Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Jaskra to grupa chorób, którą charakteryzuje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, a także postępujący zanik nerwu wzrokowego łączącego siatkówkę z mózgiem. Na jego skutek pojawiają się z czasem ubytki w polu widzenia sprawiające, że do mózgu przekazywany jest coraz mniej pełny obraz, który może nawet całkowicie zaniknąć.
Szacuje się, że na jaskrę cierpi ponad 70 milionów ludzi na świecie, a ponad 6 milionów jest z jej powodu niewidomych. Jak się okazuje, przyczyny powstawania wszystkich postaci tej choroby nie zostały jeszcze do końca wyjaśnione.
Światowa Organizacja Zdrowia uznała jaskrę za jedną z chorób społecznych. W samych Stanach Zjednoczonych ze względu na nią 80 tys. ludzi jest całkowicie ślepych, 250 tys. oślepło na jedno oko, a ok. 1 mln 200 tys. ma ubytki w polu widzenia.
Występowanie jaskry jest dość zróżnicowane w różnych regionach świata i różnych populacjach. Szacunki epidemiologiczne wskazują, że w Polsce jest najprawdopodobniej ok. 700 tys. chorych na jaskrę, albowiem Polacy, tak jak ludność zamieszkująca Europę Zachodnią oraz Amerykę Północną, należą do rasy kaukaskiej. W przypadku tej rasy na jaskrę choruje średnio ok. 3,5 proc. Ze względu na zróżnicowaną budowę oka wśród Eskimosów i mieszkańców Azji jest znacznie mniej przypadków jaskry a wśród mieszkańców Afryki więcej.
Choć powszechnie uważa się, że jaskra to choroba atakująca głównie osoby starsze, może ona występować również u osób młodych. U osób mających 40 – 50 lat jaskra występuje w 0,5 proc. przypadków, w kolejnych latach ryzyko choroby wzrasta nawet do 5 proc, a po 60. roku życia prawie 10 proc.
Najczęściej za podłoże powstania jaskry uważa się zaburzenia kąta przesączania i ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku. Kąt przesączania, inaczej kąt tęczówkowo-rogówkowy, jest to struktura, która odpowiada za odpływ cieczy wodnistej z komory przedniej oka.
Zarówno prawidłowa produkcja cieczy wodnistej przez wyrostki ciała rzęskowego jak i prawidłowa szybkość odpływu cieczy przez kąt przesączania warunkują prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe. W zdrowej gałce ocznej tzw. ciecz wodnista przepływa swobodnie, jednak gdy ten odpływ zostanie zablokowany – ciśnienie śródgałkowe wzrasta, uszkadzając tym samym nerw wzrokowy. W zależności od mechanizmu blokującego odpływ cieczy wyróżniamy dwa rodzaje tej choroby. Istnieje bowiem jaskra z otwartym i zamkniętym kątem przesączania. Powszechnie schorzenie to najczęściej atakuje oboje oczu, ale może bardziej nasilać się w jednym z nich. Zachorowaniu na jaskrę może również sprzyjać stres, choroby, czy zła dieta. Innymi czynnikami predysponującymi do powstania tej choroby mogą stać się m.in.: przypadki jaskry wśród najbliższych członków rodziny, zaburzenia krążenia obwodowego; choroby sercowo-naczyniowe, a także choroby gałki ocznej oraz zaawansowane wady wzroku.
Niestety jaskra przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, co powoduje, że bywa rozpoznawana bardzo późno. Jednak jako najczęstsze objawy jaskry występują:
Jeśli w przebiegu choroby dojdzie do zamknięcia kąta przesączania z powodu poważnego wzrostu ciśnienia śródgałkowego, pojawiają się:
Do czynników ryzyka powstawania jaskry z otwartym kątem przesączania należy:
Z kolei do głównych czynników ryzyka powstawania jaskry z zamykającym się kątem przesączania zaliczamy:
Jaskra jest chorobą dość trudną do wykrycia ze względu na brak występowania jednoznacznych symptomów u chorego. Jednak okulista rozpoznaje jaskrę za pomocą kilku badań: Nalezą do nich:
Badania przeprowadzone w kierunku jaskry u osób, u których jej nie stwierdzono powinny być wykonywane co 2 lata, natomiast
u osób po 40 roku życia, u których stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia choroby i u osóbz nadciśnieniem ocznym zaleca się ich robienie co 12 miesięcy.
