Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Zespół cieśni nadgarstka, nazywany chorobą zawodową programistów, pracowników budowlanych i księgowych, jest coraz częściej diagnozowany, a objawy występują u coraz młodszych pacjentów. Jak temu zapobiec? Co warto wiedzieć o zespole cieśni nadgarstka? Dowiedz się więcej na temat: leczenia, diagnostyki, objawów, przyczyn i profilaktyki.
Z tego artykułu dowiesz się:
Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) należy do najczęściej rozpoznawanych neuropatii uciskowych. To schorzenie dotyczy układu nerwowego i powstaje na skutek ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka – wąskiej przestrzeni anatomicznej przebiegającej pomiędzy kośćmi nadgarstka a więzadłem poprzecznym nadgarstka (troczkiem zginaczy).
Gdy dochodzi do zmniejszenia przestrzeni w kanale nadgarstka (np. w wyniku zapalenia pochewek ścięgnistych, obrzęku czy zmian zwyrodnieniowych), nerw pośrodkowy zostaje uciśnięty pomiędzy innymi strukturami kanału a więzadłem poprzecznym. Ucisk ten jest bezpośrednią przyczyną objawów charakterystycznych dla ZCN.
Nerw pośrodkowy odpowiada za unerwienie czuciowe i ruchowe części dłoni – w tym kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz połowy palca serdecznego. Często powtarzający się lub stały ucisk w okolicy nadgarstka powoduje stopniowy rozwój doskwierających objawów, a bez wdrożenia odpowiedniego postępowania może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń nerwu.
W krajach rozwiniętych ZCN występuje u około 5% ludzi. W Polsce problem dotyczy głównie kobiet, które chorują nawet trzykrotnie częściej niż mężczyźni. Najczęściej rozwija się w wieku 40-60 lat, choć objawy i dolegliwości bólowe mogą pojawiać się w innych przedziałach wiekowych – szczególnie u osób, które są narażone na czynniki predysponujące.
Nie ma jednej przyczyny, która powoduje ucisk na nerw pośrodkowy i jednoznacznie wiąże się z rozwojem zespołu cieśni nadgarstka. Czynniki sprawcze występowania nieprzyjemnych objawów mogą być różne – zależą od stylu życia, rodzaju wykonywanej pracy oraz obecności innych schorzeń.
Grupy najbardziej narażone na czynniki mogące prowadzić do zespołu cieśni nadgarstka to:
Jedną z głównych przyczyn ZCN są czynności wymagające wykonywania częstych i powtarzalnych ruchów nadgarstka. Dzieje się tak podczas pisania na klawiaturze, pracy z myszką komputerową, gry na instrumentach muzycznych czy używania różnego rodzaju narzędzi ręcznych (np. w wyniku pracy w konkretnym zawodzie).
Działania, które wymagają od nas wykonywania tych samych czynności, w dłuższej perspektywie prowadzą do mikrourazów (np. mikroskopijnych uszkodzeń tkanek miękkich lub ścięgien). Efektem tego jest obrzęk w kanale nadgarstka, który zmniejsza przestrzeń umożliwiającą swobodny przebieg nerwu pośrodkowego.
Przeciążenia mechaniczne (zwłaszcza, gdy nie towarzyszy im odpowiednia regeneracja) powodują przewlekłe podrażnienie układu nerwowego i jego stopniowe uszkodzenie. Objawy mogą pojawiać się po wielu latach intensywnego wykonywania tych samych czynności.
Różnego rodzaju mechaniczne urazy (np. zwichnięcia czy złamania nadgarstka) mogą powodować trwałe zmiany w strukturze kanału nadgarstka – nawet po prawidłowo przebytym procesie rekonwalescencji.
Mechanizm pojawienia się charakterystycznych objawów ZCN jest podobny do tego, który występuje przy powtarzalnym wykonywaniu ruchów dłonią lub przedramieniem. Blizny powstałe na skutek gojenia się tkanek zmniejszają przestrzeń, przez którą przebiega nerw pośrodkowy. Dochodzi do ucisku nerwu i zakłócenia prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych. Urazom mogą towarzyszyć także stany zapalne, które nasilają obrzęk w tej okolicy.
Choroby przewlekłe także zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka. Mogą one:
Ryzyko zależy od stopnia zaawansowania choroby – kontrolowanie stanu zdrowia i przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących leczenia może doprowadzić do zminimalizowania ryzyka rozwoju zespołu cieśni nadgarstka u pacjenta.
W przypadku ZCN i jego etiologii wymienia się także wpływ czynników genetycznych. U niektórych osób kanał nadgarstka może być anatomicznie węższy i w ten sposób naturalnie zwiększać podatność na rozwój choroby.
