Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
Wady postawy to problem od lat będący wyzwaniem, który obecnie uznawany jest już za schorzenie cywilizacyjne. Wiele z nich wynika bowiem z prowadzonego przez nas stylu życia, i mniejszej aktywności zarówno dzieci jak i dorosłych. Jednym z poważniejszych schorzeń kręgosłupa jest skolioza, która pojawia się nawet u małych dzieci, a nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań. Jak wyglądają jej pierwsze symptomy i jak wpływa na postawę wraz z wiekiem? Czy można ją wyleczyć? Jak wygląda terapia? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.
Zgodnie z definicją medyczną, skolioza to forma deformacji kręgosłupa i tułowia o charakterze trójpłaszczyznowym. W przeciwieństwie do bocznego skrzywienia kręgosłupa (z którym jest często mylona), obejmuje ona nie tylko płaszczyznę czołową, ale również strzałkową i poziomą. Odchylenie może mieć miejsce od osi całego kręgosłupa lub jedynie wybranego odcinka (najczęściej obejmuje piersiowy odcinek kręgosłupa lub odcinek piersiowo-lędźwiowy). Kręgosłup osoby cierpiącej na skoliozę przyjmuje charakterystyczny kształt litery S.
Skoliozy to tak naprawdę szeroka grupa deformacji, które można podzielić ze względu na okres pojawienia się zmian, przyczynę powstania czy stopień zaawansowania.
W zależności od wielkości skrzywienia kręgosłupa (zgodnie ze skalą Cobba), skolioza może mieć trzy stopnie:
I stopień – gdy kąt skrzywienia wynosi od 10 do 24 stopni,
II stopień – do tej grupy zaliczamy skoliozy o kącie 25-40 stopni,
III stopień – skoliozy o kącie ponad 50 stopni.
Ze względu na wiek pacjenta, u którego zostało zdiagnozowane skrzywienie kręgosłupa wyróżniane są:
Ze względu na przyczynę zaburzenia wyróżniamy:
Skoliozy można podzielić również ze względu na lokalizację i kierunek postępowania zmian.
Ze względu na odcinek kręgosłupa objęty zniekształceniem wyróżnia się następujące rodzaje skoliozy:
Co więcej, zmiany deformacyjne kręgosłupa mogą przebiegać w różnym kierunku. Jeżeli dochodzi do wygięcia łuku kręgosłupa na lewą stronę – to skolioza lewostronna lub inaczej lewowypukła. Jeżeli natomiast przegięcie kręgosłupa następuje w stronę przeciwną – to skolioza prawostronna Często też skolioza ma charakter nie jedno-, a wielowypukły, kiedy to pojawia się dwa lub więcej łuków spowodowanych deformacją.
Skolioza to rodzaj skrzywienie kręgosłupa, która zdecydowanie częściej występuje u dzieci niż u dorosłych, a co więcej może pojawić się na różnym etapie ich wzrostu. Najszybszy jej rozwój ma miejsce zwykle jednak w okolicach 11-13. roku życia, kiedy to następuje intensywny rozrost kośćca, za którym nie nadąża wzrost mięśni zapewniających stabilność kręgosłupa. Choć początkowo sądzono, że postęp choroby ma miejsce jedynie do czasu zakończenia wzrostu kręgosłupa (ok.18-20. rok życia) okazuje się, że po uzyskaniu dojrzałości deformacja może dalej postępować.
Jakie są przyczyny skrzywienia kręgosłupa we wszystkich trzech płaszczyznach? Tak naprawdę, pomimo wielu przeprowadzonych badań, jednoznaczna etiopatogeneza skoliozy nie została poznana. Często wynika ona z zaburzeń samej struktury kręgosłupa o charakterze wrodzonym lub nabytym. Niejednokrotnie zdarza się, że skoliozie towarzyszą inne schorzenia współistniejące, takie jak zaburzenia równowagi lub czucia, asymetryczna struktura pnia mózgu, wady serca czy zaburzenia w syntezie kolagenu lub lipiprotein, co wskazuje iż mogą mieć one wspólne podłoże jakim są mutacje genetyczne i wady rozwijające się jeszcze w okresie płodowym. W wielu przypadkach są to jednak skrzywienia idiopatyczne, które pojawiają się samoistnie bez jasno określonej przyczyny.
Jeżeli chodzi o przyczyny skoliozy o charakterze nabytym, wymienia się często:
Pamiętajmy, że nawet u osób zdrowych mogą pojawić się zmiany deformacyjne, zwłaszcza jeżeli będą one pod wpływem tzw. czynników ryzyka. Wśród tych, które mogą skutkować bocznym skrzywieniem kręgosłupa lub skoliozą wymienia się:
U pacjentów, u których dopiero w wieku dorosłym pojawiło się skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego lub piersiowego często przyczyną jest nie tylko nieprawidłowy styl życia, ale także inne zmiany zwyrodnieniowe w układzie kostno-stawowym. Wtedy mówi się, że jest to tzw. skolioza zwyrodnieniowa.
Najbardziej charakterystycznym objawem skoliozy, który jednak nie zawsze widoczny jest na pierwszy rzut oka, jest nienaturalna krzywizna kręgosłupa. Zazwyczaj skolioza u dzieci dostrzegana jest w trakcie rutynowych, przesiewowych badań lekarskich, czyli tzw. bilansu dzieci i młodzieży. Rodzice z kolei mogą zauważyć takie objawy skoliozy jak:
Postęp skoliozy będzie prowadził do coraz bardziej dotkliwych objawów, związanych między innymi z przeciążeniami tkanek miękkich czy uciskiem na korzenie nerwowe. Z czasem więc skolioza u dzieci jak i u osób dorosłych może powodować:
W większości przypadków skolioza jest schorzeniem, które przede wszystkim powoduje defekty estetyczne i czynnościowe, nie wywołując przy tym znaczących dolegliwości bólowych. Niemniej jednak istnieją przypadki, kiedy powoduje ból pleców, karku, żeber, brzucha czy wywołuje przykurcze mięśniowe. Dochodzi do tego zazwyczaj przy intensywnym postępowaniu skoliozy kręgosłupa, co może mieć miejsce nawet u młodych osób.
