpornościowy namnażania bakterii kałowych w jego ścianie. Może do tego doprowadzić mechaniczne zatkanie światła wyrostka przez kamień kałowy lub przez obrzęk tkanki chłonnej, ale pierwotna przyczyna zazwyczaj jest niemożliwa do ustalenia i nie ma praktycznego znaczenia.
Mimo że nie ma jasno określonego sposobu na uniknięcie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego zdrowy tryb życia może zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Ważna jest dieta bogata w błonnik, która wspomaga prawidłową pracę jelit, zapobiegając zaleganiu resztek pokarmowych mogących blokować światło wyrostka robaczkowego. Regularna aktywność fizyczna wspiera zdrowie przewodu pokarmowego, co może ograniczać ryzyko stanów zapalnych.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego objawia się przede wszystkim silnym bólem brzucha, który początkowo może być trudny do zlokalizowania, ale z czasem nasila się w okolicy prawego dołu biodrowego. Charakterystycznym objawem są również nudności, wymioty i brak apetytu. Przy zakątniczym położeniu wyrostka możliwy jest również ból pleców i ból w pachwinie. Warto wiedzieć, że ból brzucha zwykle nasila się podczas ruchu lub ucisku.
Przy braku wdrożenia odpowiedniego leczenia mogą pojawić się objawy poważniejszych komplikacji, takich jak: niedokrwienie, perforacja jelita czy ropień okołowyrostkowy. Czasami dochodzi również do rozlanego zapalenia otrzewnej.
Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego cechuje się łagodniejszym nasileniem dolegliwości niż ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, ale może trwać dłużej i nawracać. Nie ma typowych objawów umożliwiających tę postać zapalenia wyrostka, częstymi symptomami choroby są:
Objawom towarzyszyć mogą: nudności, okresowe stany zapalne oraz uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej.
Zapalenie wyrostka robaczkowego można podzielić ze względu na czas trwania choroby, na ostre i przewlekłe lub ze względu na stopień zaawansowania procesu zapalnego na:
W konsekwencji zatkania tego odcinka przewodu pokarmowego ściana wyrostka ulega pogrubieniu, dochodzi do przerostu flory bakteryjnej, przełamania bariery tkankowej i aktywacji układu odpornościowego.
Stan zapalny pojawiający się w przebiegu zapalenia wyrostka może rozprzestrzeniać się poza okolicę wyrostka robaczkowego, co prowadzi do rozlanego zapalenia otrzewnej. Objawy otrzewnowe, to m.in.:
W przeciwieństwie do ostrego zapalenia, przewlekłe zapalenie wyrostka nie jest uznawane za stan nagły, jednak nadal może wymagać diagnostyki i leczenia, aby zapobiec potencjalnym powikłaniom. Szacuje się, że przewlekle zapalenie wyrostka robaczkowego może wystąpić u ok. 1% wszystkich przypadków. Warto zaznaczyć, że nie wszyscy eksperci wyszczególniają przewlekłe zapalenie wyrostka jako odrębną jednostkę chorobową.
Symptomy zapalenia wyrostka robaczkowego bywają typowe, aczkolwiek zdarza się, że mogą sugerować zupełnie odmienne rozpoznanie. W szczególnych sytuacjach ból może być zlokalizowany nieoczywistych miejscach, dlatego lekarze w trakcie diagnostyki chorób jamy brzusznej zawsze biorą pod uwagę kilka możliwych przyczyn.
Występowanie stanu zapalnego w obrębie wyrostka zwykle wiąże się z dość jednoznacznymi objawami, dlatego rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego często udaje się ustalić na podstawie samego wywiadu medycznego i badania palpacyjnego.
Lekarz uciska palcami na okolicę wyrostka robaczkowego, ale po drugiej stronie brzucha (w okolicy lewego dołu biodrowego — badanie tzw. objawu Rovsinga). Sprawdza też, czy u pacjenta występuje np. znaczne nasilenie bólu przy nagłym zwolnieniu stałego, kilkunastosekundowego ucisku brzucha (objaw Blumberga), czy wyprostny ból prawego biodra.
Zasadniczo jest bardzo wiele metod pozwalających sprawdzić umiejscowienie i natężenie bólu. Czasem specjalista przy ustalaniu rozpoznania korzysta z testów laboratoryjnych (bada np. stężenie białka ostrej fazy, morfologię, zleca badanie ogólne moczu), oraz USG jamy brzusznej i miednicy.
Podstawą leczenia jest usunięcie zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego.
Terapia zachowawcza jest możliwa przy wątpliwościach diagnostycznych oraz przy dobrym stanie ogólnym pacjenta; według niektórych źródeł ostre zapalenie wyrostka robaczkowego może być leczone zachowawczo antybiotykami analogicznie jak zaostrzenie choroby uchyłkowej, ale ze względu na ryzyko powikłań, możliwość nawrotów lub rozwinięcia zapalenia przewlekłego, metoda chirurgiczna jest preferowana jako jedyna dająca możliwość szybkiego i definitywnego wyleczenia.
Zabieg usunięcia wyrostka, czyli appendektomia, może być wykonany klasyczną metodą „na otwarto” oraz laparoskopowo. Chirurgiczne usunięcie wyrostka robaczkowego wykonuje się w znieczuleniu ogólnym.
Podczas zabiegu techniką klasyczną najczęściej wykorzystywane jest cięcie ukośne powyżej prawej pachwiny, ale mogą być stosowane cięcia poprzeczne lub podłużne, a także cięcia zlokalizowanie nie po stronie prawej, a dokładnie w linii środkowej w okolicy pępka. Z kolei metoda laparoskopowa wiąże się z powstaniem wyłącznie kilku niewielkich blizn, dlatego uznaje się ją za technikę z wyboru.
Po operacji z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego pozostaje się zwykle w szpitalu na kilka dni. Podczas hospitalizacji i na ok. 2 tygodnie po zabiegu należy prowadzić oszczędzający tryb życia i jeść lekkostrawne posiłki. W razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących sygnałów — bezwzględnie trzeba poinformować o tym fakcie lekarza.
Podsumowując, zapalenie wyrostka robaczkowego to częsta choroba, która może prowadzić do poważnych komplikacji, jeśli nie zostanie szybko zdiagnozowana i właściwie leczona. Główne objawy to: silny ból brzucha, nudności i gorączka, a przyczyną jest zwykle zablokowanie światła wyrostka.
Leczenie polega przede wszystkim na chirurgicznym usunięciu wyrostka, co skutecznie zapobiega dalszym powikłaniom. Wczesne rozpoznanie i szybka interwencja są kluczowe dla skutecznego leczenia i uniknięcia poważnych następstw zdrowotnych.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?