Zespół cieśni nadgarstka to zbiór objawów, na które mają wpływ także zmiany hormonalne w organizmie. Mowa tutaj nie tylko o zaburzeniach wynikających z różnego rodzaju schorzeń, ale także o fizjologicznych stanach, które mogą wpływać na równowagę gospodarki hormonalnej (np. ciąży czy menopauzy). Właśnie z tego powodu doskwierające objawy znacznie częściej odnotowuje się u kobiet niż u mężczyzn.
Zespół cieśni nadgarstka rozwija się stopniowo. Pierwsze objawy najczęściej obejmują drętwienie, mrowienie oraz uczucie pieczenia w palcach. Następnie pacjenci zgłaszają ból palców i nadgarstka, który promieniuje do ramienia.
Wraz z rozwojem choroby dochodzi do osłabienia siły ręki, trudności w chwytaniu przedmiotów, braku możliwości zginania nadgarstka oraz utraty czucia w palcach.
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów ZCN jest ból, który często promieniuje od nadgarstka w kierunku ramienia lub dłoni. Drętwienie i mrowienie zazwyczaj dotyczą kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz części palca serdecznego (wyraźny sygnał związany z anatomią, który może naprowadzić lekarza na rozpoczęcie diagnostyki zespołu cieśni nadgarstka).
Dolegliwości często nasilają się w nocy. Pacjenci często opisują je jako przeszywający dyskomfort, który może powodować wybudzenia ze snu.
Niepokojące objawy są zauważane także podczas wykonywania powtarzalnych czynności – tych, które najprawdopodobniej przyczyniły się do powstawania zespołu cieśni nadgarstka, ale także innych (nowych, rzadziej praktykowanych).
Osłabienie siły to objaw wynikający z zaburzeń przewodnictwa nerwowego w obrębie nerwu pośrodkowego. Mięśnie kciuka, które odpowiadają za precyzyjne chwytanie, stają się coraz słabsze. Pacjenci zauważają trudności w utrzymaniu przedmiotów – długopisu, kubka czy telefonu.
Problemy związane z osłabieniem siły wynikają z zaniku mięśni kłębu kciuka – grupy mięśni odpowiedzialnych za precyzyjne ruchy dłoni. W zaawansowanych przypadkach osłabienie może uniemożliwiać wykonywanie codziennych czynności.
W miarę postępu choroby dochodzi do znacznej utraty czucia w palcach unerwionych przez nerw pośrodkowy. Pacjenci opisują objawy często jako wrażenie „drewnianych” palców. Utrata czucia może być na tyle zaawansowana, że trudności sprawia odróżnianie faktur i kształtów dotykanych przedmiotów.
Często zdarza się, że pacjenci nie zauważają drobnych urazów dłoni, które mogą prowadzić do dodatkowych powikłań zespołu cieśni nadgarstka.
Rozpoznanie ZCN opiera się na szczegółowym wywiadzie oraz badaniu fizykalnym. Typowe dolegliwości zgłaszane przez pacjenta i czas lub sytuacje, w których objawy się nasilają, są dla lekarza podstawowymi wskazaniami do tego, by rozpocząć diagnostykę w kierunku prawdopodobnego zwiększenia objętości kanału nadgarstka.
Dodatkowo stosuje się testy diagnostyczne oraz badania obrazowe w celu potwierdzenia diagnozy i wykluczenia innych możliwych przyczyn występujących symptomów.
Podczas wywiadu lekarz zbiera informacje o rodzaju, nasileniu i czasie trwania objawów. Zwraca uwagę na czynniki ryzyka – pracę wymagającą powtarzalnych ruchów nadgarstków lub obecność chorób przewlekłych (np. cukrzycy). Następnie przeprowadza badanie fizykalne. Ocenia czucie w palcach, siłę mięśni kciuka oraz zakres ruchomości dłoni i nadgarstka.
Specjalista często wykorzystuje testy prowokacyjne:
Testy prowokacyjne nie zawsze są w pełni miarodajne i wymagają potwierdzenia dodatkowymi badaniami.
Przyczyny i objawy związane z zespołem cieśni nadgarstka leczy ortopeda lub neurolog.
Pacjent może zostać skierowany na konsultację chirurgiczną.
W celu potwierdzenia ZCN stosuje się także badania dodatkowe. Najczęściej wykonywane są:
Rekomendowany sposób postępowania w leczeniu zespołu cieśni nadgarstka zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. W początkowych etapach procesu leczenia stosuje się metody zachowawcze, których celem jest zmniejszenie ucisku na nerw pośrodkowy. W bardziej zaawansowanych przypadkach, konieczna może być interwencja chirurgiczna.