W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do takich powikłań jak:
Jeżeli w porę nie podejmiemy odpowiedniego leczenia, w późniejszym czasie możliwości zastosowania metod zachowawczych są bardzo ograniczone i często jedynym możliwym rozwiązaniem jest leczenie operacyjne.
Skolioza kręgosłupa oprócz wspomnianych wyżej objawów prowadzi także do ograniczeń w wykonywaniu codziennych czynności czy uprawianiu sportów. Choć wydawać by się mogło, że ruch w tym przypadku sprzyja leczeniu, istnieją dyscypliny sportowe, które nie mogą być uprawiane przez osoby ze skoliozą. Należą do nich między innymi jazda rowerem czy jazda konna, w trakcie których dochodzi do intensywnych drgań, które mogą prowadzić do pogłębienia skrzywienia kręgosłupa. Niewskazane są także: dźwiganie ciężarów, długie marsze czy koszykówka. Skolioza u dzieci jest także przeciwwskazaniem do wykonywania takich ćwiczeń jak przewroty, mostek czy skoki. Warto o tym pamiętać, mając na uwadze, że są to jedne z podstawowych ćwiczeń wykonywanych na lekcjach wychowania fizycznego w szkołach.
Zazwyczaj pierwszym lekarzem, który wysnuwa podejrzenie skrzywienia bocznego kręgosłupa lub skoliozy jest lekarz pierwszego kontaktu lub pediatra. W takim przypadku powinien on wystawić pacjentowi skierowanie do ortopedy. Diagnostyka skoliozy oprócz badania fizykalnego obejmuje także badania obrazowe, takie jak RTG czy rezonans magnetyczny. Po postawieniu diagnozy konieczna może okazać się konsultacja z innymi specjalistami w celu ustalenia optymalnej terapii, takimi jak:
Wybór metody leczenia zależy od wieku pacjenta i stopnia zaawansowania wady postawy. Bez względu na to, jaka terapia leczenia skolioz zostanie wybrana, ma ona na celu przede wszystkim:
W przypadku dzieci schemat jak i czas trwania leczenia skoliozy uzależniony jest nie tylko od wieku małego pacjenta i stopnia zaawansowania zmian, ale również indywidualnego rozwoju pacjenta. Jeżeli chodzi o zachowawcze leczenie skoliozy, polega ono głównie na:
Leczenie operacyjne stosowane jest zazwyczaj u dorosłych lub w przypadku bardzo zaawansowanych zmian, kiedy skrzywienie kręgosłupa wynosi minimum 30-40 stopni w skali Cobba.
Chcąc leczyć skoliozę jak i schorzenie jakim jest boczne skrzywienie kręgosłupa u dzieci zwraca się szczególną uwagę na zachowanie prawidłowej postawy. Sprzyjają temu:
Podstawowa metoda leczenia skolioz, zarówno jeżeli chodzi o leczenie skoliozy u dzieci jak i dorosłych to gimnastyka korekcyjna. Jej celem jest przede wszystkim:
Ćwiczenia są pomocne przede wszystkim w przypadku osób cierpiących na skoliozy I stopnia, z nieznacznym skrzywieniem pod warunkiem, że są wykonywane regularnie w odpowiedni sposób. Z tego względu początkowo wskazane jest korzystanie z pomocy fizjoterapeuty, który nie tylko pokaże jakie ćwiczenia należy wykonywać, ale również jak robić to prawidłowo. Potem oczywiście możliwe jest wykonywanie treningów samodzielnie w domu.
Pamiętajmy, że zarówno skrzywienia kręgosłupa u dzieci jak i skolioza u dorosłych to często bardzo złożone problemy. Każdy przypadek jest inny i powinien być traktowany indywidualnie. Choć oczywiście ogólne założenia terapii i schemat postępowania rehabilitacyjnego będą podobne, tak naprawdę nie ma uniwersalnego zestawu ćwiczeń, który sprawdzi się u każdego pacjenta. Nieprawidłowo dobrane ćwiczenia korekcyjne, w tym ćwiczenia asymetryczne oraz inne, często wskazywane jako złoty środek na skoliozę, mogą nie tylko nie przynieść poprawy, ale wręcz doprowadzić do pogłębienia skrzywień kręgosłupa i innych powikłań.
Oprócz ćwiczeń typowo korekcyjnych wskazane są również różnego rodzaju ćwiczenia rozciągające, które dodatkowo wspierają kręgosłup. W przypadku dzieci mogą one przyjmować formę atrakcyjnych dla niego aktywności, takich jak pływanie, balet czy sporty walki.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Płaskostopie może znacznie ograniczyć aktywność ruchową i powodować bolesne dolegliwości. Przez to stanowi poważny problem dla osób, pragnących uprawiać sport oraz pracujących w zawodach wymagających stania. Należy ono do bardzo częstych schorzeń i zgodnie z szacunkami cierpi na nie nawet 40 % populacji.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
Zasłabnięcie to zaburzenie funkcji życiowych – krótkotrwałe osłabienie organizmu, które samo w sobie zazwyczaj nie jest groźne, ale może być efektem poważnych problemów zdrowotnych. Jakie są przyczyny zasłabnięć? Czym różni się zasłabnięcie od omdlenia? Jak postępować w obu przypadkach?