Ponadto osoby, u których została stwierdzona jaskra powinny zbadać ciśnienie śród gałkowe co 2 miesiące a ocenę oftalmoskopową tarczy n. II co 6 miesięcy. Leczenie jaskry skupia się przede wszystkim na zmniejszaniu ciśnienia śródgałkowego. Do tego celu stosuje się metody zabiegowe albo leczenie farmakologiczne. Początkowo leczenie polega na podawaniu pacjentowi leków w postaci kropli do oczu, które ułatwiają odpływ cieczy wodnistej z gałki ocznej albo ograniczają jej wytwarzanie. W przypadku braku rezultatów wprowadza leczenie zabiegowe laserem albo leczenie operacyjne. Do najczęściej stosowanych zabiegów należy:
Istnieje wiele rodzajów jaskry. Dzielimy ją na jaskrę wrodzoną, jaskrę ludzi dorosłych, a także jaskrę wtórną występującą w przebiegu innych chorób oczu. Na ogół we wszystkich tych postaciach jaskry występuje podwyższenie ciśnienia w oku. Rozpoczynają się one zwykle od ubytków w polu widzenia a kończą na zaniku nerwu wzrokowego i ostatecznie doprowadzają do całkowitej ślepoty.
Tradycyjny podział jaskry wyróżnia też jaskrę pierwotną lub wtórną oraz jaskrę otwartego, lub jaskrę zamkniętego kąta przesączania. Jaskra pierwotna rozwija się bez zidentyfikowanej przyczyny, natomiast jaskra wtórna powstaje w przebiegu innych chorób oka, Blokowanie odpływu cieczy wodnistej z oka może następować bowiem na skutek m.in., urazów mechanicznych, wylewów krwi do gałki ocznej stanów zapalnych czy używania pewnych leków np. sterydowych. Jaskrę wtórną może spowodować także rozrost nieprawidłowych naczyń krwionośnych spowodowany chociażby powikłaniami po cukrzycy.
Jaskra pierwotna otwartego kąta — jest najbardziej powszechnym rodzajem rozwijającej się obuocznie jaskry, którą rozpoznaje się w 85-90 proc. przypadków. Pojawia się na skutek nieprawidłowego działania struktur odpowiadających za odpływ cieczy wodnistej
i podwyższającego się ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Ten typ jaskry rozwija się powoli i nie daje żadnych objawów przez długi czas. Niestety, na ogół chorzy zgłaszają się do lekarza, dopiero przy bardzo dużym stopniu uszkodzenia nerwu i polu widzenia zwężonym
do ok. 50 proc.
Warto wiedzieć, iż ciśnienie wewnątrzgałkowe, stanowiące dla lekarza główny wskaźnik do podejrzenia o jaskrę, może się wahać i zdarza się, że zmierzone ciśnienie mieści się w normie pomimo postępującej choroby. Dlatego też w celu postawienia właściwej diagnozy, lekarz powinien badać również nasz nerw wzrokowy.
Jaskra zamykającego się kąta występuje, gdy kanał, którym ciecz wodnista wypływa z oka, ulega stopniowemu zamknięciu. Kiedy zamknie się on całkowicie, może pojawić się tzw. ostry atak jaskry, objawiający się bardzo wysokim ciśnieniem w oku, bólem głowy, drażliwością gałki ocznej i wymiotami. W przypadku wystąpienia ostrego ataku jaskry należy jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej.
Specyficzna budowa przedniego odcinka oka może prowadzić do nagłego zamknięcia odpływu cieczy wodnistej. Na skutek nagłego poszerzenia źrenicy albo pojawienia się nagłego stresu może dojść do nagłego zamknięcia kąta przesączania i gwałtownego wzrostu ciśnienia w oku, który bardzo szybko może spowodować zanik włókien nerwowych siatkówki i w konsekwencji ślepotę.
Jaskra wrodzona występuje u dzieci i jest ona często chorobą dziedziczną, spowodowaną przez zaburzony rozwój dróg odpływu płynu śródocznego. Z powodu blokady płynu i wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego zaraz po urodzeniu, jedno lub obydwa oczy zaczynają się powiększać, rogówka ulega przymgleniu, a twardówka znacznemu ścieńczeniu. W tej postaci choroby oko może osiągać bardzo duże rozmiary.
Przyczyną występowania tego rodzaju jaskry jest zbyt mała ilość krwi docierająca do nerwu wzrokowego, czego powodem najczęściej bywa miażdżyca lub skurcz naczyń. Niekiedy zdarza się, że pomimo normalnego i mierzonego wielokrotnie ciśnienia w oku
u pacjenta pojawia się jaskra. Chociaż wartości ciśnienia nie różnią się u niego od zdrowych osób, następuje uszkodzenie nerwu i dochodzi do całkowitej utraty wzroku.