Każda forma terapii wymaga indywidualnego podejścia, które będzie uwzględniać codzienne aktywności pacjenta oraz stan jego zdrowia.
Zachowawcze metody leczenia obejmują:
W niektórych przypadkach zespołu cieśni nadgarstka może pojawić się konieczność leczenia operacyjnego.
Wskazaniami do zabiegu są:
Zabieg chirurgiczny (operacja zespołu cieśni nadgarstka) polega na przecięciu troczka zginaczy w celu uwolnienia nerwu pośrodkowego. Operację można przeprowadzić metodą klasyczną lub endoskopową. Obie techniki są skuteczne, a wybór metody zależy od preferencji chirurga oraz stanu pacjenta.
Wykluczenie objawów i leczenie przyczyn to jedno. Należy jednak podkreślić, że równie ważna jest rehabilitacja. Postępowanie po operacji według zaleceń to nieodłączny element powrotu do pełnej sprawności.
Bezpośrednio po zabiegu zaleca się unikanie obciążania operowanej ręki oraz noszenie bandaża elastycznego. Następnie pacjent powinien rozpocząć ćwiczenia, których zadaniem jest poprawa ruchomości nadgarstka i siły mięśni. Proces rekonwalescencji powinien przebiegać stopniowo i najlepiej pod okiem specjalisty (fizjoterapeuty).
Powrót do pełnej sprawności trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od zaawansowania schorzenia przed operacją i indywidualnych predyspozycji pacjenta. Bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń rehabilitacyjnych oraz regularne kontrole lekarskie.
Zespół cieśni nadgarstka stanowi stosunkowo powszechny problem u osób, które wykonują monotonne ruchy dłoni. Świadomość zagrożenia i wczesne wdrożenie działań zapobiegawczych zmniejsza ryzyko wystąpienia schorzenia. Regularne przerwy w pracy, unikanie przeciążeń i dbanie o odpowiednią pozycję rąk są podstawą profilaktyki.
Codzienne wykonywanie ćwiczeń poprawia elastyczność i siłę mięśni dłoni. Proste ruchy rozciągające (zginanie i prostowanie nadgarstków) mogą zapobiegać napięciom w kanale nadgarstka.
Jeśli należysz do grupy osób, u których zespół cieśni nadgarstka najczęściej się rozwija, zgłoś się do lekarza lub fizjoterapeuty. Zapytaj o dokładne wskazówki dotyczące tego, jakie działania zapobiegawcze możesz włączyć do swojej codziennej praktyki – indywidualne podejście to podstawa.
Nieprawidłowa pozycja podczas pracy zwiększa ryzyko rozwoju ZCN. Ustawienie biurka, krzesła, monitorów, myszki i klawiatury w sposób, który minimalizuje napięcie w nadgarstkach, poprawia ich funkcjonowanie.
Korzystanie ze specjalnych podkładek pod dłonie i przedramiona oraz dobór odpowiednich narzędzi pracy również odciąża ręce. Wprowadzenie zmian w wyglądzie stanowiska swojej codziennej pracy sprawia, że zespół cieśni nadgarstka występuje znacznie rzadziej.
Unikanie nadmiernego używania smartfonów czy konsoli gier zmniejsza przeciążenie nerwu pośrodkowego. Wprowadź krótkie przerwy co godzinę (trwające minimum 5-10 minut), podczas których wykonasz proste ćwiczenia rozciągające (prostowanie i zginanie nadgarstków lub krążenie ramion) – w ten sposób zredukujesz napięcie, które w przeciwnym wypadku może się kumulować.
Należy także pamiętać o podstawach – dla niektórych pacjentów nie są to oczywiste powiązania, jednak równie ważne jest regularne kontrolowanie masy ciała i aktywność fizyczna. Zespół cieśni nadgarstka dotyka częściej osoby, które zmagają się z nadwagą i praktykują siedzący tryb życia.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
W ostatnich latach obserwujemy intensywny powrót do naturalnych metod wspierania organizmu, profilaktyki chorób i leczenia. Okazuje się, że niektóre rośliny i grzyby są w niektórych kulturach wykorzystywane od tysięcy lat, a badania naukowe potwierdzają te dobroczynne właściwości. Przykładem takich roślin i grzybów są adaptogeny. To substancje pochodzenia naturalnego, wytwarzane są z roślin i grzybów, które wykazują korzystny wpływ na komórki organizmu człowieka zwiększając jego odporność na czynniki stresowe.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