Na utratę pola widzenia może wpływać wiele chorób i zaburzeń oka lub mózgu. W przypadku oka jaskra powoduje ubytki pola obwodowego, natomiast przy zwyrodnieniu plamki — ubytki pola centralnego.
Uszkodzenia drogi wzrokowej powodują charakterystyczne homonimiczne widzenie połowicze, kwadrantanopsję i mroczki.
Główna klasyfikacja wad pola widzenia obejmuje:
Do typowych wady pola jaskrowego należą:
Warto wiedzieć, iż w każdym zdrowym oku przejrzysta ciecz wodnista krąży wewnątrz jego przedniej komory. Do prawidłowego działania oczu w ich komorze musi zostać zachowana odpowiednia ilość cieczy zapewniająca im właściwie ciśnienie. Może być ono utrzymane jedynie za pomocą ciągłego napływu i odpływu cieczy z komory. Ponieważ przy występowaniu jaskry przepływ cieczy wodnistej zostaje zwykle zaburzony, ciecz przez cały czas gromadzi się, wpływając na wzrost ciśnienia wewnątrz oka. Uszkadza ona stopniowo nerw wzrokowy, prowadząc do ostatecznej utraty wzroku.
Nerw wzrokowy jest bardzo złożoną strukturą zbudowaną z wielu włókien nerwowych, łączących oko z ośrodkiem wzroku w mózgu. Pod wpływem jaskry najpierw zaczynają zanikać w nim włókna odpowiedzialne za widzenie obwodowe, powodując, iż na obrzeżach pola widzenia obraz staje się niewidoczny, choć w centrum – pozostaje wyraźny. Wraz z postępującym zanikiem nerwu wzrokowego pole widzenia staje się coraz węższe, a w przypadku braku leczenia powoduje nieodwracalną ślepotę.
Należy mieć świadomość, iż jaskra jest chorobą nieuleczalną i z tego powodu trwa ona aż do końca życia chorego. Leczenie jaskry jest tym skuteczniejsze, im wcześniej została ona wykryta. Wprawdzie na ogół nie jest ono w stanie przywrócić utraconego wzroku, ale może zapobiec dalszej utracie widzenia. Dlatego też zatrzymanie postępu choroby jest zależne od jej wczesnego rozpoznania i właściwego dobrania leczenia. W leczeniu jaskry niezwykle istotne są regularne badania, które należy wykonywać co najmniej 2-3 razy w roku.
W trakcie badań lekarz poinformuje pacjenta, co w jego codziennym życiu może przyspieszać rozwój choroby, a co może ją spowolnić. Warto wiedzieć chociażby, że dla pacjentów z jaskrą nie jest wskazany ciężki, długotrwały wysiłek fizyczny, szczególnie w wypadku występowania tzw. jaskry barwnikowej, w której dochodzi do uwalniania się barwnika z tęczówki. Należy również unikać ćwiczeń, podczas których głowa jest długotrwale pochylona.
Z kolei zdaniem okulistów z Glaukoma Associated of Texas na ciśnienie wewnątrzgałkowe i na kondycję oczu wpływa również odpowiednia dieta zawierająca wysoki poziom przeciwutleniaczy, witaminy A, C i E, cynku, luteiny i zeaksantyny, więc dobrze jest
ją stosować.
Niestety, uszkodzenia wzroku, które mają miejsce w wyniku jaskry, są nieodwracalne, a leczenie może jedynie hamować progresję choroby.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia
Z zaburzeniami snu zmaga się wiele kobiet w ciąży. Z pewnością istotną rolę w tej kwestii odgrywa między innymi: potrzeba częstego oddawania moczu, hormony ciążowe oraz bolesne skurcze łydek. Czy problemom ze snem można zaradzić w efektywny sposób?
Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego postawienie diagnozy bywa utrudnione. Trzeba jednak zrobić wszystko, żeby potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nieleczone RZS prowadzi do poważnych problemów nie tylko ze stawami, lecz także z innymi narządami.
Wrzody żołądka i dwunastnicy to najczęstszą choroba przewodu pokarmowego. Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej, zazwyczaj spowodowane błędami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem na stres, zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem niesteroidowych lub sterydowych leków przeciwzapalnych.
Według szacunków lekarzy, wrzody żołądka czy też dwunastnicy dotyczą 5-10 proc. populacji.
O kortyzolu mówi się, że jest „hormonem stresu” i to właśnie z takim określeniem jest często kojarzony. Jednak biorąc pod uwagę, jak wiele ważnych funkcji spełnia, warto dowiedzieć się więcej na jego temat. Gdzie i jak powstaje, za co odpowiada i do czego prowadzi jego niedobór lub nadmiar w organizmie? Odpowiadamy na wszystkie ważne pytania, dotyczące tego hormonu.
